دادخواست مطالبه وجه چک

وقتی یه چک دستتون دارید و موقع سررسیدش می بینید که موجودی نداره و برگشت می خوره، انگار دنیا روی سرتون خراب میشه. اما نگران نباشید، قانون برای این جور وقت ها راه هایی گذاشته تا بتونید پولتون رو پس بگیرید. برای مطالبه وجه چک برگشتی، روش های مختلفی مثل اقدام حقوقی، کیفری، ثبتی یا روش نوین چک های صیادی وجود داره که هر کدوم قواعد خاص خودشون رو دارن.

چک، این سند مالی مهم، توی معاملات روزمره ما نقش حیاتی داره. از خرید و فروش های بزرگ گرفته تا پرداخت قسط و بدهی، خیلی ها به چک اعتماد می کنن. اما گاهی وقتا این اعتماد، مخصوصاً وقتی چک برگشت می خوره، حسابی خدشه دار میشه و دردسرهای زیادی رو به وجود میاره. تصور کنید یه چک دارید که قرار بوده سر ماه حسابتون رو پر کنه، اما وقتی می رید بانک، می بینید خبری از پول نیست! اینجاست که اهمیت دونستن راه های قانونی برای وصول چک خودش رو نشون میده. اگه ندونید چطوری باید اقدام کنید، ممکنه هم وقتتون تلف بشه و هم حقتون پایمال بشه. توی این مقاله، قراره با هم گام به گام جلو بریم و تمام این راه ها رو از صفر تا صد بررسی کنیم تا شما بتونید بهترین و موثرترین مسیر رو برای پس گرفتن پولتون انتخاب کنید. پس اگه چک برگشتی توی دست و بالتون دارید یا می خواید با این موضوع آشنا بشید، این مطلب برای شماست.

آمادگی های اولیه و نکات حیاتی قبل از هر اقدام (نقشه راه قبل از دعوا)

قبل از اینکه وارد مسیر پیچیده دادگاه و شکایت بشید، یه سری کارهای اولیه و حیاتی هست که باید انجام بدید. این کارها مثل نقشه خوانی قبل از شروع یه سفر می مونه؛ اگه نقشه رو خوب بخونید، کمتر توی راه گم میشید و سریع تر به مقصد می رسید.

برگشت زدن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت: اولین قدم شما!

اولین و مهم ترین کاری که بعد از دیدن موجودی ناکافی حساب باید انجام بدید، اینه که سریع چک رو برگشت بزنید و از بانک یه گواهی عدم پرداخت بگیرید. این گواهی، حکم سند رسمی رو داره و ثابت می کنه که چک شما پرداخت نشده. حواستون باشه که این کار رو باید خیلی زود انجام بدید، مخصوصاً اگه قصد شکایت کیفری رو دارید. برای شکایت کیفری، مهلت قانونی خیلی کوتاهه و اگه از دستش بدید، دیگه نمی تونید از این روش استفاده کنید.

• اهمیت اقدام فوری: هرچه زودتر چک رو برگشت بزنید، هم مهلت های قانونی رو از دست نمیدید و هم شانس بیشتری برای توقیف اموال صادرکننده چک خواهید داشت.
• اطلاعات ضروری گواهی عدم پرداخت: توی این گواهی حتماً باید علت برگشت خوردن چک (مثلاً کسر موجودی یا عدم موجودی) و مشخصات کامل صادرکننده چک و خود چک به وضوح قید شده باشه. این اطلاعات بعدها به دردتون می خوره.

شناسایی نوع چک و تأثیر اون روی روش مطالبه

چک ها انواع مختلفی دارن و هر کدوم، راه مطالبه خاص خودشون رو می طلبند. چک عادی، چک تضمین شده، چک مسافرتی و… هر کدوم داستان خودشون رو دارن.

چک های صیادی (بنفش): روش نوین وصول

این روزها دیگه اکثر چک ها، چک های صیادی هستن که یه رنگ بنفش خوش رنگ و یه بارکد QR دارن. این چک ها یه تفاوت اساسی با چک های قدیمی دارن: اگه برگشت بخورن، می تونید خیلی سریع تر و راحت تر، حتی بدون نیاز به دادگاه، از طریق سامانه صیاد و اجرای احکام دادگستری، برای دریافت وجهشون اقدام کنید. این یعنی دردسر کمتر و سرعت بیشتر!

