عیارسنجی سکه حراجی

آفتاب نیوز :

در هفته های گذشته شایعاتی مبنی بر وجود ناخالصی در سکه های حراجی بانک مرکزی مطرح شد.

از طرفی سخنگوی مرکز مبادله طلا و ارز بر عدم مغایرت عیار این سکه ها با نمونه های دیگر تاکید دارد. در سوی دیگر، فعالان بازار طلا نیز ضمن رد هرگونه ناخالصی از برخی تفاوت های ظاهری در این سکه ها خبر می دهند که با کاهش تقاضا برای این سکه باعث افت اندک قیمت آن شده است.

برخی شنیده ها حاکی از این است که دارندگان سکه های حراج بانک مرکزی هنگام فروش این سکه ها به علت وجود ناخالصی و عیار پایین تر، با قیمت پایین تری از سوی خریداران روبه رو می شوند. پیگیری ها به این پاسخ از سوی برخی از فعالان این حوزه رسید که برخی سکه های ربع و نیم به علت نبود دقت کافی در فرآیند ضرب، شفافیت کمتری داشته و کدر هستند. البته این افراد تاکید کردند عیار این سکه ها تفاوتی با دیگر سکه ها ندارد.

از سوی دیگر سخنگوی مرکز مبادله طلا و ارز ضمن تکذیب این ادعا، طرح این شایبه ها را از سوی کسانی دانست که از این حواشی سود می برند. بانک مرکزی از سال گذشته برای ساماندهی بازار طلا و سکه اقدام به حراج سکه کرد که تاکنون 10 مرحله از این حراج انجام شده است. در حراج های ابتدایی تنها ربع سکه عرضه می شد، اما کمی بعد نیم سکه و سکه تمام نیز در این حراج ها عرضه شد.

پس از گذشت چند ماه از آغاز حراج ها، برخی از افراد این موضوع را مطرح کردند که هنگامی که اقدام به فروش این سکه ها کردند، برخی از طلافروشی ها با طرح این ادعا که سکه های حراجی ناخالصی داشته و عیار آن ها با سایر سکه ها متفاوت است، قیمت پایین تری از ارزش واقعی سکه را به دارنده سکه پیشنهاد کردند.

سکه های حراجی کدر است؟
در همین راستا به سراغ صحت سنجی این موضوع رفت. سهراب اشرفی، فعال و کارشناس حوزه طلا با تاکید بر اینکه تمامی سکه های ضرب شده توسط بانک مرکزی از سال 1308، دارای عیار 900 هستند، ناخالصی این سکه ها را رد کرد.

به گفته او اگر هم قیمت های متفاوتی برای این سکه های حراجی اعلام می شود، به دلیل مکانیسم عرضه و تقاضا در بازار است و ربطی به عیار این سکه ها ندارد.

همچنین آیت محمدولی، کارشناس دیگری در این حوزه، گفت: پرس وجو های من از فعالان این حوزه نشان می دهد متاسفانه سکه هایی که بانک مرکزی در حراج ها عرضه کرده به دلایل مختلف، رنگ و لعاب و شفافیت سکه های قبل را ندارد و به نوعی رنگ آن کدر است.

او در رابطه با دلیل این موضوع گفت: احتمال دارد در جریان ضرب این سکه ها دقت کافی صورت نگرفته باشد و ابزار ها کیفیت لازم را نداشته اند.

به گفته محمدولی، با توجه به این تفاوت در رنگ ها و شفافیت سکه ها، تقاضا برای آن ها کم شده و در نتیجه خریداران با قیمت کمتری این سکه ها را می خرند.

این فعال حوزه طلا در پاسخ به این پرسش که این تفاوت رنگ و شفافیت به معنی عیار پایین تر این سکه هاست، پاسخ داد: این موضوع به هیچ عنوان به معنی عیار متفاوت این سکه ها نیست بلکه تنها در هنگام ضرب فرآیند با دقت کافی انجام نشده است.

همچنین محمدولی با اشاره به اینکه این موارد در سکه های ربع و نیم مشاهده شده، در رابطه با میزان کسر قیمتی که هنگام فروش این سکه ها صورت می گیرد گفت: برای مثال اگر فرض کنیم ربع سکه 8 میلیون تومان است، آن را از دارنده سکه بین 7 میلیون و 800 هزار تومان تا 7 میلیون و 900 هزار تومان خریداری می کنند.

مرکز مبادله: مراقب سوءاستفاده گران باشید
از سوی دیگر، اصغر بالسینی، سخنگوی مرکز مبادله ارز و طلای ایران، با بیان اینکه سکه های ضرب شده و تحویل داده شده بانک مرکزی در حراج سکه مرکز مبادله ارز و طلای ایران، شامل تمام سکه، نیم سکه و ربع سکه بهار آزادی ضرب بانک مرکزی هستند، گفت: همگی این سکه ها از استاندارد های بانک مرکزی برخوردارند و ایجاد شایبه در خصوص مشخصات آن ها از سوی کسانی صورت می گیرد که از این حواشی سود می برند.

او ادامه داد: سکه تمام بهار آزادی عرضه شده در مرکز مبادله ایران، 8.136 گرم است. دارندگان توجه داشته باشند که عیار آن 900 در هزار بوده و طرح روی سکه تمام بهار آزادی ضرب بانک مرکزی نیز تصویر امام خمینی (ره) و بارگاه امام رضا (ع) است.

