در میان جاذبه های تاریخی و فرهنگی استان قزوین برج های خرقان همچون نگین هایی درخشان خودنمایی می کنند. این دو بنای آجری که یادگاری از دوران سلجوقی هستند در دشت وسیع خرقان و در نزدیکی روستای حصار ولی عصر واقع شده اند. برج های خرقان نه تنها به دلیل معماری منحصربه فرد و تزئینات چشم نوازشان بلکه به خاطر تاریخ پر فراز و نشیب و رازهای ناگفته شان همواره مورد توجه گردشگران و پژوهشگران بوده اند. بازدید از این برج ها فرصتی است برای غرق شدن در هنر و تاریخ ایران و آشنایی با گوشه ای از تمدن باشکوه این سرزمین. این مقاله به عنوان راهنمای جامع بازدید از برج های خرقان اطلاعات دقیقی از تاریخچه معماری مسیر دسترسی و جاذبه های اطراف این اثر تاریخی ارائه می دهد.
برج های خرقان قزوین
معرفی برج های خرقان
برج های خرقان مجموعه ای از دو برج آجری تاریخی هستند که در دشت خرقان واقع در استان قزوین قرار دارند. این دو برج که به برج های دوقلو نیز شهرت دارند از یادگارهای ارزشمند دوران سلجوقی به شمار می روند. برج شرقی و غربی با فاصله ای حدود 29 متر از یکدیگر در نزدیکی روستای حصار ولی عصر واقع شده اند. معماری خاص تزئینات آجری زیبا و کتیبه های کوفی از ویژگی های برجسته این بناها هستند که هر ساله گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب می کنند. این برج ها علاوه بر ارزش تاریخی و هنری از نظر معماری نیز اهمیت ویژه ای دارند و به عنوان نمونه ای از معماری برج های آرامگاهی در دوره سلجوقی شناخته می شوند.
مسیر دسترسی به برج های خرقان
برای رسیدن به برج های خرقان ابتدا باید به استان قزوین سفر کنید. از شهر قزوین مسیر جاده قزوین-همدان را در پیش بگیرید. پس از طی حدود 33 کیلومتر و عبور از شهر آبگرم به دوراهی می رسید که تابلوی راهنمای آن شما را به سمت روستای حصار ولی عصر هدایت می کند. با ورود به این مسیر و طی مسافتی کوتاه به دشت خرقان خواهید رسید که برج های تاریخی در آن قرار دارند. این مسیر آسفالت بوده و به راحتی قابل دسترسی است. همچنین می توانید از وسایل حمل و نقل عمومی مانند اتوبوس های قزوین-آوج نیز استفاده کنید و در نزدیکی روستای حصار ولی عصر پیاده شده و با کمی پیاده روی به برج ها برسید. در نظر داشته باشید که امکانات رفاهی محدودی در نزدیکی برج ها وجود دارد بنابراین بهتر است قبل از سفر تدارکات لازم را فراهم کنید.
تاریخچه برج های خرقان
برج های خرقان یادگاری از دوران سلجوقی هستند و قدمت آن ها به قرن پنجم هجری قمری بازمی گردد. برج شرقی در سال 460 هجری قمری (1067 میلادی) و برج غربی در سال 486 هجری قمری (1093 میلادی) ساخته شده اند. بر اساس کتیبه های موجود این برج ها به عنوان آرامگاه دو تن از شخصیت های برجسته ترک سلجوقی به نام های ابوسعید بیجار پسر سعد و ابومنصور ایلتای تیتکین ساخته شده اند. در طول تاریخ برج های خرقان شاهد رویدادهای مختلفی بوده اند و بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته اند. این برج ها در تاریخ 23 خرداد 1356 با شماره 1395 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند و از مهم ترین جاذبه های تاریخی استان قزوین محسوب می شوند.
دفن شدگان
برخلاف تصورات اولیه مبنی بر اینکه برج های خرقان آرامگاه امامزادگان هستند تحقیقات نشان می دهد که این بناها محل دفن دو شخصیت ترک سلجوقی به نام های ابوسعید بیجار پسر سعد و ابومنصور ایلتای تیتکین هستند. این دو فرد از امیران و بزرگان در دوره سلجوقی بوده اند و به دلیل جایگاه ویژه ای که در دربار داشته اند پس از مرگ در این برج ها به خاک سپرده شده اند. اگرچه اطلاعات دقیقی از زندگی و فعالیت های این دو شخصیت در دست نیست اما وجود مقبره های باشکوه در این برج ها نشان از اهمیت و نفوذ آن ها در دوران خود دارد.
