سرچ پیشرفته در اسکوپوس

یافتن اطلاعات دقیق و مرتبط در پایگاه‌های داده بزرگ علمی مانند اسکوپوس چالش‌برانگیز است. جستجوی پیشرفته در اسکوپوس با ابزارها و تکنیک‌های خاص خود کلید دستیابی به نتایج دقیق و هدفمند برای پژوهشگران و متخصصان است.

اسکوپوس به عنوان یکی از معتبرترین و گسترده‌ترین پایگاه‌های استنادی در جهان حجم عظیمی از مقالات کتاب‌ها کنفرانس‌ها و پتنت‌ها را پوشش می‌دهد. تسلط بر قابلیت‌های جستجوی پیشرفته این پایگاه نه تنها سرعت بازیابی اطلاعات را افزایش می‌دهد بلکه امکان کاوش عمیق‌تر در موضوعات شناسایی نویسندگان کلیدی تحلیل روندها و ارزیابی تاثیرگذاری تحقیقات را فراهم می‌آورد. این آموزش به شما کمک می‌کند تا از قابلیت‌های پنهان و قدرتمند اسکوپوس نهایت استفاده را ببرید و به نتایج دقیق‌تری دست یابید.

اسکوپوس چیست؟

اسکوپوس یک پایگاه داده بزرگ و جامع استنادی و چکیده‌نامه است که توسط انتشارات الزویر (Elsevier) ارائه می‌شود. این پایگاه مجموعه‌ای گسترده از مقالات علمی داوری شده از هزاران مجله علمی کتاب مجموعه مقالات کنفرانس و حتی پتنت‌ها را در بر می‌گیرد. هدف اصلی اسکوپوس فراهم کردن دسترسی متمرکز به ادبیات علمی در رشته‌های مختلف شامل علوم فناوری پزشکی علوم اجتماعی هنر و علوم انسانی است. این پایگاه نه تنها اطلاعات کتاب‌شناختی و چکیده مقالات را ارائه می‌دهد بلکه امکان پیگیری استنادها بین مقالات مختلف را نیز فراهم می‌کند. این ویژگی اسکوپوس را به ابزاری حیاتی برای ارزیابی تاثیرگذاری تحقیقات شناسایی پژوهشگران و مؤسسات پیشرو و تحلیل روند‌های علمی تبدیل کرده است. محققان دانشجویان کتابداران و سیاست‌گذاران پژوهشی از اسکوپوس برای کشف دانش جدید یافتن منابع مرتبط ارزیابی خروجی‌های علمی و پایش فعالیت‌های پژوهشی استفاده می‌کنند.

نحوه ورود به سایت Scopus

دسترسی به پایگاه داده اسکوپوس معمولاً از طریق اشتراک سازمانی فراهم می‌شود. دانشگاه‌ها مؤسسات تحقیقاتی و سازمان‌های بزرگ علمی با خرید اشتراک امکان دسترسی به این پایگاه را برای اعضای خود فراهم می‌کنند. رایج‌ترین روش ورود برای کاربران این مؤسسات استفاده از شبکه داخلی یا اتصال از راه دور از طریق شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) است که توسط مؤسسه ارائه می‌شود. با اتصال به این شبکه‌ها آدرس IP کاربر در محدوده مجاز اشتراک قرار گرفته و دسترسی به صورت خودکار و بدون نیاز به نام کاربری و رمز عبور جداگانه برای اسکوپوس برقرار می‌شود. همچنین برخی مؤسسات از روش‌های احراز هویت مبتنی بر وب مانند Shibboleth یا OpenAthens استفاده می‌کنند که کاربر را از طریق پورتال سازمانی خود به صفحه اصلی اسکوپوس (www.scopus.com) هدایت می‌کند. پس از ورود موفقیت‌آمیز نوار بالای سایت معمولاً نام مؤسسه‌ای که از طریق آن وارد شده‌اید را نمایش می‌دهد.

جستجوی پیشرفته در اسکوپوس

جستجوی پیشرفته در اسکوپوس ابزاری قدرتمند برای پالایش دقیق نتایج و دستیابی به اطلاعات مورد نظر با جزئیات بالا است. این قابلیت به کاربران اجازه می‌دهد تا با استفاده از ترکیبی از عملگرهای منطقی فیلدهای جستجوی مشخص و دستورات خاص کوئری‌های پیچیده‌ای را طراحی کنند. برخلاف جستجوی ساده که معمولاً تنها با چند کلمه کلیدی انجام می‌شود جستجوی پیشرفته امکان تعریف روابط دقیق بین اصطلاحات و محدود کردن دامنه جستجو به بخش‌های خاصی از مدارک را فراهم می‌کند. این سطح از کنترل به پژوهشگران کمک می‌کند تا از حجم عظیم اطلاعات موجود در پایگاه داده عبور کرده و مستقیماً به مقالات نویسندگان یا سازمان‌هایی دست یابند که بیشترین ارتباط را با موضوع تحقیق آن‌ها دارند. تسلط بر این بخش کارایی جستجو را به میزان قابل توجهی افزایش داده و زمان مورد نیاز برای یافتن منابع مرتبط را کاهش می‌دهد.