این مقام مسوول مرکز مبادله ارز و طلای ایران با اشاره به اینکه طرح دو طرف سکه ربع و نیم بهار آزادی نام مبارک امام علی (ع) و بارگاه امام رضا (ع) است، گفت: عیار هر دو سکه 900 در هزار است. وزن نیم سکه 4.068 گرم است و این عدد برای ربع سکه 2.034 گرم است.

بالسینی در پایان با تاکید بر اینکه عیار هر سه نوع سکه تحویل داده شده در مرکز مبادله ایران، 900 در هزار و معادل 21.6 است، افزود: دارندگان این سکه ها مراقب افرادی باشند که با طرح مسایل واهی درباره عیار و کیفیت سکه تحویلی مرکز مبادله به دنبال سوءاستفاده هستند.

شکاف قیمتی بازار و حراج
مرکز مبادله طلا و ارز ایران تاکنون 10 مرحله حراج سکه برگزار کرده است. بانک مرکزی طی ماه های گذشته حراج شمش طلا را آغاز کرده بود که البته تنها فعالان بازار طلا و کسانی که مجوز داشتند می توانستند در آن شرکت کنند. اما نکته مهم در رابطه با حراج سکه طلا، حضور عموم مردم در آن بود.

به نظر می رسد هدف از برگزاری حراج سکه و شمش مدیریت تقاضا و کنترل قیمتی طلا بوده است، با این حال به نظر نمی رسد این حراج ها در کنترل قیمت ها چندان موثر بوده باشند. بررسی ها نشان می دهد از زمان برگزاری اولین حراج، قیمت ربع سکه در بازار آزاد 25.9 درصد افزایش داشته است. میانگین قیمتی اعلامی ربع سکه در حراج ها نیز به طور متوسط حدود 8 درصد با بازار تفاوت داشته است که عامل ایجاد آربیتراژ و هجوم تقاضا به سوی حراج بوده است. این در حالی است که در زمان تحویل، قیمت ربع سکه ها حتی بیشتر از این هم شده است.

طبق اعلام مرکز مبادله ایران، تاکنون و در مجموع 10 حراج برگزار شده جمعا 117هزار و 742 قطعه انواع سکه طلا به متقاضیان حراج تخصیص داده شده است. در این حراج ها متقاضیان هزینه سکه ها را در زمان خرید پرداخت می کردند و حدود 10 روز پس از پرداخت آن هزینه، سکه ها را تحویل می گرفتند.

البته امکان دریافت سکه ها با تاخیر بیشتر نیز وجود داشت، اما در صورت تاخیر در دریافت سکه، هزینه های انبارداری بر عهده دریافت کننده می افتاد. در همان روز های نخست و مراحل اول حراج سکه، این حراجی مورد استقبال تقاضاکنندگان قرار گرفت و میزان ثبت سفارش ها و دریافتی ها همواره از اختلاف زیادی برخوردار بوده اند. به این ترتیب به نظر می رسد حراجی که خود با هدف مدیریت تقاضا برگزار شده بود به آشفتگی در حوزه تقاضا منجر شد.

آربیتراژ قیمتی
نگاهی به وضعیت ربع سکه که از اولین حراج مربوط به سکه در لیست سکه های عرضه شده بود، به ما نشان می دهد این حراج ها اثر چندانی در کنترل قیمتی ربع سکه نداشته است و تنها باعث توزیع نوعی رانت مابین کسانی شده است که توانسته اند در حراج سکه شرکت کنند.

در هنگام عرضه ربع سکه در اولین حراج، یعنی سیزدهم اسفند 1402، قیمت ربع سکه در بازار آزاد 12 میلیون و 150 هزار تومان بود، بااین حال در زمان برگزاری حراج دهم که آخرین حراج تا به امروز است قیمت ربع سکه در بازار آزاد به 15 میلیون و 300 هزار تومان رسیده بود که حکایت از افزایش 25.9 درصدی قیمت ربع سکه دارد. هم زمان با افزایش قیمت ها در بازار آزاد قیمت ها در حراج نیز با شیب مشابهی افزایش یافته است و به طور میانگین حدود 8 درصد پایین تر از نرخ بازار آزاد قرار گرفته است.

سیاست تکراری چندنرخی کردن بازار ها
سیاست چند نرخی کردن بازارها، نوعی از مداخله است که تا به حال بار ها و در بازار های مختلف در اقتصاد ایران اجرا شده است. شاخص ترین نمونه اجرایی شدن این سیاست نرخ ارز است. به گفته رییس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی هم اکنون حدود هفت نوع نرخ ارز در کشور وجود دارد. ارز های مختلف ترجیحی، سامانه های متفاوت و مداخلات قیمتی که همگی در نهایت منجر به ایجاد آربیتراژ در بازار ارز شده و ذخایر ارزی کشور را به سرعت پایان داده اند.

این سیاست برخلاف آنچه ادعا می شود به دنبال مدیریت تقاضا نبوده است، بلکه عملا منجر به به هم ریختگی سمت تقاضای بازار شده و جهش های ارزی را ایجاد کرده است. حال به نظر می رسد سیاستگذار درسی از تجربه های ناکام خود در حوزه ارزی نگرفته است و به آزمودن این سیاست در حوزه طلا پرداخته است. چند نرخی شدن نرخ سکه نیز نتیجه ای موثرتر و بهتر از چندنرخی شدن نرخ ارز نداشته است. کارشناسان می گویند این مساله نشان از بی توجهی نظام حکمرانی اقتصادی به تجربه های خود و همچنین آموزه های علم اقتصاد دارد.