معلولیّت، محدودیّت نیست / «تیم ملی والیبال نشسته ایران» پرافتخارترین تیم پارالمپیک

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(فصل24) انسان های دوران باستان به اهمیت حرکت برای رهایی از دردها و البته درمان خود آگاه بوده اند. این امر را می توان در تاریخ چین هند و روم باستان به خوبی مشاهده کرد. دانشمندان ایرانی نیز از قبیل زکریای رازی و ابن سینا بر اهمیت تمرینات بدنی برای بهره مندی از یک زندگی سالم و مفید تأکید کرده اند. پیشرفت علم و تکنولوژی در کنار رشد کمّی معلولیت های ناشی از عوامل بهداشتی حوادث طبیعی و جنگ موجب شد به ورزش به عنوان یک پدیده اجتماعی به طور جدی توجه شود.

ورزش معلولان از کجا آغاز شد؟

وقوع جنگ های جهانی اول و دوم و خیل عظیم معلولیت های ناشی از جنگ موجب شد امکانات گوناگونی در این زمینه در آمریکا و بعضی از کشورهای اروپایی دایر شود. در آن زمان مجامع و مراکز علمی و تحقیقاتی فعالیت خود را به طور جدی در بخش های فیزیوتراپی طب ورزشی و سایر علوم مرتبط برای کاهش عوارض ناشی از معلولیت آغاز کردند.

تأسیس آسایشگاه های ویژه برای آسیب دیدگان ضایعات نخاعی توسط یکی از جراحان معروف انگلیسی به نام دکتر «وانس جونز» را می توان جدی ترین اقدام برای بازتوانی معلولان دانست. این مرکز توانست با بهره گیری از امکانات و تمرینات پزشکی – ورزشی تجربه ای سودمند در زمینه ورزش معلولان  به سایر کشورها معرفی کند. نتایج حیرت آور درمان از راه ورزش موجی عظیم در اهمیت و ضرورت پرداختن به این پدیده ی مهم در سراسر دنیا ایجاد کرد و لزوم تأسیس تشکیلات مستقل و قدرتمند ورزشی معلولان را بیش از پیش نمایان ساخت.

تاریخچه کمیته بین المللی پارالمپیک

اصطلاح «پارالمپیک» از ترکیب لغات یونانی “پارا” به معنای “کنار” یا “موازی” و “همراه” و المپیک به وجود آمده است تا به این ترتیب نزدیکی و اهمیت نهضت المپیک و معلولان نشان داده شود. کمیته بین المللی پارالمپیک «IPC» سازمانی برای دستیابی به اعتلای ورزش و توسعه ی فرصت های ورزشی برابر برای تمامی افراد دارای معلولیت از سطح مبتدی تا نخبه است که ترویج ارزش های پارالمپیک شامل جرأت اراده الهام بخشی و برابری جزء مأموریت های اصلی آن محسوب می شود و به عنوان سازمان جهانی متولی جنبش پارالمپیک شناخته شده است.

«IPC» در ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۹ تأسیس شد. این سازمان غیرانتقاعی بین المللی دارای ۱۷۴ عضو به عنوان کمیته های ملی پارالمپیک «NPCs» از ۵ قاره است. مجمع عمومی «IPC» عالی ترین مرجع تصمیم گیری ورزش های معلولان است که توسط هیأت رئیسه و کمیته ی اجرایی اداره می شود و مقر آن در شهر بُن آلمان است. “دکتر رابرت استیدوارد” اولین رئیس کمیته های بین المللی پارالمپیک بود که تا سال ۲۰۰۱ این مسئولیت را بر عهده داشت.

چهار سال پس از تأسیس مرکز ضایعات نخاعی در بیمارستان «استوک مندویل» انگلستان توسط دکتر «لودویک گاتمن» و استفاده از ورزش برای توانبخشی معلولان جنگ جهانی دوم اولین دوره مسابقات ورزشی ویژه «ورزشکاران ویلچری» به نام «بازی های استوک مندویل» همزمان با افتتاحیه پانزدهمین دوره «بازی های المپیک تابستانی ۱۹۴۸ لندن» برگزار شد.