یادتون باشه، چک های صیادی مسیر قانونی ساده تری برای وصول دارن و این خودش یه امتیاز بزرگه.

مدارک لازم برای شروع هر نوع دعوا

خب، حالا که چک رو برگشت زدید و نوعش رو هم شناختید، باید مدارک لازم رو جمع و جور کنید. این مدارک، مثل مهمات توی جنگ می مونن؛ بدون اونا نمی تونید هیچ قدمی بردارید.

• اصل چک: این مهم ترین مدرکه، پس حسابی مراقبش باشید.
• گواهی عدم پرداخت: همون گواهی که از بانک گرفتید.
• کپی کارت ملی خواهان: یعنی خود شما که صاحب چک هستید.
• مدارک هویتی خوانده: اگه به مشخصات کامل صادرکننده چک دسترسی دارید، خیلی به درد می خوره.
• وکالت نامه وکیل: اگه از خدمات وکیل استفاده می کنید.

مشاوره با وکیل متخصص: چرا و چه زمانی؟

می دونید، قوانین مربوط به چک و دعاوی حقوقی، حسابی پیچیده و پر از جزئیاته. شاید فکر کنید خودتون می تونید از پسش بربیاید، اما یه اشتباه کوچیک می تونه زمان و هزینه زیادی رو بهتون تحمیل کنه. اینجا دقیقاً همون جاییه که یه وکیل متخصص به کارتون میاد. وکیل می تونه:

• بهترین راهکار رو با توجه به شرایط خاص چک شما انتخاب کنه.
• در زمان و هزینه های شما صرفه جویی کنه.
• جلوی اشتباهات رایج رو بگیره و پرونده رو به مسیر درستی هدایت کنه.
• مدارک رو دقیق بررسی و دادخواست رو بی نقص تنظیم کنه.

پس قبل از اینکه هر قدمی بردارید، حتماً با یه وکیل کاربلد مشورت کنید. این مشورت می تونه براتون مثل یه نقشه گنج باشه!

روش های اصلی مطالبه وجه چک برگشتی (مقایسه و مراحل گام به گام)

حالا وقتشه که بریم سراغ اصل مطلب و ببینیم چه راه هایی برای وصول چک برگشتی جلوی پامون هست. هر کدوم از این راه ها، مثل یه مسیر جداگانه می مونن که شما باید با توجه به شرایط چک و انتظاراتتون، بهترینش رو انتخاب کنید.

۱. مطالبه وجه چک از طریق دادخواست حقوقی: رایج ترین مسیر

یکی از رایج ترین و شناخته شده ترین روش ها برای مطالبه وجه چک برگشتی، اقدام از طریق دادگاه های حقوقیه. این روش، بیشتر وقت ها کارآمده و مزایای خاص خودش رو داره.

تعریف و مزایای اقدام حقوقی

وقتی از دادخواست حقوقی صحبت می کنیم، یعنی داریم از یه فرآیند قضایی حرف می زنیم که هدفش، محکوم کردن صادرکننده چک به پرداخت وجه اون و البته خسارات احتمالیه. مزایای این روش رو اگه بخوایم خلاصه کنیم، میشه گفت:

• رایج ترین روش: بیشتر افراد با این روش آشنایی دارن و روندش مشخصه.
• امکان مطالبه خسارات: توی این روش، شما فقط پول چک رو نمی گیرید، بلکه می تونید خسارت تأخیر تأدیه (جریمه دیرکرد) و هزینه دادرسی رو هم مطالبه کنید.
• عدم وجود مهلت های کوتاه کیفری: برخلاف شکایت کیفری که مهلت های شش ماهه داره، توی روش حقوقی، مهلت ها طولانی ترن و دستتون بازتره.

