معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن بیان اینکه انتقال مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی به این سازمان منتظر تصمیم هیات دولت است دلایل ارجحیت سازمان محیط زیست برای برعهده گرفتن مسوولیت این کنوانسیون را برشمرد.
حمید ظهرابی در گفت و گو با فصل24 اظهارکرد: اخیرا بیشتر از ۱۶۰ نفر اساتید دانشگاه و متخصصان محیط زیست کشور با رییس جمهوری مکاتبه کردند و با ذکر دلایل متعدد خواستار انتقال مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی از وزارت جهاد کشاورزی به سازمان حفاظت محیط زیست شدند.
وی با بیان اینکه خوشبختانه این موضوع در جلسات مربوط به کمیسیون تخصصی کمیسیون فرعی و کمیسیون اصلی زیربنایی صنعت و محیط زیست دولت مطرح شد توضیح داد: ابتدا دو جلسه کمیسیون تخصصی در این زمینه برگزار شد و خوشبختانه با رای قاطع اکثریت اعضا انتقال مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی به سازمان حفاظت محیط زیست مورد موافقت قرار گرفت. متعاقبا موضوع در کمیسیون فرعی دولت مطرح شد و در آن کمیسیون نیز با توجه به اینکه تقریبا همگی دستگاه ها به صورت کتبی موافقت خود را با این انتقال اعلام کرده بودند نظر کمیسیون تخصصی تایید شد و موضوع به کمیسیون اصلی راه پیدا کرد.
ظهرابی افزود: در این کمیسیون نیز با توجه به توضیحات ارایه شده و نظرات دستگاه های مختلف تصمیم گرفته شد درباره انتقال مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی به سازمان حفاظت محیط زیست در هیات دولت تصمیم گیری شود. در حال حاضر منتظر هستیم این موضوع در جلسه هیات دولت مطرح شود.
وی اضافه کرد: دستگاه های مختلف مانند وزارت امور خارجه معاونت حقوقی ریاست جمهوری سازمان برنامه و بودجه همچنین سازمان امور اداری و استخدامی از جمله دستگاه هایی هستند که به صورت مکتوب موافقت خود را با این انتقال اعلام کرده اند.
غلبه دیدگاه زیست محیطی در کنوانسیون تنوع زیستی
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به کنوانسیون تنوع زیستی گفت: کنفرانسی در سال ۱۹۹۲ در پاسخ به نگرانی محیط زیستی در سطح جهان به خاطر افزایش مشکلات محیط زیستی مانند کاهش تنوع زیستی و آسیب های وارد شده به محیط زیست در پی تلاش کشورها برای توسعه با حضور سران کشورهای جهان در ریودوژانیرو برگزار و در آن تصمیماتی در جهت افزایش توجه کشورها به محیط زیست گرفته شد. یکی از تصمیم ها تشکیل کنوانسیونی برای حفاظت از تنوع زیستی ذیل برنامه محیط زیست ملل متحد بود.
وی افزود: این کنوانسیون در سال ۱۳۷۵ در مجلس به پیشنهاد دولت و پیگیری سازمان مطرح شد. در همین سال ایران به کنوانسیون تنوع زیستی پیوست و پس از آن قانون کنوانسیون تنوع زیستی به سازمان حفاظت محیط زیست ابلاغ شد. در آن زمان مرجعیت ملی کنوانسیون های بین المللی وزارت خارجه بود چون بخش های بین المللی دستگاه ها از جمله سازمان حفاظت محیط زیست قوی و فعال نبود بنابراین کارهای تخصصی و فنی را سازمان انجام می داد و امور مربوط به مکاتبات و اقدامات دیپلماتیک را وزارت امور خارجه عهده دار بود.
ظهرابی اضافه کرد: این شرایط ادامه داشت تا در سال ۹۷ بر اساس مصوبه دولت وقت مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی به وزارت جهاد کشاورزی منتقل شد. این مصوبه یک ایراد اساسی داشت چون به ماده ۱۱ پروتکل ایمنی زیستی استناد می کرد که یکی از پروتکل های ذیل کنوانسیون تنوع زیستی است و بر اساس آن مرجعیت کنوانسیون ایمنی زیستی وزارت جهاد کشاورزی است.