اپراتورهای منطقی

اپراتورهای منطقی (Boolean Operators) ابزارهای اساسی برای ترکیب یا حذف اصطلاحات در جستجوی پیشرفته اسکوپوس هستند. این اپراتورها به شما کمک می‌کنند تا رابطه بین کلمات کلیدی مختلف را تعریف کنید و دقت جستجو را بالا ببرید. اپراتور `AND` برای ترکیب دو یا چند اصطلاح استفاده می‌شود؛ نتایجی نمایش داده می‌شوند که شامل *همه* اصطلاحات مورد نظر باشند. به عنوان مثال `climate change AND agriculture` مقالاتی را می‌یابد که هر دو موضوع را پوشش می‌دهند. اپراتور `OR` برای یافتن نتایجی استفاده می‌شود که شامل *حداقل یکی* از اصطلاحات باشند. این اپراتور برای ترکیب مترادف‌ها یا اصطلاحات مرتبط مفید است؛ مانند `(AI OR “artificial intelligence”)`. اپراتور `NOT` برای حذف نتایجی استفاده می‌شود که حاوی یک اصطلاح خاص هستند؛ مثلاً `cancer NOT “breast cancer”` مقالات مربوط به سرطان را می‌یابد به جز آن‌هایی که به سرطان سینه می‌پردازند. علاوه بر این‌ها اسکوپوس از اپراتورهای مجاورت مانند `W/n` (در فاصله n کلمه) و `PRE/n` (اصطلاح اول قبل از اصطلاح دوم با فاصله n کلمه) نیز پشتیبانی می‌کند.

فیلدهای جستجو

در جستجوی پیشرفته اسکوپوس می‌توانید جستجوی خود را به فیلدهای خاصی از رکوردهای علمی محدود کنید. این کار باعث می‌شود نتایج دقیق‌تر و مرتبط‌تر با نیاز شما باشند. رایج‌ترین فیلد برای جستجوی موضوعی `TITLE-ABS-KEY` است که جستجو را در عنوان چکیده و کلمات کلیدی اصلی مقاله انجام می‌دهد و پوشش گسترده‌ای دارد. برای جستجوی مقالات یک نویسنده خاص از فیلد `AUTHOR` استفاده می‌شود. فیلد `AFFIL` برای یافتن مقالات مرتبط با یک سازمان یا مؤسسه خاص به کار می‌رود. اگر به دنبال مقالات منتشر شده در یک مجله یا منبع مشخص هستید از فیلد `SRCTIT` استفاده کنید. فیلدهای دیگری مانند `DOI` (شناسه دیجیتال شیء) `ISSN` (شماره استاندارد بین‌المللی پیایندها) `ISBN` (شماره استاندارد بین‌المللی کتاب) `FUND-NO` (شماره گرنت حمایتی) و `DOCTYPE` (نوع سند مانند Article, Conference Paper) نیز برای محدود کردن دقیق‌تر جستجو در دسترس هستند. استفاده هوشمندانه از این فیلدها به شما امکان می‌دهد تا کوئری‌های بسیار هدفمندی ایجاد کنید.

مثال‌های کوئری پیشرفته

ترکیب اپراتورهای منطقی با فیلدهای جستجو امکان ایجاد کوئری‌های بسیار پیچیده و دقیقی را در اسکوپوس فراهم می‌کند. برای مثال فرض کنید به دنبال مقالاتی در زمینه کاربرد یادگیری ماشین در تشخیص بیماری‌های قلبی هستید که توسط محققان ایرانی منتشر شده‌اند. یک کوئری پیشرفته می‌تواند به این شکل باشد: `(TITLE-ABS-KEY(“machine learning” OR “deep learning”) AND TITLE-ABS-KEY(“heart disease” OR “cardiac imaging”)) AND AFFILCOUNTRY(Iran)`. این کوئری مقالاتی را پیدا می‌کند که در عنوان چکیده یا کلمات کلیدی خود یکی از اصطلاحات “machine learning” یا “deep learning” را به همراه یکی از اصطلاحات “heart disease” یا “cardiac imaging” داشته باشند و همچنین حداقل یکی از نویسندگان مقاله وابسته به مؤسسه‌ای در کشور ایران باشد. مثال دیگر: `(TITLE-ABS-KEY(“renewable energy”) NOT TITLE-ABS-KEY(solar)) AND PUBYEAR > 2020`. این کوئری مقالات مربوط به انرژی‌های تجدیدپذیر را می‌یابد به استثنای مقالات مرتبط با انرژی خورشیدی که پس از سال ۲۰۲۰ منتشر شده‌اند. این مثال‌ها نشان می‌دهند چگونه می‌توان با ترکیب دقیق عملگرها و فیلدها به نتایج بسیار پالایش‌شده‌ای دست یافت.