در سال ۱۹۵۲ کمیته ی بین المللی «بازی های استوک مندویل» تشکیل شد.  در سال ۱۹۶۰ اولین دوره ی بازی های پارالمپیک بلافاصله بعد از بازی های المپیک در رُم ایتالیا برگزار شد. از آن سال بازی های پارالمپیک هر ۴ سال یک بار به طور منظم برگزار می شود و با برگزاری اولین دوره پارالمپیک زمستانی در سال ۱۹۷۶ سوئد ارتقاء کیفی و کمی آن همچنان ادامه دارد.

تاریخچه کمیته ملی پارالمپیک

با پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن سال ۱۳۵۷ ایران شاهد تحولات وسیع و عمیقی در حوزه های مختلف سیاسی اجتماعی فرهنگی ورزشی و غیره شد. بر طبق آمار سازمان بهداشت جهانی «WHO» حدود ۱۵ درصد جمعیت کره زمین با معضل معلولیت مواجه است که این رقم بر اساس آمار سازمان ملل «UN» و با وجود تغییراتی در نگاه به جامعه هدف به ۱۰ درصد تقلیل می یابد.

نگاه عمیق اسلامی و انسانی جمهوری اسلامی به جامعه ی هدف فوق موجب شد تا اولین قدم در حمایت ورزشی از این جامعه در کشور با تأسیس «فدراسیون ورزش های معلولین» در سال ۱۳۵۸ یعنی یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی تحقق یافته و این فدراسیون یکی از مراکز تحت پوشش سازمان تربیت بدنی وقت شود و ۶ رشته ورزشی شامل دو و میدانی شنا وزنه برداری تنیس روی میز بسکتبال با ویلچر و والیبال نشسته فعالیت خود را آغاز کنند.

با آغاز جنگ تحمیلی در سال ۱۳۵۹ و ورود جانبازان عزیز به صحنه اجتماع لزوم بازپروری جسمی و روحی آنان مورد توجه قرار گرفت و با انضمام نام جانبازان «فدراسیون ورزش های جانبازان و معلولین» با مأموریت جدیدی جهت جذب و حمایت از این گروه مسئولیت سنگین تری را بر عهده گرفت. جامعه ی هدف در این فدراسیون شامل افراد قطع عضو ضایعات نخاعی کم توانان ذهنی فلج مغزی ها و نابینایان و کم بینایان را تشکیل می دادند و این فدراسیون عضو پنج سازمان بین المللی ورزشی با نام اختصاری «ISODs» شد.

در سال ۱۳۷۷ با توسعه ی کمّی و کیفی ده ها رشته ی ورزشی و افزایش وسیع تعداد ورزشکاران در سطح کشور لزوم استقلال و جدایی ورزش های نابینایان و کم بینایان مورد توجه قرار گرفته و با پیشنهاد فدراسیون جانبازان و موافقت سازمان تربیت بدنی وقت «فدراسیون ورزش های نابینایان و کم بینایان» به صورت مستقل فعالیت خود را آغاز کرد.

در سال ۱۳۷۷ و با تاکید کمیته بین المللی پارالمپیک «IPC» مبنی بر الزام تشکیل کمیته ملی پارالمپیک «NPC» در ایران جهت شرکت در بازی های پارالمپیک تابستانی و زمستانی و سفر رئیس وقت آن دکتر “رابرت استیدوارد” و دیدار با “ناطق نوری” رئیس وقت مجلس شورای اسلامی فرآیند تأیید و تأسیس این کمیته در کشور آغاز شد.