مراحل گام به گام تنظیم و ثبت دادخواست حقوقی

فکر نکنید کار سختیه، فقط باید مرحله به مرحله جلو بریم:

1. ورود به سامانه ثنا: اولین کاری که باید بکنید، ثبت نام توی سامانه ثنا و دریافت کد احراز هویته. بدون ثنا، نمی تونید هیچ دادخواستی رو ثبت کنید.
2. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: بعد از ثبت نام توی ثنا، با مدارکی که گفتیم (اصل چک، گواهی عدم پرداخت، کپی کارت ملی و…) به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می کنید. اونجا کارشناس ها کمکتون می کنن تا دادخواست رو ثبت کنید.
3. تکمیل فرم دادخواست: این قسمت خیلی مهمه و باید با دقت انجام بشه. توی فرم دادخواست، بخش های مختلفی وجود داره که باید پر بشن:
   • خواهان، خوانده، خواسته و بهای آن: توی این بخش، باید مشخصات خودتون (خواهان)، مشخصات صادرکننده چک (خوانده)، و مبلغی که می خواید مطالبه کنید (خواسته) رو بنویسید. حواستون باشه که بهای خواسته رو دقیق بنویسید چون هزینه دادرسی بر اساس اون محاسبه میشه. اینجا حتماً خسارت تأخیر تأدیه و هزینه دادرسی رو هم قید کنید.
   • دلایل و منضمات: اینجا باید مدارکتون رو فهرست کنید؛ مثل اصل و کپی چک، گواهی عدم پرداخت بانک، و اگه وکیل دارید، وکالت نامه وکیل.

نمونه کامل دادخواست مطالبه وجه چک (یک فقره) با توضیحات جزء به جزء

یه نمونه دادخواست رو با هم مرور کنیم تا دستتون بیاد چی به چیه. این فقط یه الگوئه و وکیل شما می تونه اون رو برای پرونده شما سفارشی سازی کنه.

  ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [شهر محل اقامت خوانده یا صدور چک]

  با سلام و احترام،

  خواهان: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس کامل و کد پستی خواهان]
  خوانده: [نام و نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس کامل و کد پستی خوانده]
  وکیل: [نام و نام خانوادگی وکیل در صورت وجود]

  تعیین خواسته و بهای آن:
  1. مطالبه مبلغ [مبلغ چک به عدد و حروف] ریال بابت وجه یک فقره چک به شماره [شماره چک] عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] کد [کد شعبه]
  2. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ سررسید چک یا برگشت چک] تا زمان اجرای حکم بر اساس شاخص بانک مرکزی.
  3. مطالبه کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود).
  4. صدور و اجرای فوری قرار تأمین خواسته جهت توقیف اموال خوانده به میزان وجه چک و خسارات مربوطه.

  دلایل و منضمات:
  1. اصل و کپی مصدق [مهر برابر اصل شده] یک فقره چک به شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ چک].
  2. اصل و کپی مصدق گواهینامه عدم پرداخت [برگشتی] بانک [نام بانک] به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] مورخ [تاریخ برگشت].
  3. کپی کارت ملی خواهان.
  4. وکالت نامه شماره [شماره وکالت نامه] [در صورت وجود وکیل].

  شرح دادخواست:
  ریاست محترم دادگاه،
  به استحضار می رساند که خوانده محترم، جناب آقای/خانم [نام خوانده]، به موجب یک فقره چک به شماره [شماره چک] مورخ [تاریخ چک] عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه]، مبلغ [مبلغ چک به عدد و حروف] ریال به اینجانب (خواهان) بدهکار می باشند.

  متاسفانه در تاریخ سررسید چک، با مراجعه به بانک محال علیه، به دلیل [علت برگشت چک، مثلاً کسر موجودی یا عدم موجودی]، این چک برگشت خورده و گواهینامه عدم پرداخت به شماره [شماره گواهی عدم پرداخت] مورخ [تاریخ برگشت] صادر گردیده است.

  با توجه به عدم پرداخت وجه چک و اتمام مهلت های قانونی، اینجانب چاره ای جز تقدیم دادخواست حاضر جهت مطالبه حقوق قانونی خود نمی بینم.