افزودن فیلدهای جستجو

در رابط کاربری جستجوی پیشرفته اسکوپوس بخشی وجود دارد که به شما امکان می‌دهد به صورت بصری فیلدهای مختلف جستجو را اضافه و ترکیب کنید بدون نیاز به تایپ مستقیم سینتکس کامل. در این بخش معمولاً یک منوی کشویی وجود دارد که لیست کاملی از فیلدهای قابل جستجو (مانند Title, Abstract, Keywords, Author, Affiliation, Source Title و غیره) را نمایش می‌دهد. شما می‌توانید فیلد مورد نظر خود را از این لیست انتخاب کرده و سپس در کادر متنی مربوطه اصطلاحات یا کلمات کلیدی مورد نظر را وارد کنید. با استفاده از دکمه‌های “Add Search Field” یا مشابه آن می‌توانید چندین ردیف جستجو اضافه کرده و برای هر ردیف فیلد و اصطلاحات متفاوتی را مشخص کنید. سپس با استفاده از منوهای جداگانه می‌توانید اپراتور منطقی (`AND`, `OR`, `NOT`) را که می‌خواهید بین این ردیف‌های جستجو اعمال شود انتخاب کنید. این روش به خصوص برای کاربران مبتدی‌تر یا زمانی که کوئری بسیار پیچیده شامل فیلدهای متعدد دارید می‌تواند مفید باشد و از خطاهای سینتکسی جلوگیری کند.

افزودن بازه زمانی

محدود کردن نتایج جستجو به یک بازه زمانی مشخص یکی از رایج‌ترین نیازها در جستجوهای علمی است. در اسکوپوس این کار به سادگی قابل انجام است. در صفحه جستجوی پیشرفته بخشی برای تعیین محدوده سال انتشار وجود دارد. شما می‌توانید سال شروع و سال پایان مورد نظر خود را به صورت دستی وارد کنید تا فقط مقالاتی که در آن دوره زمانی منتشر شده‌اند نمایش داده شوند. همچنین امکان انتخاب بازه‌های زمانی از پیش تعریف شده مانند “آخرین ۵ سال” یا “آخرین ۱۰ سال” نیز معمولاً فراهم است. در صورتی که مستقیماً در کادر جستجوی پیشرفته کوئری خود را می‌نویسید می‌توانید از سینتکس مربوط به سال انتشار استفاده کنید. رایج‌ترین روش استفاده از فیلد `PUBYEAR` است. به عنوان مثال `PUBYEAR > 2020` نتایج را به مقالات منتشر شده پس از سال ۲۰۲۰ محدود می‌کند و `PUBYEAR AFT 2019` همان کار را انجام می‌دهد. برای یک بازه مشخص می‌توانید از `AND PUBYEAR > 2019 AND PUBYEAR < 2023` استفاده کنید یا به صورت خلاصه‌تر از فیلترهای سمت چپ صفحه نتایج پس از انجام جستجوی اولیه استفاده نمایید.

بخش‌های جستجو در پایگاه اسکوپوس

اسکوپوس فراتر از جستجوی صرف مقالات امکان جستجو در انواع مختلفی از موجودیت‌ها و مدارک را فراهم می‌کند که هر یک برای هدف خاصی مفید هستند. در صفحه اصلی جستجو معمولاً تب‌های مختلفی برای انتخاب نوع جستجو وجود دارد. درک تفاوت این بخش‌ها به شما کمک می‌کند تا سریع‌تر به اطلاعات مورد نیاز خود دست یابید. این بخش‌ها شامل جستجوی اسناد اصلی (Documents) جستجوی نویسندگان (Authors) جستجوی سازمان‌ها (Organizations) جستجوی پیش‌چاپ‌ها (Preprints) و جستجوی پتنت‌ها (Patents) هستند. هر یک از این تب‌ها دارای فیلدها و گزینه‌های جستجوی متناسب با نوع اطلاعاتی است که در آن بخش نمایه شده است. به عنوان مثال در بخش جستجوی نویسندگان فیلدهایی مانند نام نویسنده وابستگی سازمانی و شناسه نویسنده در دسترس هستند در حالی که در بخش جستجوی اسناد فیلدهایی مانند عنوان چکیده و کلمات کلیدی اهمیت بیشتری دارند. انتخاب بخش جستجوی مناسب گام اول در انجام یک جستجوی مؤثر و هدفمند در اسکوپوس است.