در اسفند ۱۳۷۹ پس از تدوین و تایید اساسنامه ی کمیته ملی پارالمپیک در هیات اجرایی کمیته ملی المپیک اولین مجمع عمومی این کمیته برگزار و رئیس دبیر سه عضو هیات رئیسه و شش عضو اجرایی این کمیته به مدت ۴ سال انتخاب شد و عملاً ورزش های تابستانی و زمستانی این دو فدراسیون جهت حضور در مسابقات آسیایی جهانی و پارالمپیکی تحت پوشش مالی آموزشی و فنی این کمیته قرار گرفت.

در شهریور ۱۳۹۵ پس از سال ها پیگیری کمیته ملی پارالمپیک در خصوص طرح انتزاع این کمیته از کمیته ملی المپیک مجلس شورای اسلامی با تصویب این طرح دو فوریتی عملاً گام بسیار مهمی در استقلال کمیته ملی پارالمپیک به عنوان یک نهاد عمومی غیردولتی برداشت. با تدوین و تصویب اساسنامه ی جدید کمیته ملی پارالمپیک و ابلاغ آن از سوی معاون اول رئیس جمهور در شهریور ۱۳۹۷ عملاً این کمیته با مأموریت و حمایت از جامعه ی هدف در حوزه های پرورشی همگانی قهرمانی و حرفه ای و قبول مسئولیت های بیشتر به رسالت تاریخی خود عمل می کند.

رشته های ورزشی پارالمپیک

بر اساس اساسنامه ی جدید کمیته علاوه بر عضویت نمایندگان دو فدراسیون «ورزش های جانبازان و توان یابان» و «ورزش های نابینایان و کم بینایان» که متولی جذب پرورش و توسعه رشته های مختلف تابستانی و زمستانی هستند نمایندگان فدراسیون های ملی دوچرخه سواری تنیس تکواندو بدمینتون تنیس روی میز کانو سوارکاری پزشکی ورزشی دانش آموزی دانشجویی و کارگری نیز که جامعه ی هدف این کمیته را تحت پوشش دارند به عضویت مجمع عمومی این کمیته درآمده و مأموریت خود را آغاز کردند.

در حال حاضر «کمیته ملی پارالمپیک» با حمایت از ۱۹ ورزش تابستانی پارالمپیک از ۲۲ رشته ورزشی زیر نظر «IPC» و ۳ رشته ورزشی زمستانی از ۶ رشته ورزشی در «IPC» چتر فراگیر حمایتی خود را از فدراسیون های ملی که ورزشکاران مرد و زن در جامعه هدف این کمیته را جذب می کنند بر سر آن ها گسترانده و از آن ها حمایت می کند.

۱۵ رشته ی ورزشی تابستانی (انفرادی) پارالمپیک: دو و میدانی شنا وزنه برداری تنیس روی میز دوچرخه سواری بوچیا تنیس سوارکاری بدمینتون تکواندو تیراندازی با کمان تیراندازی جودو کانو تکواندو؛

چهار رشته ی ورزشی تابستانی (تیمی) پارالمپیک: والیبال نشسته بسکتبال با ویلچر گلبال فوتبال نابینایان؛

سه رشته ی ورزشی زمستانی (انفرادی) پارالمپیک:  اسکی آلپاین اسکی راهپیمایی اسنوبرد

روند موفقیت مدال آوران ایرانی در پارالمپیک

بر اساس اطلاعات موجود در دوره های اخیر بازی های پارالمپیک شاهد افزایش چشمگیر تعداد مدال های کسب شده توسط ورزشکاران پارالمپیکی کشورمان بوده ایم. بیشترین افتخارآفرینی ورزشکاران ایرانی در پارالمپیک در ۳ دوره اخیر این مسابقات با مجموع ۲۴ مدال در هر دوره به ثبت رسیده است.

همچنین بیشترین تعداد مدال طلای کسب شده در المپیک ۲۰۲۰ توکیو و ۲۰۰۰ سیدنی با مجموع ۱۲ مدال طلا بوده است. ایران در دوره های اخیر بازی های پارالمپیک دستاوردهای چشمگیری داشته است. این موفقیت نشان از برنامه ریزی دقیق سرمایه گذاری مناسب و تلاش و همت ورزشکاران پارالمپیکی ایرانی دارد.

