تراژدی فقدان بزرگان در سال جولان کمدی ها

هرچند که سال 1402 سال جولان فیلم های کمدی بود و نزدیک به دوسوم فروش سینمای ایران را آثار طنز به خود اختصاص دادند اما تلخی ها و تراژدی های این سال نیز برای سینما کم نبود. فقدان های متعددی در هنر هفتم رخ داد و چهره های شاخصی از سینماگران تراز اول کشور چشم از جهان فروبستند.

به گزارش فصل24، به نقل از نورنیوز : سال 1402 درحالی دامن خود را برمی چیند و به پستوی خاطرات تقویمی می خزد که یادگارهای تلخ و شیرینی از خود به جای گذاشته است. سینما به عنوان ویترین هنرهای مردمی و مردم پسند، در شکل دادن به این خاطرات جمعی نقش غیرقابل انکاری دارد. سینمای ایران در این سال، پس از چند سال رکود کرونایی، دوباره در همان موقعیتی نشست که قبلا بود. گیشه ها رونق گرفتند و مخاطبان هنر هفتم، بار دیگر سالن ها را با حضور پرشمار خود شلوغ و پرازدحام کردند. جشنواره های سینمایی با تمام نقدها و چالش ها برگزار شدند و تولیدات سینمایی روی پرده های نقره ای به نمایش درآمدند. رقم فروش کلی صنعت سینما از 1000 میلیارد تومان عبور کرد و جمعیتی حدود 27 میلیون نفر در سینماهای سراسر کشور حاضر شدند؛ ارقامی امیدبخش و راهگشا که می تواند سرمایه ای برای شکوفایی سینما باشد.

هرچند  سال 1402 سال جولان فیلم های کمدی بود و نزدیک به دوسوم فروش سینمای ایران را آثار طنز به خود اختصاص دادند اما تلخی ها و تراژدی های این سال نیز برای سینما کم نبود. فقدان های متعددی در هنر هفتم رخ داد و چهره های شاخصی از سینماگران تراز اول کشور چشم از جهان فروبستند. سال با مرگ بهت آور کیومرث پوراحمد شروع شد و بهاری اندوهبار برای سینمای ملی رقم زد. هنوز در میانه سال بودیم که قتل دلخراش و هولناک داریوش مهرجویی و همسرش وحیده محمدی فر رسانه ای شد تا پاییز 1402 را به یکی از غم انگیزترین خزان های این سال ها تبدیل کند. تعداد دیگری از سینماگران هم اعم از بازیگر، فیلمنامه نویس، تهیه کننده و عوامل گوناگون این هنر-صنعت در این سال درگذشتند تا 1402 از خسارت بارترین سال ها به لحاظ فقدان نیروی انسانی باشد.

 مطلب حاضر، یادکردی است از چهره های شاخص سینمای ایران که در سال 1402 روی در نقاب خاک کشیدند. سینمای ایران تا همیشه، وام دار هنرنمایی و کاردانی این چهره های فقید خواهد بود. نام این هنرمندان فقید برحسب ترتیب تاریخی فوت شان در این گزارش ردیف شده است.

کیومرث پوراحمد/ 16 فروردین
 کیومرث پوراحمد سینماگر خاطره ساز دهه 70 و 80 است که هنوز هم آثار ماندگار او مثل «قصه های مجید» و «خواهران غریب» پس از بارها نمایش، استقبال مخاطبان را همچنان در پی دارد. 

 
 این هنرمند شاخص و صاحب سبک  16 فروردین 1402 در بندر انزلی به انتخاب مرگ خودخواسته درگذشت و جامعه سینمایی را با بهت و حیرت مواجه کرد.

حسام محمودی/ 12 اردیبهشت
بازیگر محجوب فیلم ها و سریال های دل پسند، نیمه اردیبهشت پیمانه عمرش لبریز شد و در عین جوانی در گذشت. همین امسال بود که حضورش در «شکار حلزون» در ویترین جشنواره فیلم فجر و نقش بستن او بر پرده سینما، افسوس مخاطبان را برانگیخت. حسام محمودی که بیشتر به واسطه سریال های تلوزیونی چون «لحظه گرگ و میش»، «دلدار» و … شناخته می شد در سینما هم با فیلم هایی مثل «رمانتیسم عماد و طوبا» و «غریب» شناخته شد.

او البته آثاری همچون «شب بیرون»، «خسته نباشید!»، «امروز»، «حق سکوت»، «مردن به وقت شهریور»، «آستیگمات»، «مرگ ماهی» را هم در کارنامه داشت. درگذشت زودهنگامش در حالی که فقط 37 سال داشت، باعث شد از آن به عنوان یک شوک بزرگ یاد کنند. جوانمرگی او شوک دوم به جامعه سینمایی کشور پس از مرگ پور احمد بود. 
 