  لذا، با عنایت به مدارک پیوست و نظر به عدم ایفای تعهد از سوی خوانده، از محضر محترم دادگاه تقاضای رسیدگی و صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ اصلی چک، به همراه کلیه خسارات قانونی شامل خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید/برگشت چک تا زمان پرداخت کامل و همچنین کلیه خسارات دادرسی از جمله هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود) را دارم.

  ضمناً، نظر به احتمال تضییع حقوق اینجانب و انتقال اموال توسط خوانده، مستدعی است در راستای مواد ۱۰۸ و ۱۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی، قبل از ابلاغ دادخواست به خوانده، دستور صدور قرار تأمین خواسته جهت توقیف اموال خوانده به میزان خواسته صادر و پس از تودیع احتمالی خسارت، بلافاصله اجرایی گردد.

  با تشکر و احترام
  [نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل او]

برای مطالبه وجه چند فقره چک، فقط کافیه اطلاعات همه چک ها رو توی قسمت تعیین خواسته و بهای آن و دلایل و منضمات ذکر کنید و توی قسمت شرح دادخواست هم به همشون اشاره کنید. اگه چک شرکت (شخص حقوقی) باشه، باید مشخصات شرکت رو به عنوان خوانده و مشخصات فردی که چک رو امضا کرده هم ذکر کنید.

تامین خواسته (توقیف اموال): کلید توقف فرار از دین!

وقتی شما دادخواست مطالبه وجه چک رو می دید، ممکنه صادرکننده چک متوجه بشه و برای اینکه پول رو نده، شروع کنه به انتقال اموالش. برای جلوگیری از این اتفاق، یه راهکار قانونی به اسم تامین خواسته وجود داره. این درخواست به دادگاه اجازه میده که قبل از صدور حکم نهایی، اموال صادرکننده چک رو توقیف کنه تا نتونه اونا رو فرار بده.

• اهمیت و فوریت: درخواست تأمین خواسته می تونه جلوی خیلی از دردسرها رو بگیره و مطمئن بشید که اگه حکم به نفع شما صادر شد، اموالی برای وصول پول وجود داره.
• نحوه درخواست: می تونید این درخواست رو هم توی همون دادخواست اصلیتون بنویسید، هم بعداً به صورت جداگانه درخواست بدید.
• شرایط صدور بدون تودیع خسارت: توی بعضی موارد، مخصوصاً برای چک، دادگاه بدون اینکه شما لازم باشه خسارت احتمالی رو پرداخت کنید، قرار تأمین خواسته رو صادر می کنه.

سیر رسیدگی در دادگاه

بعد از ثبت دادخواست، پرونده شما وارد یه مسیر مشخص میشه:

1. تعیین شعبه: پرونده به یکی از شعبه های دادگاه ارجاع میشه.
2. ابلاغ دادخواست: دادخواست برای خوانده (صادرکننده چک) ارسال میشه تا از شکایت شما باخبر بشه.
3. جلسه رسیدگی: اگه نیاز باشه، دادگاه جلسه رسیدگی تشکیل میده و حرف های هر دو طرف رو گوش میده.
4. صدور حکم: در نهایت، دادگاه حکم خودش رو صادر می کنه.

هزینه دادرسی و دادگاه صالح

برای دادخواست حقوقی مطالبه وجه چک، باید ۳.۵% از مبلغ خواسته رو به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کنید. این هزینه کم نیست، اما در نهایت اگه برنده دعوا بشید، خوانده محکوم به پرداخت اون هم میشه.

اما کدوم دادگاه باید به پرونده شما رسیدگی کنه؟ دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای چک، می تونه دادگاه محل اقامت خوانده، محل صدور چک، یا محل برگشت چک باشه. این انتخاب دست شماست.

۲. مطالبه وجه چک از طریق شکایت کیفری: مجازات برای متخلف!

اگه دوست دارید صادرکننده چک، علاوه بر پرداخت پول، مجازات هم بشه، می تونید از راه شکایت کیفری اقدام کنید. البته این راه، شرایط و محدودیت های خاص خودش رو داره.