Documents (مقالات علمی و مستندات اصلی)

بخش Documents هسته اصلی پایگاه داده اسکوپوس و پرکاربردترین قسمت برای پژوهشگران است. این بخش شامل نمایه جامع مقالات منتشر شده در مجلات علمی داوری شده مجموعه مقالات کنفرانس‌ها و فصول کتاب‌ها است. هر رکورد در این بخش شامل اطلاعات کتاب‌شناختی کامل مانند عنوان مقاله نام نویسندگان وابستگی سازمانی نویسندگان نام منبع (مجله کنفرانس کتاب) سال جلد شماره صفحات چکیده کلمات کلیدی اصلی شناسه DOI و مهمتر از همه لیست منابع مورد استفاده (references) و لیست مقالاتی که به این مقاله استناد کرده‌اند (cited by) است. جستجو در این بخش با استفاده از فیلدهای مختلف مانند عنوان چکیده کلمات کلیدی نام نویسنده نام منبع سال انتشار و غیره انجام می‌شود و امکان استفاده از عملگرهای منطقی و جستجوی پیشرفته برای پالایش دقیق نتایج وجود دارد. این بخش برای یافتن ادبیات مرتبط با یک موضوع خاص پیگیری تحقیقات در یک حوزه مشخص و بررسی روند‌های پژوهشی کاربرد دارد.

Authors (جستجوی نویسندگان)

بخش Authors در اسکوپوس به شما امکان می‌دهد پروفایل محققان و نویسندگان مقالات علمی را جستجو و مشاهده کنید. هر نویسنده‌ای که حداقل یک مقاله نمایه شده در اسکوپوس داشته باشد معمولاً یک پروفایل نویسنده (Author Profile) و یک شناسه منحصر به فرد (Scopus Author ID) دریافت می‌کند. در این بخش می‌توانید نویسندگان را بر اساس نام وابستگی سازمانی یا شناسه Scopus جستجو کنید. پروفایل هر نویسنده شامل اطلاعاتی مانند نام‌های مختلفی که نویسنده با آن‌ها مقاله منتشر کرده وابستگی‌های سازمانی فعلی و قبلی لیست کامل مقالات نمایه شده در اسکوپوس تعداد کل استنادهای دریافتی برای مقالاتش و مهمترین شاخص h-index نویسنده است. این بخش ابزار بسیار مهمی برای شناسایی متخصصان در یک زمینه خاص ارزیابی خروجی و تاثیرگذاری پژوهشی یک فرد و یافتن همکاران بالقوه برای پروژه‌های تحقیقاتی است. همچنین امکان ادغام پروفیل‌های تکراری یا درخواست اصلاح اطلاعات در پروفایل‌ها وجود دارد.

Organizations (جستجوی سازمان‌ها و مؤسسات علمی)

بخش Organizations در اسکوپوس امکان جستجو و تحلیل فعالیت‌های پژوهشی مؤسسات دانشگاه‌ها شرکت‌ها و سایر سازمان‌ها را فراهم می‌کند. هر سازمانی که نویسندگان وابسته به آن مقالاتی در اسکوپوس منتشر کرده باشند یک پروفایل سازمانی (Organization Profile) و یک شناسه منحصر به فرد (Scopus Organization ID) دریافت می‌کند. در این بخش می‌توانید سازمان‌ها را بر اساس نام شهر کشور یا شناسه Scopus جستجو کنید. پروفایل هر سازمان شامل اطلاعاتی مانند نام‌های مختلف سازمان آدرس‌ها لیست کامل مقالات منتشر شده توسط پژوهشگران وابسته به آن سازمان و ابزارهایی برای تحلیل خروجی پژوهشی سازمان (مانند تعداد مقالات در طول زمان پر استنادترین مقالات همکاری با سایر سازمان‌ها و نویسندگان) است. این بخش برای بررسی خروجی پژوهشی یک مؤسسه شناسایی همکاران سازمانی تحلیل وابستگی‌های سازمانی نویسندگان و مقایسه فعالیت‌های پژوهشی مؤسسات مختلف کاربرد دارد.

Preprints (پیش‌چاپ‌ها)

بخش Preprints در اسکوپوس شامل نسخه‌های اولیه مقالات تحقیقاتی است که هنوز فرآیند داوری رسمی توسط مجلات علمی را طی نکرده‌اند و معمولاً در سرورهای پیش‌چاپ عمومی منتشر می‌شوند. اضافه شدن پیش‌چاپ‌ها به اسکوپوس امکان دسترسی سریع‌تر به جدیدترین یافته‌های علمی را فراهم می‌کند پیش از آنکه به صورت رسمی در قالب مقالات مجله‌ای منتشر شوند. این بخش شامل اطلاعات کتاب‌شناختی پیش‌چاپ‌ها چکیده و لینک دسترسی به متن کامل در سرور اصلی پیش‌چاپ (مانند arXiv, bioRxiv, medRxiv و غیره) است. مهم است توجه داشته باشید که پیش‌چاپ‌ها هنوز داوری علمی نشده‌اند و نباید با مقالات داوری شده در بخش Documents اشتباه گرفته شوند. جستجو در این بخش می‌تواند برای پیگیری سریع تحولات در یک زمینه خاص شناسایی ایده‌های جدید و دیدگاه‌های در حال ظهور در جامعه علمی مفید باشد اما باید با احتیاط و با در نظر گرفتن وضعیت غیر داوری شده آن‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