فخری خوروش/ 20 خرداد
بازیگر زنی که در دوره ای تقریبا پای ثابت اکثر فیلم های سینمایی و سریال های تلویزیونی بود و از نامزدهای همیشگی نقش های مادرانه به شمار می آمد 20 خرداد درگذشت. او بازیگر باسابقه ای بود که هر دوره از زندگی اش یادآور اثری ماندگار است و در تواتر و سینما تجربه همکاری با بزرگانی همچون عزت الله انتظامی، علی نصیریان، جمشید مشایخی، محمدعلی کشاورز، جمشید لایق، پرویز فنی زاده، جعفر والی، عباس جوانمرد و … را داشت.

او را می توان با آثاری همچون «تاراج»، «صاعقه»، «قرنطینه» و… یاد کرد که در 20 خردادماه درحالی که 94 سال داشت، در لس آنجلس درگذشت.

فریماه فرجامی/ 9 تیرماه
فریماه فرجامی کارش را در عرصه هنر ابتدا با گویندگی نمایش های رادیویی آغاز کرد و بعد از آن راهش برای ورود به سینما در سال 59 با «گفت هر سه نفرشان» هموار شد. او گرچه آثار شاخصی همچون «اجاره نشین ها»، «مادر»، «نرگس» و…را در کارنامه خود دارد اما دوری خودخواسته اش از سینما باعث شد تا حضورش کم رنگ و کم رنگ تر شود و هرچند همین اواخر «لامینور» را روی پرده داشت اما بعید است نسل تازه سینمادوستان ایرانی با آثار او آشنایی داشته باشند.

فریماه فرجامی بازیگر توانمندی بود که نقش آفرینی هایش در خاطره مخاطبان سینما باقی می ماند. این بازیگر در 9 تیرماه در سن 71 سالگی از دنیا رفت.

ایرج تقی پور/ 29 تیرماه
ایرج تقی پور نه فقط یک تهیه کننده که تجربه سال ها فعالیت در امور تبلیغاتی و داوری بخش مواد تبلیغی جشنواره فیلم فجر را هم داشت. او در عرصه تهیه کنندگی اما آثار ماندگاری را از خود به جای گذاشت. ایرج تقی پور یک بار با همکاری اصغر فرهادی «شهر زیبا» را تولید کرد «رقص در غبار»، «صندلی خالی» هم از دیگر تولیدات او بود.

 او را گرچه می توان از تهیه کنندگان استخوان خردکرده سینمای ایران دانست اما آخرین فیلمش با عنوان «عموزادگان» را به دلیل فراهم نبودن شرایط ساخت نتوانست بسازد و همین تبدیل به حسرتی برای بازماندگان و دوستدارانش شد . ایرج تقی پور 29 تیرماه به دلیل ابتلا به بیماری درگذشت.

ابراهیم گلستان/ 31 مردادماه
هم عکاس بود هم فیلمساز، هم نویسنده بود و هم روزنامه نگار. مترجم هم بود. تلفیقی از هنرهای مختلف را در وجود خود داشت و از پیشگامان موج نو در سینمای ایران به شمار می آمد. ابراهیم گلستان به واسطه زندگی پر فراز و نشیبش چهره ای آشنا برای اهالی فرهنگ و هنر و البته هنردوستان است. اما فیلمسازی او در همان دهه 50 متوقف ماند و دیگر فیلمی نساخت.

ابراهیم گلستان البته خانواده ای هنردوست را هم پرورش داد، فرزندش لیلی گلستان از هنرمندان هنرهای تجسمی است و مانی حقیقی به عنوان نوه او کارگردان و بازیگر سینماست.ابراهیم گلستان 31 مردادماه در سن 101 سالگی در انگلیس درگذشت.

آرش میراحمدی/25 شهریور
یکی از شناخته شده ترین و پرکارترین بازیگران برنامه ها و نمایش های کودکان و نوجوانان در تلویزیون و نیز تیاتر، آرش میراحمدی بود که روز 25 شهریور در عین جوانی بر اثر بیماری درگذشت.

امرالله صابری/ 6 مهرماه
هامون بازان او را با نقش سیدمرتضی در این فیلم به یاد می آورند همانجا که نقش یک آدم معنویت گرا و روشنفکر را بازی می کرد و با شخصیت اصلی فیلم یعنی خسرو شکیبایی دوستی نزدیکی داشت. امرالله صابری هم از جمع بازیگران فیلم های داریوش مهرجویی بود که گویی امسال سالشان بود و هر کدام در برهه ای رخت از این دنیا بستند.