تعریف و شرایط خاص شکایت کیفری

شکایت کیفری یعنی شما دارید از جنبه جزایی جرم صدور چک بلامحل شکایت می کنید و هدف، مجازات صادرکننده چک (حتی حبس) است. اما یادتون باشه که همه چک ها قابل شکایت کیفری نیستن و باید یه سری شرایط رو داشته باشن:

• چک باید حتماً عادی باشه.
• باید تاریخ صدور و تاریخ سررسید مشخص داشته باشه.
• نباید بابت تضمین یا مشروط صادر شده باشه.

مهلت قانونی برای اقدام کیفری

اینجا یکی از مهم ترین نکات همین مهلته! برای شکایت کیفری، شما فقط ۶ ماه از تاریخ صدور چک فرصت دارید تا اون رو برگشت بزنید و بعد از برگشت زدن، فقط ۶ ماه از تاریخ برگشت چک فرصت دارید تا شکایت کیفری رو مطرح کنید. اگه این مهلت ها رو از دست بدید، دیگه نمی تونید از این روش استفاده کنید.

مراحل گام به گام شکایت کیفری

مسیر شکایت کیفری از دادخواست حقوقی یه کم فرق داره:

1. مراجعه به دادسرا: برخلاف دادخواست حقوقی که توی دفاتر خدمات قضایی ثبت میشه، شکواییه کیفری رو باید توی دادسرا ثبت کنید.
2. تنظیم شکواییه: شکواییه باید شامل مشخصات شما، صادرکننده چک، مشخصات چک و شرح دقیق واقعه باشه.

تفاوت های کلیدی با روش حقوقی و محدودیت ها

شاید از خودتون بپرسید خب کدوم روش بهتره؟ راستش، بستگی به شرایط شما داره.

ویژگی	روش حقوقی	روش کیفری
ماهیت دعوا	مطالبه وجه و خسارات مالی	مجازات صادرکننده (جنبه عمومی جرم)
مرجع رسیدگی	دادگاه حقوقی	دادسرا و دادگاه کیفری
سرعت	معمولاً طولانی تر	می تواند سریع تر باشد (اما در عمل گاهی پیچیده می شود)
امکان زندان	خیر (فقط مطالبه مالی)	بله (در صورت اثبات جرم و عدم پرداخت)
مهلت اقدام	طولانی تر	محدود به مهلت های 6 ماهه

محدودیت ها و موارد عدم امکان شکایت کیفری: خیلی مهمه که بدونید اگه چک شما یکی از این شرایط رو داشته باشه، نمی تونید از راه کیفری اقدام کنید:

• چک های تضمینی (چک رمزدار یا بانکی).
• چک هایی که بابت تضمین انجام معامله یا قرارداد صادر شده باشن.
• چک های بدون تاریخ یا سفید امضا.
• چک هایی که بعد از برگشت خوردن، به حساب شما واریز شده و دوباره برگشت خورده.
• چک هایی که بعد از تاریخ صدور، به مدت طولانی دست به دست شدن (ظهرنویسی های متعدد).

۳. مطالبه وجه چک از طریق اجرای ثبت: یه راه سریع تر

اگه دوست دارید سریع تر به پولتون برسید و نمی خواید درگیر پیچ و خم های دادگاه بشید، روش اجرای ثبت می تونه براتون مناسب باشه.

تعریف و شرایط اجرای ثبت

اجرای ثبت یعنی شما از طریق اداره ثبت اسناد و املاک، برای وصول چک اقدام می کنید. مزیت بزرگ این روش اینه که دیگه نیازی به گرفتن حکم از دادگاه نیست و خود اداره ثبت، مستقیماً برای وصول وجه چک و توقیف اموال اقدام می کنه. اما این روش هم شرایط خودش رو داره:

• چک باید حتماً توی بانک های ایران صادر شده باشه.
• نباید بابت تضمین یا مشروط باشه.
• باید گواهی عدم پرداخت از بانک داشته باشید.