Patents (پتنت‌ها یا اختراعات ثبت‌شده)

بخش Patents در اسکوپوس شامل اطلاعات مربوط به اختراعات ثبت شده از دفاتر ثبت اختراع اصلی در سراسر جهان است. این بخش پایگاه داده اسکوپوس را فراتر از ادبیات صرفاً آکادمیک گسترش داده و آن را به حوزه نوآوری و فناوری نیز مرتبط می‌سازد. در این بخش می‌توانید پتنت‌ها را بر اساس عنوان اختراع مخترعان شرکت یا سازمان درخواست‌کننده (Assignee) شماره ثبت اختراع تاریخ انتشار و کلمات کلیدی مرتبط جستجو کنید. هر رکورد پتنت شامل اطلاعات مهمی مانند چکیده اختراع جزئیات مخترعان و شرکت مالک تاریخ‌های کلیدی (مانند تاریخ ثبت و انتشار) و طبقه‌بندی‌های بین‌المللی اختراع است. جستجو در بخش پتنت‌ها برای محققانی که در زمینه‌های کاربردی کار می‌کنند شرکت‌ها و افرادی که به دنبال بررسی وضعیت دانش فنی (state of the art) در یک حوزه خاص شناسایی اختراعات مرتبط یا بررسی فعالیت‌های نوآورانه شرکت‌ها هستند بسیار مفید است.

کار با صفحه نتایج جستجو

پس از انجام یک جستجو در اسکوپوس نتایج مرتبط در صفحه‌ای نمایش داده می‌شوند که ابزارها و گزینه‌های متنوعی برای کار با آن‌ها ارائه می‌دهد. صفحه نتایج معمولاً شامل لیستی از مدارک (مقالات پتنت‌ها و غیره) یا پروفایل‌ها (نویسندگان سازمان‌ها) است که با کوئری جستجوی شما مطابقت دارند. در بالای لیست نتایج تعداد کل نتایج یافت شده نمایش داده می‌شود. در سمت چپ صفحه پنل فیلترها (Filters) قرار دارد که به شما امکان می‌دهد نتایج را بر اساس معیارهای مختلف پالایش کنید. در بالای لیست نتایج گزینه‌های مرتب‌سازی (Sort By) وجود دارد که ترتیب نمایش نتایج را تغییر می‌دهد. همچنین ابزارهای تحلیلی (Analyze Results) به شما کمک می‌کنند تا دید کلی‌تری از مجموعه نتایج به دست آورید. آشنایی با این بخش‌ها و نحوه کار با آن‌ها امکان مرور مؤثر نتایج یافتن مرتبط‌ترین اطلاعات و استخراج بینش‌های ارزشمند از مجموعه داده‌های یافت شده را فراهم می‌کند.

فیلترهای جستجو (Filters)

فیلترهای جستجو که معمولاً در سمت چپ صفحه نتایج در اسکوپوس قرار دارند ابزارهای قدرتمندی برای محدود کردن مجموعه نتایج پس از انجام جستجوی اولیه هستند. این فیلترها به شما امکان می‌دهند تا نتایج را بر اساس معیارهای مختلفی مانند سال انتشار (Year) حوزه موضوعی (Subject Area) نوع سند (Document Type) نام منبع (Source Title – مجله کنفرانس) نام نویسنده (Author Name) وابستگی سازمانی (Affiliation) کشور (Country) زبان (Language) یا حامی مالی (Funding Sponsor) پالایش کنید. با انتخاب یک یا چند گزینه از هر فیلتر لیست نتایج به صورت پویا به‌روزرسانی می‌شود تا فقط مدارکی که با معیارهای انتخابی شما مطابقت دارند نمایش داده شوند. همچنین امکان “Exclude” (حذف) نتایج بر اساس یک فیلتر خاص نیز وجود دارد. استفاده از فیلترها به شما کمک می‌کند تا از حجم بالای نتایج اولیه عبور کرده و تمرکز خود را بر روی زیرمجموعه‌ای خاص و مرتبط‌تر از مدارک قرار دهید.