معماری برج های خرقان
معماری برج های خرقان تلفیقی از هنر و مهندسی دوران سلجوقی است. هر دو برج دارای پلان هشت ضلعی هستند و با استفاده از آجرهای ساده و تزئینی ساخته شده اند. ارتفاع برج شرقی حدود 12.45 متر و ارتفاع برج غربی حدود 12.95 متر است. گنبدهای دوپوسته با انحنای بیضوی از ویژگی های برجسته معماری این بناها هستند. تزئینات آجری متنوع و نقوش هندسی کتیبه های کوفی و طاق نماها زیبایی خاصی به نمای بیرونی و داخلی برج ها بخشیده اند. در ساخت این برج ها از شیوه های نوین معماری آن زمان استفاده شده است که بعدها در ساخت بناهای دیگری چون گنبد سرخ مراغه نیز به کار گرفته شده است. این برج ها نمونه های بارزی از هنر آجرکاری و گچ بری در دوره سلجوقی هستند.
تزیینات برج های خرقان
تزئینات برج های خرقان از جمله مهم ترین ویژگی های این بناها به شمار می روند. در نمای بیرونی برج ها از آجرهای تزئینی با طرح های مختلف مانند گره چینی نقوش هندسی حصیری جناغی و خفته راسته استفاده شده است. کتیبه های کوفی با مضامین مذهبی و تاریخی نیز در قسمت های مختلف برج ها به چشم می خورند. در داخل برج شرقی نقاشی های دیواری با طرح هایی از عقاب درخت انار و نقوش هندسی وجود دارد که از هنر نقاشی دوره سلجوقی الهام گرفته شده اند. متاسفانه تزئینات داخلی برج غربی به مرور زمان از بین رفته اند اما حاشیه گنبد آن با نقوش هندسی و کتیبه های قرآنی تزئین شده است. تنوع و ظرافت تزئینات برج های خرقان نشان از مهارت بالای هنرمندان و معماران آن دوران دارد.
برج شرقی
برج شرقی قدیمی ترین برج مجموعه خرقان است که در سال 460 هجری قمری به دست محمد بن مکی زنجانی ساخته شده است. این برج با ارتفاع 12.45 متر دارای پلان هشت ضلعی و گنبدی دوپوسته با انحنای بیضوی است. در هر ضلع برج نیم ستون هایی وجود دارد که دو نیم ستون بزرگ تر پله های مارپیچی را در خود جای داده اند. تزئینات آجری با طرح های متنوع کتیبه های کوفی و نقاشی های دیواری از ویژگی های برجسته این بنا هستند. گنبد برج شرقی از نخستین نمونه های گنبدهای دوپوسته با انحنای بیضوی در معماری ایرانی است. این برج به دلیل قدمت و تزئینات منحصربه فردش از اهمیت ویژه ای در بین برج های خرقان برخوردار است.
برج غربی
برج غربی در سال 486 هجری قمری توسط ابوالمعالی بن محمد مکی الزنجانی ساخته شده است. این برج با ارتفاع 12.95 متر حدود 55 سانتی متر بلندتر از برج شرقی است و در فاصله 29 متری از آن قرار گرفته است. برج غربی نیز دارای پلان هشت ضلعی و گنبدی دوپوسته با انحنای بیضوی است. در یکی از ستون های برج راه پله های مارپیچی تعبیه شده اند که به بالای گنبد منتهی می شوند. تزئینات آجری متنوع با طرح های هندسی کتیبه های کوفی و طاق نماها زیبایی خاصی به نمای بیرونی این برج بخشیده اند. اگرچه تزئینات داخلی برج غربی به مرور زمان از بین رفته اند اما این برج همچنان به عنوان یکی از شاهکارهای معماری دوره سلجوقی شناخته می شود.