وی درباره پروتکل ایمنی زیستی گفت: این پروتکل مربوط به استفاده از محصولات تراریخته است که وظیفه جهاد کشاورزی است و به درستی تصمیم گرفته شده است که مرجع ملی اجرای این پروتکل وزارت جهاد کشاورزی باشد اما نکته ای که در مصوبه دولت وقت مغفول مانده تبصره ۳ ماده ۳ قانون ایمنی زیستی است که در این ماده شورایی تحت عنوان شورای ملی ایمنی زیستی پیش بینی شده است که وظیفه آن سیاستگذاری درباره برنامه های مربوط به ایمنی زیستی و نظارت بر فعالیت دستگاه ها در این زمینه است. هسته اصلی این قانون را شورای ملی ایمنی زیستی تشکیل می دهد.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: قانون ایمنی زیستی شورای ملی ایمنی زیستی را تعریف معاون اول رییس جمهوری را به عنوان رییس آن تعیین و وظیفه شورا را سیاستگذاری در زمینه ایمنی زیستی و نظارت بر فعالیت دستگاه ها ذکر می کند و در ماده ۳ به درستی سازمان حفاظت محیط زیست را به عنوان دبیرخانه شورا تعیین می کند تا فرادست سایر دستگاه ها بتواند بر فعالیت دستگاه ها در حوزه ایمنی زیستی نظارت کند.
وی تصریح کرد: جای تعجب است که دولت وقت به این مهم توجه نکرد. اگرچه در ماده ۱۱ از وزارت جهاد کشاورزی نام برده شده است ولی به این نکته توجه نشد که در همان قانون شورایی فرابخشی برای نظارت بر فعالیت ها تعیین و سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان دبیرخانه مشخص شده است. در نتیجه در سال ۹۷ به اشتباه مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی از وزارت امور خارجه به وزارت جهاد کشاورزی منتقل شد.
انطباق جایگاه و وظایف سازمان محیط زیست با اهداف کنوانسیون تنوع زیستی
وی با اشاره به انطباق وظایف سازمان حفاظت محیط زیست با حفظ تنوع زیستی تاکید کرد: سازمان حفاظت محیط زیست یک دستگاه حاکمیتی نظارتی و تنظیم گر است و وظیفه دارد فعالیت های توسعه ای دستگاه های مختلف را به گونه ای مدیریت کند که به توسعه ای پایدار منجر شود. لذا مراقبت از تنوع زیستی وظیفه یک دستگاه نظارتی و حاکمیتی است این در حالیست که وزارت جهاد کشاورزی یک دستگاه بهره بردار تنوع زیستی است و ماموریت اصلی آن تولید غذا و تامین امنیت غذایی است. اگر بهره بردار را به عنوان حافظ حفاظت تنوع زیستی قرار دهیم جای سوال است چرا که مجری و ناظر یک دستگاه می شود.
تعارض علم کشاورزی با حفاظت از تنوع زیستی
ظهرابی به تشریح رابطه علم کشاورزی با حفظ تنوع زیستی پرداخت و گفت: علم کشاورزی علم ساده کردن اکوسیستم و علم از بین بردن تنوع زیستی است و با معرفی گونه های پربازده که گاهی اوقات در طبیعت گونه مهاجم تعریف می شوند مثل تیلاپیا در جهت افزایش تولید امنیت غذایی و تولید ثروت تلاش می کند. این علم با دستکاری ژنتیک مثل تولید محصولات تراریخته به دنبال تولید بیشتر است. محصولات تراریخته از عوامل مخرب تنوع زیستی به شمار می رود. در این شرایط حفظ تنوع زیستی در اولویت پایین تر قرار می گیرد.