مرتب‌سازی نتایج (Sort By)

گزینه مرتب‌سازی نتایج (Sort By) در بالای لیست نتایج جستجو در اسکوپوس به شما امکان می‌دهد ترتیب نمایش مدارک یافت شده را تغییر دهید. این قابلیت برای بررسی نتایج از زوایای مختلف و شناسایی سریع‌تر مدارک مهم مفید است. گزینه‌های مرتب‌سازی رایج شامل موارد زیر هستند: Date (Newest): نمایش نتایج بر اساس تاریخ انتشار از جدیدترین به قدیمی‌ترین؛ Date (Oldest): نمایش از قدیمی‌ترین به جدیدترین؛ Cited by (Highest): مرتب‌سازی بر اساس تعداد استنادهای دریافتی از بیشتر به کمتر که برای شناسایی مقالات تاثیرگذار و کلیدی در یک حوزه مفید است؛ Relevance: مرتب‌سازی بر اساس میزان ارتباط با کوئری جستجو (الگوریتم داخلی اسکوپوس)؛ First Author: مرتب‌سازی بر اساس نام خانوادگی اولین نویسنده؛ Source Title: مرتب‌سازی بر اساس نام مجله یا منبع انتشار. انتخاب روش مرتب‌سازی مناسب بستگی به هدف شما از مرور نتایج دارد؛ برای مثال برای یافتن آخرین تحقیقات مرتب‌سازی بر اساس تاریخ جدیدترین مناسب است در حالی که برای یافتن مقالات پر استناد مرتب‌سازی بر اساس Cited by (Highest) ارجحیت دارد.

ابزار تحلیل نتایج (Analyze Results)

ابزار Analyze Results در صفحه نتایج جستجوی اسکوپوس یک قابلیت قدرتمند برای بررسی و تحلیل مجموعه مدارک یافت شده است. این ابزار به شما امکان می‌دهد تا دید کلی و آماری از نتایج جستجوی خود به دست آورید و روند‌ها بازیگران اصلی و توزیع نتایج را بر اساس معیارهای مختلف مشاهده کنید. با کلیک بر روی این گزینه نمودارها و جداولی نمایش داده می‌شوند که اطلاعاتی مانند تعداد مدارک منتشر شده بر اساس سال (Documents by year) مدارک بر اساس منبع (Documents by source) مدارک بر اساس نویسنده (Documents by author) مدارک بر اساس وابستگی سازمانی (Documents by affiliation) مدارک بر اساس کشور/منطقه (Documents by country/region) مدارک بر اساس نوع سند (Documents by document type) و مدارک بر اساس حوزه موضوعی (Documents by subject area) را نمایش می‌دهند. این ابزار برای بررسی روند انتشار در یک حوزه خاص شناسایی پرکارترین نویسندگان یا مؤسسات و درک توزیع جغرافیایی یا موضوعی تحقیقات مرتبط با کوئری شما بسیار مفید است.

جزئیات رکوردها

هنگامی که بر روی عنوان یک مدرک (مانند مقاله) در صفحه نتایج جستجو کلیک می‌کنید صفحه جزئیات آن رکورد نمایش داده می‌شود. این صفحه حاوی اطلاعات جامع و دقیقی درباره مدرک مورد نظر است و به شما امکان می‌دهد تا اطلاعات کلیدی مقاله شاخص‌های مرتبط با آن و لیست مقالاتی که به آن استناد کرده‌اند را بررسی کنید. درک این بخش برای ارزیابی کیفیت و ارتباط یک مدرک با نیاز شما بسیار مهم است. صفحه جزئیات رکورد معمولاً شامل بخش‌های مختلفی است که هر یک اطلاعات خاصی را ارائه می‌دهند. این اطلاعات فراتر از صرف اطلاعات کتاب‌شناختی اولیه هستند و شامل معیارهای تاثیرگذاری جزئیات استنادها اطلاعات تامین مالی و لینک‌های دسترسی به متن کامل (در صورت وجود) می‌شوند. با بررسی دقیق این جزئیات می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا این مدرک برای تحقیق شما مفید است یا خیر و جایگاه آن را در ادبیات علمی درک کنید.

اطلاعات کلیدی مقاله

بخش اطلاعات کلیدی مقاله در صفحه جزئیات رکورد تمام مشخصات اصلی و ضروری یک مدرک را نمایش می‌دهد. این اطلاعات شامل عنوان کامل مقاله لیست کامل نویسندگان با وابستگی‌های سازمانی آن‌ها (فعلی و قبلی) چکیده مقاله که خلاصه‌ای از محتوا را ارائه می‌دهد و کلمات کلیدی اصلی که موضوعات اصلی مقاله را مشخص می‌کنند است. همچنین جزئیات مربوط به منبع انتشار شامل نام مجله سال انتشار جلد شماره و شماره صفحات مقاله در این بخش ذکر می‌شود. شناسه دیجیتال شیء (DOI) که یک لینک پایدار به مقاله در وب است نیز معمولاً در این قسمت قرار دارد. اطلاعات مربوط به تامین مالی تحقیق (Funding Information) ناشر و نوع سند (مثلاً Article, Conference Paper) نیز ارائه می‌شوند. این بخش اساس درک محتوا و مشخصات اولیه مقاله را تشکیل می‌دهد و اولین جایی است که باید برای ارزیابی ارتباط یک مدرک با موضوع جستجوی خود به آن مراجعه کنید.