مراحل گام به گام اجرای ثبت

مراحل این روش معمولاً ساده تره:

1. مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک: شما باید به اداره ثبتی که محل صدور چک یا محل اقامت صادرکننده چک در حوزه اون قرار داره مراجعه کنید.
2. تکمیل فرم اجراییه: توی اداره ثبت، فرم مخصوص اجراییه رو تکمیل می کنید و مدارک لازم (اصل چک، گواهی عدم پرداخت، کپی کارت ملی) رو ارائه می دید.

مزایا و معایب و مهلت قانونی

مزایای این روش رو اگه بخوایم بگیم:

• سرعت بیشتر: نسبت به دادخواست حقوقی معمولاً سریع تر به نتیجه می رسید.
• عدم نیاز به حکم دادگاه: دیگه نیازی نیست منتظر بمونید تا دادگاه حکم بده.
• عدم نیاز به وکیل در برخی مراحل: بعضی از مراحلش رو خودتون هم می تونید انجام بدید.

اما معایبی هم داره:

• محدودیت در توقیف اموال: توقیف اموال فقط از اموالی میشه که توی اداره ثبت، سابقه مالکیت صادرکننده چک رو داشته باشه (مثل ملک).
• عدم امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه: از طریق اجرای ثبت نمی تونید خسارت دیرکرد رو مطالبه کنید و اگه این رو بخواید، باز باید برید دادگاه حقوقی.

مهلت قانونی اقدام برای اجرای ثبت هم ۲۰ سال از تاریخ صدور چک است.

۴. مطالبه وجه چک از طریق اجرای احکام دادگستری (ویژه چک های صیادی): شاهراه جدید!

این روش، واقعاً یه تحول بزرگ برای وصول چک های صیادی محسوب میشه و مسیر رو خیلی ساده و سریع کرده.

معرفی این روش نوین

با توجه به قوانین جدید چک، اگه یه چک صیادی برگشت بخوره، شما دیگه نیازی ندارید دادخواست حقوقی بدید و ماه ها توی دادگاه دوندگی کنید. می تونید مستقیم و بی واسطه، از طریق اجرای احکام دادگستری برای وصولش اقدام کنید! این یعنی حذف یه مرحله بزرگ و صرفه جویی فوق العاده در زمان.

مراحل و شرایط

مراحلش اینجوریه:

1. ثبت درخواست در سامانه صیاد: وقتی چک صیادی برگشت خورد، بانک اطلاعات برگشتی رو توی سامانه صیاد ثبت می کنه. شما به عنوان دارنده چک، می تونید درخواست صدور اجراییه رو توی همین سامانه ثبت کنید.
2. ارجاع مستقیم به اجرای احکام: بعد از ثبت درخواست، پرونده شما مستقیماً به اجرای احکام دادگستری ارجاع میشه و دیگه نیازی به دوندگی های دادسرا یا دادگاه حقوقی اولیه نیست. اجرای احکام، خودش وارد عمل میشه و برای توقیف اموال و وصول وجه چک اقدام می کنه.

تفاوت های آن با سایر روش ها

این روش واقعاً یه سر و گردن از بقیه روش ها بالاتره:

• عدم نیاز به دادخواست حقوقی اولیه: بزرگترین مزیتش همینه که مراحل دادخواست نویسی و پیگیری در دادگاه های حقوقی رو حذف می کنه.
• سرعت فوق العاده: پرونده مستقیماً وارد فاز اجرا میشه و زمان وصول رو حسابی کم می کنه.
• کاهش هزینه ها: از اونجایی که مراحل قضایی کمتره، هزینه های دادرسی هم کمتر میشه.

البته، این روش فقط برای چک های صیادی کاربرد داره و نمی تونید برای چک های قدیمی یا عادی ازش استفاده کنید.

نکات تکمیلی برای وصول مطمئن تر

حالا که با روش های اصلی آشنا شدید، وقتشه که یه سری نکات ریز اما مهم رو هم بدونید تا پرونده تون بی نقص و مطمئن تر پیش بره. اینا مثل چاشنی هایی می مونن که طعم پرونده حقوقی شما رو بهتر می کنن!

خسارت تاخیر تادیه (جریمه دیرکرد): پول رو دیر پس بده، جریمه بده!