امرالله صابری در رشته بازیگری و کارگردانی در دانشگاه آلمان تحصیل و کار در عرصه هنر را با تیاتر آغاز کرده بود تا اینکه با داریوش مهرجویی و با نقش کوتاهی در فیلم «پستچی» پا به عرصه سینما گذاشت. بازیگری اما تنها پیشه او نبود، با مروری بر کارنامه امرالله صابری می توان دریافت سابقه ترجمه برخی از کتاب ها را هم داشته است. این بازیگر 6 مهرماه و درحالی که 82 سال داشت بر اثر کهولت سن درگذشت

فردوس کاویانی/ 9 مهرماه 
از محبوب ترین بازیگرانی که در نقش های خود تصویر مردی مهربان و صادق را به نمایش می گذاشت. فردوس کاویانی بود. این بازیگر پیشکسوت در فیلم هایی مثل اجاره نشین ها، در مسیر تندباد و تفنگ سرپر ایفای نقش کرد اما چیزی که او را بیش از نقش دیگر به مردم شناساند بازی در سریال پرطرفدار “همسران” بود . او صاحب سیمرغ بلورین نقش مکمل مرد از جشنواره فیلم فجر هم بود.  فردوس کاویانی پس از مدت ها بیماری، روز 9 مهرماه درگذشت.

آتیلا پسیانی/ 14 مهرماه
از تلخ ترین درگذشت های سینماگران در سال 1402، درگذشت آتیلا پسیانی، بازیگر محبوب و دوست داشتنی سینما ، تیاتر و تلویزیون بود. اردیبهشت ماه بود که مراسم نکوداشتش در خانه هنرمندان برگزار شد، تنها ساعتی پس از برگزاری این مراسم، تصاویرش به سرعت در فضای مجازی دست به دست شد تا یک واقعیت را عیان کند؛ اینکه حال آقای بازیگر خوب نیست. آتیلا پسیانی راه هنر را از کودکی در پیش گرفت، او فرزند جمیله شیخی بازیگر باسابقه سینما و تیاتر بود و همین امر باعث شده بود از سنین کم در فضای هنر تنفس کند. او در آثار ماندگاری همچون «کشتی آنجلیکا»، «دو فیلم با یک بلیت»، «مسافران»، «خاکستر سبز»، «هیوا»، «گاوخونی» و… ایفای نقش کرد و 14 مهرماه به دلیل عوارض ناشی از بیماری سرطان در فرانسه درگذشت.

 

داریوش مهرجویی و وحیده محمدی فر/ 22 مهرماه
شاید بهت آورترین حادثه سینمایی سال و بلکه شگفت انگیزترین خبر فرهنگی-اجتماعی سال 1402 قتل داریوش مهرجویی و همسرش باشدو بامداد 22 مهرماه بود که ناگهان خبر درگذشت داریوش مهرجویی به همراه همسرش وحیده محمدی فر فضای مجازی و رسانه های رسمی را تسخیر کرد. کارگردان صاحب سبک سینمای ایران و وحیده محمدی فر درحالی که در ویلای شخصی خود به سر می بردند توسط چند نفر که بعدها گفته شد از اتباع کشور همسایه بودند به قتل رسیدند تا خبر درگذشت بهت آورشان در صدر اخبار قرار بگیرد.

 
داریوش مهرجویی از کارگردانان موج نوی سینمای ایران بود که تلفیق هنر، فلسفه، سینما و اقتباس در کارش باعث شده بود به یکی از نام آورترین سینماگران ایرانی تبدیل شود 

حتی اگر دیگر آثار او را هم ندیده باشید حتماً «مهمان مامان» یا «گاو» را دیده اید. اما او خالق «سارا»، «لیلا»، «پری» و… هم بود. وحیده محمدی فر، همسر او هم از فیلمنامه نویسان و طراحان لباس سینما بود.
 

بیتا فرهی/ 4 آذرماه
او را در قامت زنی سرکش در «هامون» می شناسیم، با همان بگومگوها با خسرو شکیبایی. بیتا فرهی را می توان از زنان تاثیرگذار سینمای ایران دانست؛ بازیگری که خیلی زود پذیرای نقش های مادری شد و احتمالاً پررنگ ترین خاطره از او در این نقش به «خون بازی» گره بخورد، مادری که سعی داشت فرزند گرفتار در اعتیادش را نجات دهد.

 
احتمالاً او را با «بانو» و «اعتراض» هم به یاد بیاورید اما آخرین حضور او روی پرده سینما به فیلم سینمایی «لامینور» بازمی گردد. بیتا فرهی مدتی را نزد دخترش در پاریس زندگی می کرد اما در پی عوارض بیماری ریوی به ایران بازگشت و در نهایت 4 آذرماه درگذشت.