Metrics (شاخص‌ها)

بخش Metrics در صفحه جزئیات رکورد اطلاعاتی در مورد تاثیرگذاری و جایگاه مدرک در اکوسیستم علمی ارائه می‌دهد. این بخش شامل شاخص‌های مختلفی است که هم به خود مقاله و هم به منبعی که در آن منتشر شده مرتبط می‌شوند. رایج‌ترین شاخص در این بخش تعداد استنادهای دریافتی (Cited by) است که نشان می‌دهد چند مدرک دیگر در اسکوپوس به این مقاله استناد کرده‌اند. این عدد یکی از معیارهای اصلی تاثیرگذاری یک مقاله است. علاوه بر این شاخص‌های مرتبط با منبع انتشار (مجله یا کنفرانس) مانند CiteScore SJR (SCImago Journal Rank) و SNIP (Source Normalized Impact per Paper) نیز ممکن است نمایش داده شوند. این شاخص‌ها کیفیت و تاثیرگذاری متوسط منبعی را که مقاله در آن منتشر شده نشان می‌دهند. بررسی این شاخص‌ها به شما کمک می‌کند تا اهمیت و اعتبار یک مقاله را در مقایسه با سایر مقالات ارزیابی کنید و درک بهتری از جایگاه آن در حوزه موضوعی مربوطه به دست آورید.

استنادهای دریافتی (Cited By)

بخش استنادهای دریافتی (Cited By) در صفحه جزئیات رکورد یکی از ارزشمندترین قابلیت‌های اسکوپوس است. این بخش لیستی از تمام مدارک نمایه شده در اسکوپوس را نمایش می‌دهد که به مدرک فعلی شما استناد کرده‌اند. با کلیک بر روی عدد استنادها به صفحه‌ای هدایت می‌شوید که لیست این مقالات استنادکننده را مشاهده می‌کنید. این لیست به شما امکان می‌دهد تا مسیر تاثیرگذاری یک تحقیق را دنبال کنید و ببینید چگونه ایده‌ها و یافته‌های یک مقاله توسط پژوهشگران بعدی مورد استفاده و توسعه قرار گرفته‌اند. بررسی مقالات استنادکننده برای شناسایی تحقیقات جدیدتر در یک زمینه خاص یافتن کاربردهای بعدی یک ایده و کشف پژوهشگرانی که در یک حوزه فعال هستند بسیار مفید است. این قابلیت اسکوپوس را به ابزاری قدرتمند برای تحلیل شبکه‌های استنادی و درک تکامل دانش در یک حوزه موضوعی تبدیل می‌کند.

ابزارهای مدیریتی و عملیاتی

اسکوپوس علاوه بر قابلیت‌های جستجو و تحلیل ابزارهای مدیریتی و عملیاتی مفیدی را نیز در اختیار کاربران قرار می‌دهد که کار با نتایج جستجو و پیگیری فعالیت‌های پژوهشی را آسان‌تر می‌کند. این ابزارها به شما امکان می‌دهند تا اطلاعات مورد نیاز خود را از پایگاه داده استخراج کرده از به‌روزرسانی‌های مرتبط با تحقیقات خود مطلع شوید و جستجوهای خود را برای استفاده‌های بعدی سازماندهی کنید. قابلیت‌هایی مانند Export (استخراج اطلاعات) به شما اجازه می‌دهند تا داده‌های کتاب‌شناختی را برای استفاده در نرم‌افزارهای مدیریت منابع یا تحلیل‌های آماری خارج کنید. Set Citation Alert (هشدار استناد) ابزاری برای پیگیری تاثیرگذاری یک مقاله خاص است در حالی که Search Alerts (هشدار جستجو) شما را از انتشار مقالات جدید مرتبط با موضوع مورد علاقه‌تان مطلع می‌سازد. استفاده از این ابزارها به بهبود بهره‌وری در فرآیند پژوهش و مدیریت اطلاعات کمک شایانی می‌کند.

Export (استخراج اطلاعات)

قابلیت Export یا استخراج اطلاعات در اسکوپوس به شما امکان می‌دهد تا اطلاعات کتاب‌شناختی مدارک منتخب خود را در فرمت‌های مختلف دانلود کنید. این قابلیت برای وارد کردن اطلاعات به نرم‌افزارهای مدیریت منابع مانند EndNote, Zotero, Mendeley یا وارد کردن داده‌ها به نرم‌افزارهای صفحه گسترده مانند Excel برای تحلیل‌های آماری مفید است. پس از انجام جستجو و انتخاب مدارک مورد نظر می‌توانید بر روی دکمه Export کلیک کنید. سپس باید فرمت مورد نظر خود را انتخاب کنید؛ فرمت‌های رایج شامل RIS (برای اکثر نرم‌افزارهای مدیریت منابع) CSV (برای Excel و تحلیل داده) BibTeX (برای کاربران LaTeX) و Plain Text هستند. همچنین می‌توانید انتخاب کنید که چه میزان از اطلاعات هر رکورد (مانند فقط اطلاعات کتاب‌شناختی چکیده کلمات کلیدی منابع و غیره) در فایل خروجی گنجانده شود. این ابزار فرآیند سازماندهی منابع و استفاده از داده‌های اسکوپوس در پروژه‌های دیگر را تسهیل می‌کند.