ورزشکاران ایرانی در رشته های مختلفی همچون دو و میدانی وزنه برداری شنا و غیره موفق به کسب مدال شده اند. این تنوع نشان از استعداد و توانایی بالای ورزشکاران ایرانی در رشته های مختلف دارد.

نقش موثّر زنان و مادران ورزشکار در پارالمپیک ۲۰۲۴

زنان ورزشکار ایرانی در پارالمپیک ۲۰۲۴ پاریس سنگ تمام گذاشتند و از ۱۲ زن کاروان پارالمپیک ایران ۶ نفر توانستند مدال های خوش رنگی را کسب کنند و تعداد مدال های ایران را در این دور از رقابت ها افزایش دهند.

هاجر صفرزاده: این دونده ایرانی با ۲۵ سال سن در ماده ۴۰۰ متر بازی های پارالمپیک پاریس هم ایران را به مدال نقره رساند هم با ثبت زمان ۵۵.۳۹ ثانیه توانست رکورد آسیا را بشکند.

ساره جوانمردی: این ورزشکار دهه شصتی سابقه ی طولانی در رقابت های جهانی دارد. او که اهل شیراز است در مسابقات تیراندازی پارالمپیک ۲۰۲۴ در پاریس مدال طلا را به دست آورد.

ساره جوانمردی در سومین روز بازی های پارالمپیک ۲۰۲۴ پاریس ساره جوانمردی با عملکردی بی نظیر موفق شد برای سومین دوره متوالی طلای ماده ۱۰ متر تپانچه را در کلاس p۲ از آن خود کند. او با این مدال در مجموع ۴ طلا و ۱ برنز پارالمپیک در کارنامه دارد و حالا تبدیل به یک اسطوره در ورزش ایران شده است.

جوانمردی که مدتی به دلیل به دنیا آمدن فرزندش از تمرینات دور بود سال گذشته همراه با فرزندش در بازی های پاراآسیایی شرکت کرد و به مدال نقره رسید اما او در پارالمپیک پاریس بار دیگر به اوج بازگشت و توانست با همان عملکرد شگفت انگیز همیشگی اش اولین طلا را به کاروان ایران هدیه کند. علاوه بر ساره جوانمردی در این بین ورزشکاران دیگری نیز بودند که علاوه بر مادر بودن در پارالمپیک وارد رقابت شدند و صاحب مدال شدند.

پرستو حبیبی: یکی از کم سـن وسال ترین ورزشکاران ایران در رشته پارادوومیدانی است که با ۲۲ سال سن در رشته ی پرتاب کلاب موفق به کسب مدال نقره شد تا نامش در تاریخ رقابت های این رشته به عنوان نخستین مدال آور پارادوومیدانی ایران به یادگار بماند.

زهرا رحیمی: نوجوان مرندی با ۱۵ سال سن نه تنها در جهان به عنوان دارنده مدال نقره مسابقات پارالمپیک شناخته می شود بلکه رکورد جوان ترین مدال آور تاریخ ایران در مسابقات پارالمپیک نیز از آن اوست. رحیمی که به دلیل یک مشکل مادرزادی در یکی از دستانش در مسابقات پارالمپیک شرکت کرد گفت: «هیچ وقت از مشکلم برای خودم سد نساختم بلکه آن را تبدیل به پُلی برای موفقیت کردم.»

الهام صالحی: این ورزشکار خــوزستانـی توانست به مدال برنز پرتاب نیزه بازی های پارالمپیک پاریس با ثبت رکورد ۱۶.۲۴ متر دست پیدا کند.

والیبال نشسته ایران پرافتخارترین تیم پارالمپیک جهان

«تیم ملی والیبال نشسته مردان ایران» نماینده والیبال نشسته ی کشورمان در مسابقات بین المللی است که زیر نظر فدراسیون ورزش های جانبازان و معلولین فعالیت می کند و در سال ۱۹۸۴ میلادی شکل گرفت و اولین بار در سال ۱۹۸۵ به مسابقات جهانی اعزام شد. تیم ملی والیبال نشسته جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر پُرافتخارترین و قدرتمندترین تیم جهان در تمام رقابت های بین المللی است.

