آیا ماهی ها هم می توانند خمیازه بکشند؟

حقایق علمی ۷۱؛

به گزارش خبرگزاری فصل24 بررسی رفتارهای حیوانات می تواند ما را به دنیایی شگفت انگیز و عجیب ببرد که اغلب فراتر از تصورات معمول ماست. یکی از رفتارهایی که ممکن است در نگاه اول کمی عجیب به نظر برسد خمیازه کشیدن است. این رفتار که در انسان ها بسیار شایع است می تواند دلایل مختلفی داشته باشد از خستگی گرفته تا تنظیم دمای مغز.

خمیازه کشیدن یک عمل غیرارادی است که با باز کردن دهان و تنفس عمیق همراه است. این رفتار معمولاً در پاسخ به خستگی کسالت یا نیاز به افزایش سطح اکسیژن در خون اتفاق می افتد. نظریه های مختلفی درباره علت خمیازه وجود دارد. یکی از نظریه های رایج می گوید که خمیازه کشیدن به خنک کردن مغز کمک می کند. همچنین خمیازه می تواند به افزایش سطح هوشیاری نیز کمک کند. اما سوالی که بامزه ای که ممکن است به ذهن برسد این است که آیا ماهی ها هم می توانند خمیازه بکشند؟!

آیا ماهی ها خمیازه می کشند؟

ماهی ها به عنوان حیواناتی که در آب زندگی می کنند دستگاه تنفسی و رفتاری متفاوتی نسبت به حیوانات خشکی زی دارند. آن ها برای تأمین اکسیژن آب را از دهان وارد و از طریق آبشش ها خارج می کنند. این فرآیند به آن ها امکان می دهد اکسیژن مورد نیاز خود را از آب بگیرند. برخی رفتارهای ماهی ها مانند باز کردن دهان برای مکش آب ممکن است به خمیازه شباهت داشته باشد اما در واقع عملکردی متفاوت دارد.

خمیازه در ماهی ها فاقد جنبه های اجتماعی و ارتباطی است که در حیوانات خشکی زی مشاهده می شود. بنابراین می توان گفت که ماهی ها خمیازه نمی کشند حداقل نه به شکلی که ما در پستانداران و پرندگان مشاهده می کنیم.

این رفتار که به نام «پمپاژ آبشش» (Gill Pumping) شناخته می شود برای تأمین اکسیژن و دفع دی اکسید کربن انجام می شود. برخلاف خمیازه انسان که بیشتر با تنظیم دمای مغز یا افزایش هوشیاری مرتبط است پمپاژ آبشش ماهی ها کاملاً ناخودآگاه و برای بقا است.

برخی از محققان بر این باورند که باز کردن دهان ماهی ها ممکن است به دلایل دیگری مانند پاسخ به استرس  تغییرات محیطی باشد. برای مثال اگر سطح اکسیژن در آب کاهش یابد ماهی ها ممکن است دهان خود را بیشتر باز کنند تا بتوانند اکسیژن بیشتری دریافت کنند. این رفتار اگرچه از نظر ظاهری به خمیازه شباهت دارد اما هدف و علت آن متفاوت است.

ماهی ها و خمیازه مسری

 در حیوانات خشکی زی مانند پستانداران خمیازه کشیدن می تواند جنبه اجتماعی نیز داشته باشد. برای مثال خمیازه مسری (Contagious Yawning) یک پدیده شناخته شده در بین انسان ها و برخی پستانداران مانند سگ ها و شامپانزه ها است. برخی این نوع خمیازه را به عنوان یک رفتار اجتماعی برای تقویت همدلی  و پیوندهای اجتماعی تلقی می کنند. با این حال سیستم های ارتباطی و اجتماعی ماهی ها با پستانداران بسیار متفاوت است.

در حالی که خمیازه در حیوانات خشکی زی می تواند به دلایل مختلفی از جمله تنظیم دمای مغز و افزایش هوشیاری رخ دهد رفتارهای مشابه در ماهی ها بیشتر به نیازهای تنفسی و واکنش به محیط محدود می شود. همچنین خمیازه در حیوانات خشکی زی می تواند جنبه های اجتماعی و ارتباطی داشته باشد در حالی که در ماهی ها چنین جنبه ای مشاهده نمی شود.

تحقیقات انجام شده در مورد رفتارهای تنفسی و حرکتی ماهی ها نشان می دهد که این حیوانات رفتارهای مشابهی دارند که ممکن است به خمیازه شباهت داشته باشد. برای مثال در برخی ماهی ها زمانی که به محیط جدیدی منتقل می شوند ممکن است دهان خود را به طور مکرر باز کنند. این رفتارها می تواند نشان دهنده تلاش برای تطبیق با شرایط جدید یا افزایش سطح اکسیژن است.

اگرچه ماهی ها رفتارهایی دارند که ممکن است به خمیازه شباهت داشته باشد اما این رفتارها عمدتاً برای تأمین اکسیژن و حفظ عملکرد آبشش ها است و نه به دلایل مرتبط با خستگی یا تنظیم دمای مغز. همچنین خمیازه در ماهی ها فاقد جنبه های اجتماعی و ارتباطی است که در حیوانات خشکی زی مشاهده می شود. بنابراین می توان گفت که ماهی ها خمیازه نمی کشند حداقل نه به شکلی که ما در پستانداران و پرندگان مشاهده می کنیم.

با این حال بررسی رفتارهای ماهی ها نشان می دهد که دنیای حیوانات پر از شگفتی ها و رفتارهای پیچیده ای است که هنوز نیاز به مطالعه و تحقیق بیشتری دارد. درک بهتر این رفتارها می تواند به ما کمک کند تا شناخت کامل تری نسبت به زندگی و رفتارهای حیوانات داشته باشیم.