Set Citation Alert (هشدار استناد)

قابلیت Set Citation Alert یا تنظیم هشدار استناد ابزاری کاربردی برای پیگیری تاثیرگذاری یک مقاله خاص است. اگر مقاله‌ای را در اسکوپوس پیدا کردید که برای شما مهم است (مثلاً مقاله خودتان یا یک مقاله کلیدی در حوزه شما) می‌توانید برای آن مقاله یک هشدار استناد تنظیم کنید. با فعال کردن این هشدار هر زمان که مدرک جدیدی در پایگاه داده اسکوپوس به آن مقاله خاص استناد کند یک ایمیل اطلاع‌رسانی برای شما ارسال خواهد شد. این قابلیت به شما کمک می‌کند تا از جدیدترین تحقیقاتی که کار شما یا مقالات مهم حوزه شما را مبنا قرار داده‌اند مطلع شوید و روند توسعه ایده‌های مرتبط را پیگیری کنید. این ابزار به خصوص برای نویسندگان مقالات علمی مفید است تا میزان تاثیرگذاری کار خود را بسنجند و از پژوهش‌های مرتبط جدید آگاه شوند.

تاریخچه جستجو و جستجوهای ذخیره‌شده

اسکوپوس قابلیت نگهداری تاریخچه جستجوهای اخیر شما را دارد که به شما امکان می‌دهد به راحتی به کوئری‌هایی که قبلاً اجرا کرده‌اید دسترسی پیدا کنید و نتایج آن‌ها را مجدداً مشاهده کنید. این ویژگی برای زمانی که نیاز دارید یک جستجوی قبلی را تکرار کنید یا کمی آن را تغییر دهید بسیار مفید است. علاوه بر تاریخچه جستجو اسکوپوس به شما اجازه می‌دهد تا کوئری‌های جستجوی پیشرفته و پیچیده خود را ذخیره کنید (Saved Searches). ذخیره کردن یک کوئری به این معنی است که شما می‌توانید آن را با یک نام مشخص ذخیره کرده و در آینده بدون نیاز به تایپ مجدد آن را اجرا کنید. مهمتر از آن می‌توانید برای جستجوهای ذخیره‌شده هشدار جستجو (Search Alert) تنظیم کنید. با فعال کردن این هشدار اسکوپوس به صورت دوره‌ای (مثلاً هفتگی یا ماهانه) کوئری ذخیره‌شده شما را اجرا کرده و در صورت یافتن مدارک جدیدی که با آن کوئری مطابقت دارند یک ایمیل اطلاع‌رسانی برای شما ارسال می‌کند. این قابلیت برای پیگیری مداوم ادبیات جدید در یک حوزه تخصصی بسیار ارزشمند است.

چگونه می‌توانم مقاله‌ای را در Scopus پیدا کنم؟

برای یافتن مقاله می‌توانید از نوار جستجوی اصلی یا بخش جستجوی Documents استفاده کنید. کلمات کلیدی عنوان مقاله نام نویسنده یا ترکیبی از این‌ها را وارد کنید. برای نتایج دقیق‌تر از جستجوی پیشرفته و فیلدها مانند TITLE-ABS-KEY یا AUTHOR استفاده کنید.

چگونه می‌توانم پروفایل نویسندگان را در Scopus مشاهده کنم؟

برای مشاهده پروفایل نویسنده به بخش Authors بروید. نام خانوادگی و نام کوچک نویسنده را وارد کنید. اسکوپوس نویسندگان مشابه را پیشنهاد می‌دهد. روی نام نویسنده مورد نظر کلیک کنید تا پروفایل شامل مقالات استنادها و h-index نمایش داده شود.

شاخص h-index چیست و چگونه در Scopus محاسبه می‌شود؟

شاخص h-index نشان‌دهنده تعداد مقالاتی (h) است که هر یک حداقل h بار استناد شده‌اند. به عنوان مثال h-index 10 یعنی نویسنده 10 مقاله دارد که هر کدام حداقل 10 بار استناد شده‌اند. اسکوپوس این شاخص را بر اساس مقالات نمایه شده خود برای هر نویسنده محاسبه می‌کند.

تفاوت بین مقالات پیش‌چاپ (Preprints) و مقالات علمی چیست؟

مقالات علمی (در بخش Documents) نسخه‌های نهایی و داوری شده‌ای هستند که در مجلات یا کنفرانس‌های معتبر منتشر شده‌اند. پیش‌چاپ‌ها (در بخش Preprints) نسخه‌های اولیه مقالات هستند که قبل از داوری رسمی در سرورهای عمومی منتشر می‌شوند و هنوز کیفیت علمی آن‌ها توسط داوران تأیید نشده است.