این تیم بجز پارالمپیک ۲۰۰۴ آتن و ۲۰۱۲ لندن همیشه مدال طلا کسب کرده و قهرمان شده است. بعد از ایران تیم هلند با ۳ قهرمانی و بوسنی و هرزگوین با ۲ قهرمانی پارالمپیک در رده های بعدی هستند. والیبال نشسته از سال ۱۳۵۹ در ایران شکل گرفت. تهران تبریز و مشهد نخستین شهرهایی هستند که فعالیت در این رشته را آغاز کردند. مسابقات قهرمانی کشور از سال ۱۳۶۰ آغاز شد. در نخستین دوره ی این مسابقات تنها ۴ تیم حضور داشتند اما اکنون حدود ۴۰۰ تیم آقایان و ۶۰ تیم بانوان و حدود ۵۰۰۰ ورزشکار ایرانی در این رشته فعال هستند. تیم ملی این رشته در سال ۱۳۶۳ با ترکیبی از تعدادی بازیکن جانباز و معلول شکل گرفت و برای نخستین بار در سال ۱۳۶۴ برای شرکت در مسابقات قهرمانی جهان عازم نروژ شد.

تیم والیبال نشسته ایران در این دوره شگفتی آفرین شد و در اولین حضور خود با غلبه بر هلند قهرمان ۱۵ ساله ی جهان برای نخستین بار مدال طلای جهانی را به دست آورد. این عنوان قهرمانی در سال های ۱۹۹۰ ۱۹۹۴ ۱۹۹۶ ۱۹۹۸ و ۲۰۱۰ تکرار شد و در سال های ۲۰۰۲ مقام سوم و ۲۰۰۶ مقام دوم به تیم ایران تعلق گرفت. در رده جوانان نیز تیم ملی والیبال نشسته مردان ایران در سال های ۲۰۰۵ اسلوونی ۲۰۰۷ برزیل و ۲۰۰۹ مشهد قهرمان جوانان جهان شده است.

ضمن این که در مسابقات قهرمانی آسیا ۳ بار قهرمانی والیبال نشسته آقایان به ایران رسیده است و بانوان نیز یک نائب قهرمانی و ۲ عنوان سومی آسیا را کسب کرده اند. اما بیش ترین افتخارات والیبال نشسته ایران در مسابقات پارالمپیک به دست آمده است. حاصل ۱۰ بار حضور ایران در این مسابقات ۸ عنوان قهرمانی در مسابقات ۱۹۸۸ سئول ۱۹۹۲ بارسلونا ۱۹۹۶ آتلانتا ۲۰۰۰ سیدنی ۲۰۰۸ پکن ۲۰۱۶ ریو ۲۰۲۰ توکیو و ۲۰۲۴ پاریس و ۲ نائب قهرمانی پارالمپیک های ۲۰۰۴ آتن و ۲۰۱۲ لندن است.

با توجه به مطالب فوق میدان پارالمپیک فرصت مناسبی برای نقش آفرینی جانبازان و معلولان کشور است که در زمینه ورزشی نیز بتوانند دستاوردهای موفقی را برای خودشان و کشورمان رقم بزنند. در این مسیر معلولیت نه تنها محدودیت نیست بلکه فرصت مطلوبی برای ایستادن در قله های افتخار جهانی است به نحوی که تیم ملی والیبان نشسته آقایان کشورمان پُرافتخارترین تیم این رقابت ها محسوب شده و در آخرین رقابت ها (پارالمپیک ۲۰۲۴ پاریس) نیز مدال طلا کسب کردند. بنابراین انتظار می رود که ظرفیت المپیکی و پارالمپیکی جمهوری اسلامی ایران در یک سطح مورد بهره برداری و حمایت قرار گیرد.

پایان خبر فصل24