اگه کسی پول شما رو بدهکار باشه و دیر پرداخت کنه، علاوه بر اصل پول، باید بابت این تأخیر هم یه جریمه ای بده که بهش میگن خسارت تأخیر تأدیه.

• نحوه محاسبه: این خسارت بر اساس شاخص بانک مرکزی محاسبه میشه و هر سال، مبلغش متفاوته. نگران نباشید، خود دادگاه یا وکیلتون براتون محاسبه اش می کنن.
• تاریخ شروع محاسبه: معمولاً از تاریخ سررسید چک یا از تاریخ برگشت خوردن چک محاسبه میشه. این نکته توی دادخواست باید دقیق قید بشه.

مسئولیت ضامن و ظهرنویس: کی کیه و کی مسئول چیست؟

گاهی اوقات، علاوه بر صادرکننده چک، افراد دیگه ای هم هستن که پای چک رو امضا کردن، مثلاً به عنوان ضامن یا ظهرنویس.

• ظهرنویس کیه؟ کسیه که چک رو پشت نویسی کرده و به شما منتقل کرده. مسئولیت ظهرنویس با صادرکننده چک تضامنیه، یعنی شما می تونید هم از صادرکننده هم از همه ظهرنویس ها با هم مطالبه کنید.
• ضامن کیه؟ کسیه که صراحتاً خودش رو ضامن پرداخت وجه چک معرفی کرده. مسئولیت ضامن هم تضامنیه، اما تفاوت های جزئی با ظهرنویس داره که وکیل می تونه براتون دقیق توضیح بده.
• نحوه مطالبه: اگه قصد مطالبه از ضامن یا ظهرنویس رو دارید، حتماً باید اسم و مشخصاتشون رو هم توی دادخواست به عنوان خوانده قید کنید.

معامله به قصد فرار از دین: حواستون به حقه بازی ها باشه!

یه وقتایی پیش میاد که صادرکننده چک، برای اینکه پول شما رو نده، شروع می کنه به انتقال اموالش به اسم بقیه یا به ظاهر می فروشه تا شما نتونید چیزی ازش بگیرید. به این کار میگن معامله به قصد فرار از دین.

• تعریف و پیامدها: اگه ثابت بشه که این کار برای فرار از دین بوده، هم خودش یه جریمه کیفری داره و هم اون معامله ها قابل ابطال هستن. یعنی دادگاه می تونه حکم بده که اون معامله ها باطل هستن و اموال دوباره به نام صادرکننده چک برگرده.
• نحوه ابطال: برای ابطال این معاملات، باید یک دعوای حقوقی جداگانه در دادگاه مطرح کنید.

رسیدگی به دعاوی کمتر از ۲۰ میلیون تومان در شورای حل اختلاف

می دونید، همه پرونده ها مستقیم به دادگاه نمیرن. اگه مبلغ چک شما کمتر از بیست میلیون تومان باشه، پرونده اول توی شورای حل اختلاف بررسی میشه. شوراها معمولاً روند سریع تری دارن و هدفشون بیشتر سازش بین طرفینه. اگه توی شورا به توافق نرسیدید، پرونده به دادگاه ارجاع میشه.

چقدر طول می کشد تا وجه چک وصول شود؟

راستش، نمیشه یه زمان دقیق گفت. بستگی به نوع روشی که انتخاب می کنید (حقوقی، کیفری، ثبتی یا صیادی)، شلوغی دادگاه ها، همکاری طرفین و پیچیدگی پرونده داره.

• روش صیادی: معمولاً سریع ترینه، شاید از چند هفته تا چند ماه.
• اجرای ثبت: نسبتاً سریع، اما باز هم می تونه چند ماه طول بکشه.
• دادخواست حقوقی: می تونه طولانی ترین باشه، از چند ماه تا حتی یک سال یا بیشتر.
• شکایت کیفری: اگه شرایطش رو داشته باشید، می تونه فشار خوبی بیاره و سریع تر به نتیجه برسید، اما ممکنه خودش هم طول بکشه.

