جراحی؛ آخرین تیرِ درمان چاقی / اعتیاد و پرکاری تیروئید؛ آثار مخرب داروهای لاغری

دکتر محمد هاشمی در گفت وگو با فصل24 با بیان اینکه چاقی زمینه ساز ابتلا به بیماری های غیرواگیر می شود اظهار کرد: چاقی پدیده ای است که به خودی خود یک بیماری اتلاق می شود و می تواند زمینه ساز طیف گسترده ای از بیماری های غیرواگیر مانند فشارخون بیماری های قلبی عروقی سکته های قلبی مشکلات ارتوپدی و برخی سرطان ها شود.

وی گفت: دهه های گذشته افراد در دهه پنجم زندگی (۴۰ تا ۵۰ سالگی) به اضافه وزن و چاقی مبتلا می شدند. ابتلا به چاقی و اضافه وزن در سنین ۴۰ تا ۵۰ سالگی می توانست منجر به بروز دیابت در دهه ششم زندگی شود. یک دهه پس از ابتلا به دیابت نیز چاقی می توانست زمینه ساز بیماری های قلبی عروقی و پس از ۷۰ سالگی نیز منجر به سکته های قلبی شود.  

روند افزایشی چاقی کودکان و نوجوانان و تبعات آن در بزرگسالی

این متخصص بهداشت عمومی و سلامت جامعه با بیان اینکه پدیده چاقی کودکان و نوجوانان در حال افزایش است توضیح داد: چاقی کودکان و نوجوانان به عنوان یک بیماری در سطح جهان مطرح است. بررسی وضعیت ابتلا به چاقی کودکان و نوجوانان بیانگر این است که این گروه از افراد جامعه نسبت به گذشته بیشتر به چاقی مبتلا می شوند. چاقی در کودکان و نوجوانان سبب می شود که بروز عوارض ناشی از چاقی مانند دیابت و بیماری های قلبی عروقی چند دهه زودتر اتفاق افتد. به طور مثال احتمال ابتلا به دیابت در دهه سوم زندگی و احتمال ابتلا به بیماری های قلبی عروقی در سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی وجود دارد.   

بیماری های غیرواگیر و افت بهره وری جامعه به دلیل چاقی

دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی ادامه داد: اگر ابتلای زودهنگام به بیماری های ناشی از چاقی را در میان جمعیت مبتلا به چاقی به ضریب برسانیم به این نتیجه می رسیم که جامعه در دهه های آینده با افت بهره وری مواجه می شود. منظور از افت بهره وری جامعه این است که تعداد زیادی از افراد جامعه به بیماری های غیرواگیر ناشی از چاقی مبتلا شوند.

بروز زودهنگام عوارض چاقی

هاشمی با بیان اینکه بروز زودهنگام عوارض ناشی از چاقی با آثار منفی فراوانی همراه است خاطرنشان کرد: بروز زودهنگام عوارض ناشی از چاقی به دلیل تحمیل هزینه درمانی بر نظام اقتصادی اثرگذار است. بروز عوارض ناشی از چاقی نه تنها بر نظام اقتصادی اثرگذار است بلکه سبب کاهش کارایی افراد شده و بهره وری کلی جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد. حضور تعداد زیاد بیماران با بیماری های مختلف بر اقتصاد درمان و سیستم درمانی فشار وارد می کند. همچنین از کارافتادگی ناشی از بیماری بر چرخه اقتصادی و کار اثر معنی داری می گذارد.

لزوم ورود سیاستگذاران برای مقابله با شیب شیوع چاقی

وی ادامه داد: برمبنای آثار منفی چاقی کودکان و نوجوان باید گفت پدیده چاقی کودکان یک امر بسیار مهم است و در سطوح بالای سیاستگذاری باید به آن توجه شود. سطوح بالای سیاستگذاری می بایست برای «رفع» «مقابله» و «کندشدن شیب شیوع» چاقی کودکان و نوجوانان اقدام کند.