وی ادامه داد: بر اساس تعریف کنوانسیون تنوع زیستی تنوع زیستی سه سطح دارد که شامل تنوع در اکوسیستم ها تنوع در گونه ها و تنوع در ژن ها می شود. ابتدا یک اکوسیستم مرتعی جنگلی یا تالابی را برای کشاورزی باید تغییر کاربری بدهیم و به زمین کشاورزی تبدیل کنیم. با تغییر کاربری اکوسیستم تنوع در اکوسیستم را از بین می بریم.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: در مرحله بعد بذر محصولی مانند گندم را می کاریم. همه گونه های جانوری منطقه را برای مبارزه با آفات از طریق استفاده از سموم و گونه های گیاهی را با علف کش ها حذف می کنیم. در نتیجه تنوع گونه ای را در آن اکوسیستم از بین می بریم و تلاش می کنیم گونه کاشته شده بیشترین محصول را تولید کنید.
وی ادامه داد: استفاده از ارقامی که موجب بیشترین محصول می شوند یکی از اهداف علم کشاورزی است بنابراین تنوع ژنتیک گونه را به شکلی دستکاری می کنیم که به بیشترین بازدهی منجر شود. ژنتیک گونه مورد نظر را هم یکسان می کنیم بنابراین در یک فعالیت کشاورزی هم تنوع اکوسیستمی هم تنوع گونه ای و هم تنوع ژنتیک را از بین می بریم چون هدف اصلی تولید محصول است. در نتیجه تولید کشاورزی و حفاظت تنوع زیستی به صورت روشنی در تضاد هستند.
دستگاه متولی محیط زیست بیشتر کشورهای عضو مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی هستند
ظهرابی در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به نهاد متولی کنوانسیون تنوع زیستی در کشورهای مختلف گفت: کنوانسیون تنوع زیستی ذیل برنامه محیط زیست سازمان ملل فعالیت می کند به همین دلیل از ۱۹۶ کشور جهان که عضو کنوانسیون تنوع زیستی هستند فقط در سه کشور وزارت کشاورزی به تنهایی مسوولیت کنوانسیون تنوع زیستی را برعهده دارد. مرجع ملی ۱۰ کشور به طور مشترک وزارت خارجه ودستگاه متولی محیط زیست است در هفت کشور فقط وزارت خارجه مرجع کنواسیون است. در ۱۱ کشور محیط زیست و کشاورزی یک نهاد است و این وظیفه را برعهده دارد بنابر این مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی ۱۵۹ کشور وزارت محیط زیست آن هاست که در برخی از این کشورها با موضوعات دیگری مانند توریسم و تغییر اقلیم یک نهاد را تشکیل می دهند.
اصلاح ساختار سازمان محیط زیست متناسب با اهداف کنوانسیون تنوع زیستی
وی در ادامه اظهار کرد: یکی دیگر از دلایل مناسب تر بودن سازمان حفاظت محیط زیست برای برعهده داشتن مرجعیت ملی کنوانسیون تنوع زیستی ساختار این نهاد است. بعد از عضویت ایران در کنوانسیون تنوع زیستی ساختار سازمان به نحوی اصلاح شد که بتواند این ماموریت مهم را به نتیجه برساند. به همین علت معاونت محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی راه اندازی شده است و دفاتر متعددی در سازمان حفاظت محیط زیست ماموریت پیدا کرده اند که در سه سطح اکوسیستم گونه و ژن از تنوع زیستی محافظت کنند.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: در حوزه «حفاظت از اکوسیستم» دفتر زیستگاه ها تعریف شده است که به زیستگاه های خشکی و امور مناطق چهارگانه محیط زیستی می پردازد. دفتر حفاظت از تالاب ها و رودخانه ها نیز بر اکوسیستم های آبی متمرکز است. دفتر دیگری تحت عنوان دفتر زیست بوم های ساحلی و دریایی اکوسیستم های طبیعی مرتبط با دریا و و سواحل را مدیریت می کند. دفتر ارزیابی اثرات زیست محیطی تاثیرات فعالیت های مختلف بر محیط زیست از جمله تنوع زیستی را بررسی و کنترل می کند.
وی افزود: در موضوع« تنوع گونه ای» دفتر حفاظت از حیات وحش مشتمل بر چندین گروه در حفظ گونه های مختلف فعالیت می کند. در زمینه «تنوع ژن» نیز دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی با هدف حفاظت از ژن های گروه های مختلف گیاهان و جانوران فعال است.