پروانه معصومی/ 6 آذرماه
همزمان با روزهای پخش چندین و چندباره سریال «یوسف پیامبر» از تلویزیون بود که خبر درگذشت این بازیگر پیشکسوت، رسانه ای شد؛ بازیگری که البته سال ها بود تهران را به مقصد رشت ترک کرده و به واسطه همین موضوع، حضورش در آثار سینمایی و تلویزیونی کم رنگ شده بود.

او را علاوه بر «یوسف پیامبر» در سینما احتمالاً بیشتر به خاطر بازی در فیلم هایی همچون «گل های داوودی»، «جهیزیه ای برای رباب»، «شکوه زندگی» و…بشناسید. پروانه معصومی بازیگری است که بهرام بیضایی او را به سینمای ایران معرفی کرد و بعدها در نقش های مادرانه در سینما و تلویزیون ماندگار شد. او 6 آذرماه در رشت درگذشت.

رضا صفایی پور/ 26 آذرماه
از بازیگران نسل اول انقلاب بود که حضورش در نقش های منفی هنوز هم در خاطرات باقی مانده است. او به «طوفان» سینمای ایران شهرت داشت که فعالیتش در عرصه ورزش های رزمی او را به بیماری پارکینسون مبتلا کرد. رضا صفایی پور را بدمن سینمای ایران توصیف می کنند که اتفاقاً در آثار پرمخاطبی همچون «قهرمانان»، «مردی در آتش»، «انفجار»، «شکار در شب»، «کانی مانگا»، «چشم عقاب» و… حضور داشت که در کنار جمشید هاشم پور و حسن رضایی به عنوان سه ستاره اصلی سینما معرفی می شدند.

سال بد برای دوبله 
غیر از حوزه سینما، هنر دوبله ایران نیز در سال 1402 متحمل فقدان ها  و درگذشت های تلخ و جبران ناپذیری شد. چند نفر از بزرگ ترین هنرمندان دوبله ایران در این سال چشم بر جهان فروبستند. استاد علی محمد اشکبوس، هنرمند شاخص عرصه دوبله که صدایش در بسیاری از فیلم های خارجی و ایرانی ماندگار شده است در تاریخ 22 تیرماه در سن 78 سالگی فوت کرد.

استاد حمید منوچهری، دوبلور پیشکسوت و از مدیران برجسته دوبلاژ، روز 11 مرداد در سن 81 سالگی درگذشت.

استاد ناصر طهماسب نیز پس از 60 سال دوبلوری و اجرای هنرمندانه آثار، نهایتا در اول دی ماه در سن 84 دیده بر جهان بست. استاد پرویز ربیعی نیز که در آثار درخشانی مثل شرلوک هولمز صداپیشگی و دوبله انجام داده بود در 15 اسفند درگذشت.

توران مهرزاد، بازیگر و دوبلور هم در 28 آذر در 93 سالگی درگذشت.

سینا زند هم که از دوبلورهای جوان بود در 31 خرداد در 35 سالگی فوت کرد. 

خانواده بزرگ سینمای ایران در سالی که گذشت در کنار این چهره ها، شاهد فقدان هنرمندان دیگری هم بود که همگی به سهم خود در بالیدن سینمای ایران و تولیدات آن سهم داشته اند. اسماعیل سلطانیان بازیگر، سعید بخشعلیان فیلمبردار و مستندساز، اسفندیار مجتبی زاده ابراهیمی بازیگر، مازیار بازیاران، دوبلور و فیلمنامه نویس، مرتضی پور صمدی مدیر فیلمبرداری، رضا حداد کارگردان، اکبر قدمی بازیگر، پردیس افکاری بازیگر، معین محمودزاده بازیگر، حمیدرضا مرادی بازیگر نوجوان فیلم های دهه 70 سینمای ایران، ابراهیم بصیرت بازیگر، بیژن سراجی بازیگر «سیزده»، مازیار شیخ محبوبی صدابردار «مهمان مامان»، خسرو امیرصادقی تهیه کننده «پسر تهرانی»، بهاره حسینی منشی صحنه «رحمان 1400»، نورمحمد ذوالفقاری بازیگر «غلامرضا تختی»، مهدی امامی کارگردان سینمای مستند، رضا نوروزی مدیر تدارکات و مدیر تولید «سن پترزبورگ»، فریدون فرشباف مستندساز و پژوهشگر حوزه انیمیشن، نیز از دیگر درگذشتگان سینمای ایران در سال سخت 1402 بودند. 

پایان خبر فصل24