دلایل بروز سوءتغذیه 

دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی با بیان اینکه تغذیه به ۲ منظور انجام می شود تصریح کرد: تغذیه با هدف «کسب انرژی لازم برای انجام فعالیت های روزمره» و «کسب مواد لازم برای نیازهای حیاتی فعل و انفعالات شیمیایی رشد نمو ترمیم بافت ها و نگهداشت سلامت بدن» انجام می شود. با توجه به اهداف تغذیه غذای مصرفی می بایست انرژی مورد نیاز را تامین کند و از ریزمغذی و درشت مغذی موردنیاز برای حفظ نگهداری رشد و سلامت بدن برخوردار باشد.

این متخصص بهداشت عمومی و سلامت جامعه با بیان اینکه سوء تغذیه بدون در نظر گرفتن اصول دو گانه تغذیه بروز می یابد گفت: سوء تغذیه نه تنها ممکن است از عدم تکاپوی انرژی برای بدن رخ دهد بلکه عدم تکاپوی رسیدن مواد لازم برای بدن نیز می تواند درجاتی از سوء تعذیه بیماری ها و ناتوانی های ناشی از آن را برای بدن فرد رقم زند.

وفور دسترسی به غذاهای پرکالری و کم ارزش

هاشمی درباره تغییر دسترسی انسان ها به موادغذایی در سال های اخیر گفت: این روزها چگونگی دسترسی به موادغذایی در جوامع «توسعه یافته» و «در حال توسعه» نسبت به گذشته تفاوت چشمگیری دارد. منظور از تفاوت در میزان دسترسی و نوع موادغذایی این است که «فست فودها» «غذاهای پرکالری» و «غذاهای با ارزش غذایی کم» به سادگی و وفور در دسترس افراد قرار می گیرند. دسترسی راحت به فست فودها غذاهای پرکالری و غذاهای با ارزش غذایی کم شامل جوامع روستایی نیز می شود و بررسی ها بیانگر این است که کودکان مناطق روستایی از خوراکی های کم ارزش و پرکالری نسبت به غذاهای با ارزش غذایی بالا بیشتر استفاده می کنند.

سهم فست فودها در شیوع چاقی و اضافه وزن

وی با اشاره به وضعیت عرضه غذاهای ارزان قیمت و پرکالری گفت: وضعیت عرضه و فروش فست فودها به نحوی است که تمام افراد می توانند به غذاهای ارزان قیمت و با کالری بسیار بالا به راحتی دسترسی داشته باشند. وضعیت فروش فست فودها به نحوی است که افراد در هر کوچه و خیابان می توانند به فست فودها دسترسی داشته باشند.  

این متخصص تغذیه با بیان اینکه دسترسی ساده و آسان به فست فودها سبب شده که میزان مصرف این غذاها افزایش یابد افزود: تبعات مصرف فست فودها که اغلب ناشی از افزایش دریافت کالری بیشتر در حجم مساوی است سبب شیوع چاقی و اضافه وزن در افراد شده است. اگرچه ارزش غذایی فست فودها کم است اما کالری فراوانی برای بدن فراهم می کنند و میزان کالری که برای بدن فراهم می کنند از میزان نیاز بدن بیشتر است.

هاشمی افزود: دریافت کالری اضافه ناشی از مصرف فست فودها به صورت بافت چربی ذخیره می شود و چاقی را رقم می زند. فست فودها مواد کافی برای فعالیت حیاتی را فراهم نمی کنند؛ این در حالی است که از کالری بالایی برخوردار هستند. ناتوانی ناشی از مصرف فست فودها گریبانگیر مصرف کنندگان مدوام این خوراکی ها می شود.

رژیم های غذایی غیرعلمی و آسیب رسان

حذف گروه های غذایی؛ ممنوع

دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی با بیان اینکه «اصلاح الگوی زندگی» بهترین روش برای کاهش وزن است توضیح داد: تمام جوامع دانشگاهی بر اصلاح الگوی زندگی تاکید می کنند. اصلاح الگوی زندگی به وسیله ۲ مولفه «اصلاح الگوی تغذیه» و «اصلاح الگوی فعالیت بدنی» محقق می شود.