مرمت برج های خرقان
برج های خرقان در طول تاریخ بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته اند. در سال 1347 هجری شمسی سیلابی سهمگین به این بناها آسیب رساند که اهالی روستا با همت خود آن ها را به صورت ابتدایی مرمت کردند. پس از آن در سال های 1353 1369 1370 و 1371 تا 1373 نیز مرمت هایی بر روی این برج ها انجام شد. متاسفانه در سال 1381 زلزله بوئین زهرا آسیب های جدی به برج های خرقان وارد کرد. با توجه به اهمیت تاریخی و فرهنگی این بناها مرمت و نگهداری آن ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در سال های اخیر تلاش هایی برای مرمت و بازسازی برج های خرقان صورت گرفته است اما همچنان نیاز به توجه و رسیدگی بیشتری وجود دارد.
چرا باید از برج های خرقان بازدید کنیم؟
بازدید از برج های خرقان فرصتی است برای آشنایی با تاریخ و هنر ایران در دوره سلجوقی. این برج ها نمونه های برجسته ای از معماری و تزئینات این دوره هستند و بازدید از آن ها تجربه ای بی نظیر از مشاهده تزئینات آجری و نقوش هنری آن دوران را برای شما فراهم می کند. علاوه بر این برج های خرقان در دشت وسیع و خوش آب و هوای خرقان واقع شده اند و بازدید از آن ها فرصتی برای لذت بردن از طبیعت زیبای این منطقه نیز خواهد بود. این برج ها به عنوان یکی از مهم ترین جاذبه های تاریخی استان قزوین ارزش دیدن دارند و می توانند سفری خاطره انگیز و آموزنده را برای شما رقم بزنند.
نکات بازدید از برج های خرقان
قبل از بازدید از برج های خرقان بهتر است به چند نکته توجه داشته باشید. اول اینکه امکانات رفاهی محدودی در نزدیکی برج ها وجود دارد بنابراین بهتر است قبل از سفر تدارکات لازم را فراهم کنید. دوم اینکه برای بازدید از برج ها لباس و کفش مناسب بپوشید زیرا ممکن است نیاز به پیاده روی در مسیرهای ناهموار داشته باشید. سوم اینکه در فصل های گرم سال حتماً از کرم ضد آفتاب و کلاه استفاده کنید زیرا دشت خرقان در این فصول بسیار گرم است. و در نهایت به یاد داشته باشید که برج های خرقان آثار تاریخی ارزشمندی هستند بنابراین در حفظ و نگهداری آن ها کوشا باشید و از آسیب رساندن به آن ها خودداری کنید.
جاذبه های اطراف برج های دوقلوی خرقان
علاوه بر برج های خرقان جاذبه های دیگری نیز در اطراف این منطقه وجود دارند که می توانید از آن ها بازدید کنید. روستای حصار ولی عصر با بافت سنتی و خانه های قدیمی اش یکی از این جاذبه ها است. همچنین می توانید از شهر آبگرم با چشمه های آب گرم معدنی اش دیدن کنید و از خواص درمانی این چشمه ها بهره مند شوید. دشت خرقان نیز با طبیعت زیبا و چشم نوازش مکانی مناسب برای پیاده روی و تفریح در طبیعت است. در فصل بهار دشت خرقان پر از گل های وحشی می شود و منظره ای فوق العاده را به وجود می آورد. بازدید از این جاذبه ها می تواند سفر شما به منطقه خرقان را کامل تر و لذت بخش تر کند.
برج های خرقان کجاست؟
برج های خرقان در استان قزوین شهرستان آوج دهستان خرقان غربی در نزدیکی روستای حصار ولی عصر واقع شده اند.
قدمت برج های خرقان به چه زمانی می رسد؟
قدمت این برج ها به دوره سلجوقی بازمی گردد. برج شرقی در سال 460 هجری قمری و برج غربی در سال 486 هجری قمری ساخته شده اند.
آیا برج های خرقان ثبت ملی شده اند؟
بله این برج ها در تاریخ 23 خرداد 1356 با شماره 1395 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند.
معمار برج های خرقان کیست؟
معمار برج شرقی محمد بن مکی زنجانی و معمار برج غربی ابوالمعالی بن محمد مکی الزنجانی بوده اند.
هزینه بازدید از برج های خرقان چقدر است؟
بازدید از برج های خرقان در حال حاضر رایگان است و نیازی به پرداخت هزینه ورودی نیست.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "برج های خرقان از جاهای دیدنی اطراف قزوین" هستید؟ با کلیک بر روی گردشگری و اقامتی، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "برج های خرقان از جاهای دیدنی اطراف قزوین"، کلیک کنید.