ظهرابی تاکید کرد: با توجه به اینکه دو معاونت محیط زیست طبیعی و دریایی سازمان حفاظت محیط زیست متولی حفاظت از اکوسیستم ها و تنوع زیستی کشور هستند این سازمان جایگاه مناسب تری برای برعهده گرفتن مرجعیت ملی کنوانسیون تنوع زیستی است.
حفاظت سازمان محیط زیست از بیشترین تنوع زیستی در کشور
وی با بیان اینکه یکی از وظایف سازمان حفاظت محیط زیست حفاظت از مناطق چهارگانه است اظهارکرد: در حال حاضر حدود ۱۹.۵ میلیون هکتار از اراضی کشور را در قالب ۳۲۴منطقه تحت مدیریت داریم. سازمان حفاظت محیط زیست از نقاط داغ تنوع زیستی محافظت می کند بنابراین بهترین شرایط را برای حفظ تنوع زیستی دارد چراکه پراکنش این مناطق به گونه ای است که تمام اکوسیستم ها و به احتمال بسیار زیاد همه گونه ها و ژن های وحشی کشور را دربرمی گیرد.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد:۵۰ درصد از تنوع زیستی دنیا در ۲.۵ درصد از سرزمین واقع شده که نشاندهنده اهمیت بسیار زیاد نقاط داغ تنوع زیستی است. لذا مناطق حفاظت شده یکی از کانون های اصلی حفظ تنوع زیستی دنیا به شمار می آیند و در گزارش ها آمده که ۹۲ درصد تنوع زیستی دنیا در مناطق تحت حفاظت دنیا مستقر شده است.
وی با اشاره به قدمت حفاظت از تنوع زیستی در ایران گفت: از دهه ۴۰ مناطق حفاظت شده در ایران تعریف شده و ایران پیشرو در حفاظت است و سطح بسیار وسیعی از آن در مقایسه با بسیاری از کشورهای منطقه حفاظت می شود بنابراین سازمان محیط زیست حفاظت از یک مجموعه تقریبا کامل از نظر تنوع زیستی را برعهده دارد. این سازمان در مناطقی که تحت مدیریت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری است نیز وظیفه نظارتی و حاکمیتی دارد و بر اساس آن باید تنوع زیستی در این مناطق نیز حفظ شود.
مساحت زیاد به معنای تنوع زیستی بیشتر نیست
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: گرچه مساحت مناطق تحت مدیریت سازمان منابع طبیعی بیشتر از مناطق حفاظت شده محیط زیست است اما تنوع زیستی نسبت مستقیمی با مساحت ندارد. مناطق حفاظت شده به علت نوع پراکنش در برگیرنده تنوع زیستی کشور هستند. به همین دلیل سازمان محیط زیست موقعیت مناسبت تری برای اداره مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی دارد.
ظهرابی در پایان با بیان اینکه یکی دیگر از دلایل برتری سازمان حفاظت محیط زیست برای برعهده داشتن مرجعیت کنوانسیون تنوع زیستی توجه به تصمیم های اتخاذ شده در این کنوانسیون است گفت: در کاپ ۱۵ که در دسامبر ۲۰۲۲ در مونترال کانادا برگزار شد توافقنامه ای به نام «چارچوب جهانی تنوع زیستی کونمینگ -مونترال»(GBF) به تصویب رسید. ۲۳ هدف تا ۲۰۳۰ برای حفاظت از تنوع زیستی جهان تصویب شده است. با بررسی این اهداف کاملا روشن است که عامل هماهنگی و پیگیری این برنامه ها برای دستیابی به اهداف تعیین شده سازمان حفاظت محیط زیست است؛ برنامه هایی مثل ایجاد مناطق حفاظت شده حفاظت از حیات وحش کنترل آلودگی های محیط زیستی مقابله با گونه های مهاجم و مدیریت پسماند. این برنامه ها به طور کامل در حیطه وظایف سازمان حفاظت محیط زیست است.
پایان خبر فصل24
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "سازمان حفاظت محیط زیست در انتظار تصمیم هیات دولت" هستید؟ با کلیک بر روی اجتماعی، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "سازمان حفاظت محیط زیست در انتظار تصمیم هیات دولت"، کلیک کنید.