وی درباره اصلاح الگوی تغذیه گفت: افراد باید از یک رژیم غذایی با تنوع مواد غذایی برخوردار باشند؛ به نحوی که تعادل و تناسب میان گروه های غذایی و متناسب سازی آنها با نیاز بدن در رژیم غذایی صورت گرفته باشد. اغلب رژیم های غذایی که منجر به تک خوری یا حذف برخی از گروه های اصلی غذایی مانند نان و غلات می شوند غیرعلمی هستند و به بدن آسیب وارد می کنند. اصلاح الگوی تغذیه تنها شیوه و روشی است که می تواند کاهش وزن سالم و با نتایج ماندگار را رقم زند.

نقش محیط پیرامونی در دوران کاهش وزن

این متخصص بهداشت عمومی و سلامت جامعه با اشاره به نقش شرایط پیرامونی  و محیطی در اصلاح الگوی تغذیه گفت: محیط پیرامونی می تواند به کاهش وزن افراد کمک کنند؛ بنابراین فقط خود فرد نباید برای کاهش وزن تلاش کند بلکه محیط پیرامونی نیز به کاهش وزن افراد کمک می کند. به طور مثال افراد خانواده باید در الگوی غذایی خود تغییر ایجاد کنند؛ تغییر الگوی سفره خانواده نه تنها به نفع سلامت سفره خانواده است بلکه در کاهش وزن فرد نیز موثر واقع شده و از وسوسه های شکستن رژیم جلوگیری می کند.

لزوم سالم سازی بوفه مدارس و عادات غذایی کودکان

دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی با بیان اینکه بوفه مدارس جزو محیط پیرامونی افراد محسوب می شوند گفت: بوفه های مدارس در پدیده چاقی کودکان بسیار اثرگذار است. هنگامی که بوفه مدارس خوراکی های ناسالم عرضه می کنند سبب وسوسه کودکان می شوند و آنها را به سمت مصرف خوراکی ها ناسالم سوق می دهند.

وی با بیان اینکه سیستم «دوپامنرژیک» در بدن انسان ها وجود دارد اظهار کرد: هنگامی که خوراکی چرب شور و شیرین استفاده می کنیم مغز به واسطه سیستم دوپامنرژیک یک لذت را تجربه می کند و به طور مداوم در پی تکرار این تجربه است. با توجه به اینکه مغز در پی تکرار لذت است میزان تمایل به مصرف خوراکی های شیرین شور و چرب افزایش می یابد.

هاشمی با بیان اینکه میزان دسترسی و مواجهه با خوراکی های شیرین چرب و شور باید محدود شود توضیح داد: کودکان ساعات زیادی را در مدارس سپری می کنند و با توجه به اینکه بوفه ها از گلوگاه های اصلی مدارس هستند سالم سازی این گلوگاه ها می تواند در کاهش چاقی و سالم سازی عادات غذایی نقش موثری داشته باشد.

و اما جراحی های چاقی

دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی با بیان اینکه عمل های جراحی حوزه چاقی به ۲ دسته تقسیم می شوند گفت: جراحی های «زیبایی» و «درمانی»؛ جراحی های حوزه چاقی را تشکیل می دهند. جراحی های زیبایی جراحی هایی هستند که با خارج کردن چربی های زیرپوستی با روش های مختلف می توانند اندام زیباتری برای فرد حاصل کنند. جراحی های زیبایی رفع کننده خطرات چاقی نیستند و مانند سایر عمل های جراحی می توانند عوارضی همراه داشته باشند. عمل های جراحی زیبایی افراد را از رعایت الگوی تغذیه معاف نمی کنند و افرادی که دست به عمل های جراحی می زنند بدون رعایت الگوهای تغذیه نمی توانند نتایج پایدار را تجربه کنند.