در صورت عدم شناسایی اموال صادرکننده چک چه باید کرد؟

یکی از بزرگترین دغدغه ها همینه که صادرکننده چک هیچ مالی به نامش نداشته باشه. در این صورت، با وجود حکم دادگاه، وصول پول سخت میشه.

• اعسار: صادرکننده می تونه درخواست اعسار (یعنی ناتوانی در پرداخت) بده که اگه ثابت بشه، قاضی براش قسط بندی می کنه.
• بررسی های بیشتر: شما یا وکیلتون می تونید از طریق استعلامات مختلف (مثل اداره ثبت، راهور، بانک) به دنبال اموال مخفی صادرکننده باشید.
• ممنوع الخروجی: می تونید از دادگاه بخواید که صادرکننده چک رو ممنوع الخروج کنه تا نتونه از کشور خارج بشه.

آیا می توان چک را قبل از سررسید برگشت زد و مطالبه کرد؟

نه، اصلاً! چک مثل سفته نیست که بشه قبل از سررسید اقدام کرد. چک برای اینکه ارزش قانونی پیدا کنه و بشه مطالبه اش کرد، حتماً باید به تاریخ سررسیدش برسه. اگه قبل از اون تاریخ برید بانک، بانک چک رو برگشت نمی زنه و گواهی عدم پرداخت هم بهتون نمیده. پس حتماً صبر کنید تا تاریخ سررسید فرا برسه.

تفاوت گواهی عدم پرداخت و گواهی کسر موجودی چیست؟

این دو تا خیلی شبیه همن و اغلب اشتباه گرفته میشن، اما یه تفاوت مهم دارن:

• گواهی عدم پرداخت: این گواهی رو وقتی بانک صادر می کنه که حساب صادرکننده چک اصلاً موجودی نداره یا موجودی خیلی ناچیز (مثلاً فقط هزار تومان) داره. این گواهی به شما اجازه میده تا از تمام راه های قانونی (حقوقی، کیفری، ثبتی) اقدام کنید.
• گواهی کسر موجودی: وقتی بانک این گواهی رو صادر می کنه که حساب صادرکننده چک به اندازه کافی موجودی نداره، اما یه مبلغی هست. مثلاً چک ۱۰۰ میلیونه ولی ۵۰ میلیون توی حساب هست. در این حالت، بانک اون مبلغ موجود رو به شما پرداخت می کنه و برای مابقی، گواهی کسر موجودی صادر میشه. این گواهی هم مثل عدم پرداخت، به شما اجازه میده برای مابقی پول، از راه های قانونی اقدام کنید.

در واقع، گواهی کسر موجودی هم نوعی گواهی عدم پرداخت محسوب می شود، اما با این تفاوت که بخشی از وجه پرداخت شده است.

نتیجه گیری

همونطور که دیدید، مطالبه وجه چک برگشتی، کار پیچیده ایه و راه های مختلفی داره. از مسیر حقوقی و کیفری که هر کدوم شرایط و مهلت های خاص خودشون رو دارن، تا راه سریع تر اجرای ثبت و البته، شاهراه جدید وصول چک های صیادی از طریق اجرای احکام دادگستری. هر کدوم از این مسیرها، مزایا و معایب خودشون رو دارن و انتخاب صحیحشون، می تونه حسابی توی نتیجه و سرعت کار شما تاثیرگذار باشه.

پس، حالا که با این مسیرها آشنا شدید، یادتون باشه که اولین قدم، برگشت زدن به موقع چک و دریافت گواهی عدم پرداخته. بعدش، با توجه به نوع چک و شرایطی که دارید، بهترین راه رو انتخاب کنید. اما یه توصیه دوستانه: توی این مسیر پر پیچ و خم، داشتن یه راهنما و مشاور حقوقی باتجربه، می تونه مثل یه نور توی تاریکی باشه و شما رو از اشتباهات احتمالی نجات بده. پس برای رسیدن به بهترین نتیجه، حتماً با یه وکیل متخصص در امور چک مشورت کنید. اون وقت می تونید با خیال راحت تر، برای مطالبه وجه چک برگشتی تون اقدام کنید.