این متخصص درباره جراحی های درمان چاقی نیز گفت: جراحی های درمانی نیز جراحی هایی هستند که روی دستگاه گوارش فرد انجام می شود و با مکانیزم های مختلف مانند «کاهش دریافت موادغذایی» یا «کاهش سطح  جذب موادغذایی» سبب لاغری فرد می شوند. افرادی که از عمل های جراحی حوزه لاغری بهره می برند به درجات بالای چاقی مبتلا هستند و امکان کاهش وزن پایدار با رژیم های غذایی برای آنها وجود ندارد. همچنین چاقی حیات آنها را تهدید می کند.

جراحی؛ آخرین تیر ترکش مقابله با چاقی

ضرورت آگاهی جراح برای انتخاب روش درمان

هاشمی با بیان اینکه اگرچه عمل های جراحی جزو روش های علمی هستند اما جراحان باید نسبت به انتخاب شیوه مناسب برای عمل جراحی آگاه باشند تصریح کرد: جراحی چاقی آخرین تیر ترکش مقابله با چاقی است. اگر سایر اقدمات مقابله با چاقی اثربخش نباشد یا خطر آنی چاقی تهدیدکننده حیات فرد باشد انجام جراحی های لاغری ضروری می شود. به واسطه جراحی های لاغری نواقصی در سیستم گوارش ایجاد می شود. با توجه به این نواقصی که در سیستم گوارش ایجاد می شود بهتر است که عمل جراحی به آخرین راهکار مقابله با چاقی تبدیل شود.

و رژیم های غذایی «کتوژنیک» «کانادایی» و …

 دبیر انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی درباره رژیم های غذایی غیرآکادمیک نیز توضیح داد: رژیم های غذایی غیرآکادمیک مانند «کتوژنیک» «کانادایی» «دوکان» و سایر رژیم های از این دست از حمایت کافی مراجع علمی و آکادمیک برخوردار نیستند. به طور معمول این رژیم ها با عوارض برگشت ناپذیر همراه هستند و کاهش وزن ناشی از این رژیم ها کاهش وزن سالم و برگشت ناپذیر قلمداد نمی شوند.

آثار مخرب داروهای لاغری

وی با اشاره به باب شدن مصرف داروهای لاغری گفت: دارو کالایی نیست که افراد بتوانند بنا به تشخیص خود  نسبت به مصرف آن اقدام کند. دارو کالایی است که پزشک با توجه به شرایط بیمار تجویز می کند و در داروخانه ها تهیه می شود. ارائه هرگونه دارو در خارج از فضای داروخانه ها غیرمجاز است؛ چرا که داروها نباید بنا به تشخیص افراد مصرف شود.

کاهش وزن به قیمت اعتیاد و پرکاری تیروئید

هاشمی با اشاره به ممنوع بودن تبلیغ دارو در دنیا اظهار کرد: با توجه به اینکه افراد نمی توانند بنابر نظر شخصی خود نسبت به مصرف دارو  اقدام کنند تبلیغ دارو در کشورهای جهان ممنوع است. اگر یک دارو در یک محیط تبلیغ می شود آن دارو و آن مکان جزو اقلام و اماکن غیرمجاز هستند. برخی داروهای لاغری «موادمخدر» یا «فرمول های تیروئیدی» دارند و مصرف کنندگان این داروها به قیمت بیماری پرکاری تیروئید کاهش وزن را تجربه می کنند. با توجه به وجود موادمخدر در برخی داروهای لاغری مصرف کنندگان این داورها مانند افرادی که اعتیاد به موادمخدر دارند کاهش وزن را تجربه می کنند. داروهایی از این دست با عوارض ناگواری همراه هستند و می توانند حیات مصرف کنندگان را تهدید کنند. بر همین اساس نیز همواره تاکید بر آن است که از مصرف خودسرانه هر گونه دارویی پرهیز شود؛ مصرف دارو می بایست با تجویز پزشک باشد و از داروخانه ها تهیه شود.

پایان خبر فصل24