برای اجرا گذاشتن مهریه کجا برم؟

مهریه حق مسلم و قانونی هر خانمی بعد از عقده. اما وقتی کار به اینجا می کشه که باید مهریه رو بگذاری اجرا، خیلی ها سردرگم میشن و نمی دونن باید از کجا شروع کنن. راستش برای اجرا گذاشتن مهریه دو تا مسیر اصلی داری: یکی اداره ثبت اسناد و املاک و اون یکی دادگاه خانواده. بسته به شرایطت، هر کدوم مزایا و معایب خودشون رو دارن و ممکنه یکی از اون یکی برای تو بهتر باشه. توی این مقاله، میخوایم خیلی خودمونی و گام به گام بهت بگیم که دقیقاً کجا باید بری، چه مدارکی لازمه، چقدر طول می کشه و کلا سر و ته این ماجرا از کجا در میاد تا بتونی بهترین تصمیم رو بگیری.

آشنایی با مهریه: قبل از هر اقدام، چه می دانید؟

قبل از اینکه بخوایم بریم سراغ اینکه کجا و چطوری مهریه رو اجرا بگذاری، بهتره اول یه کم در مورد خود مهریه صحبت کنیم. شاید فکر کنی خب مهریه مهریه ست دیگه، مگه چند نوع داره؟ یا اصلاً چه شرایطی داره؟ دونستن این جزئیات خیلی می تونه توی مسیر گرفتن حقت بهت کمک کنه.

مهریه چیه اصلاً؟

به زبان ساده، مهریه یه مال یا مالیه که آقا موقع عقد نکاح به خانم خودش میده یا متعهد میشه که بده. این یه حق شرعی و قانونیه که به محض اینکه عقدنامه رو امضا می کنید، خانم مالک اون میشه. یعنی حتی اگه هنوز توی خونه پدرش باشه یا اصلاً عروسی نگرفته باشه، می تونه مهریه اش رو مطالبه کنه. این مهریه می تونه سکه باشه، ملک باشه، پول باشه یا هر چیز دیگه ای که ارزش مالی داشته باشه و موقع عقد توافق شده باشه.

مهریه چند نوع داریم؟

مهریه دو مدل اصلی داره که دونستن تفاوتشون خیلی مهمه:

1. مهریه عندالمطالبه: این یعنی خانم هر وقت اراده کنه (حتی توی دوران عقد یا زندگی مشترک) می تونه مهریه اش رو از آقا بخواد. برای گرفتن این نوع مهریه، خانم نیازی نداره ثابت کنه آقا توانایی مالی داره یا نه. بار اثبات توانایی مالی به عهده آقاست که اگه نداره، باید اعسار خودشو ثابت کنه.
2. مهریه عندالاستطاعه: این مهریه یه کم فرق داره. یعنی خانم زمانی می تونه مهریه اش رو مطالبه کنه که ثابت کنه آقا توانایی پرداختش رو داره. معمولاً توی این مدل، اگه آقا مالی به نامش نباشه یا نتونی ثابت کنی که وضع مالی خوبی داره، گرفتن مهریه سخت تر و پیچیده تر میشه.

مهریه چه شرایطی داره که معتبر باشه؟

هر چیزی رو نمیشه به عنوان مهریه تعیین کرد. مهریه باید یه سری شرایط داشته باشه تا از نظر قانونی معتبر باشه:

• ارزش مالی داشته باشه: یعنی یه چیزی باشه که بشه براش قیمت گذاشت. مثلاً یک شاخه گل که ممکنه ارزش مادی خیلی کمی داشته باشه، نمیتونه به تنهایی مهریه قابل توجهی محسوب بشه.
• مشخص و معین باشه: مثلاً باید بگی چند سکه، یا کدوم ملک با چه مشخصاتی. نمیشه بگی یه چیزی که بعداً توافق می کنیم.
• قابلیت مالکیت داشته باشه: یعنی بشه اون رو از یکی به اون یکی منتقل کرد و مالکیتش رو به کسی دیگه داد.

گام اولیه و حیاتی: مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج

اولین جایی که باید برای اجرا گذاشتن مهریه بهش سر بزنی، دفترخانه ازدواجی هست که عقدتون اونجا ثبت شده. این مرحله خیلی مهمه و خیلی ها فکر می کنن باید یک راست برن دادگاه، در حالی که اینطور نیست. بیا ببینیم چرا.

چرا باید بریم دفترخانه؟

مراجعه به دفترخانه برای دو هدف اصلیه:

• گرفتن رونوشت (کپی برابر اصل) عقدنامه: اگه اصل عقدنامه ات پیشت نیست یا گم شده، دفترخانه می تونه یه کپی برابر اصل بهت بده. بدون عقدنامه یا رونوشت رسمی اش، هیچ کاری نمی تونی پیش ببری.
• درخواست صدور اجرائیه: برای اینکه بتونی مهریه ات رو از طریق اداره ثبت به اجرا بگذاری، اول باید از دفترخانه محل عقد درخواست «صدور اجرائیه» کنی. این اجرائیه مثل یه دستور رسمی از طرف دفترخانه است که میگه مهریه باید پرداخت بشه.

چه مدارکی با خودم ببرم؟

وقتی میری دفترخانه، این مدارک رو حتماً همراهت داشته باش:

• اصل شناسنامه و کارت ملی خودت (زوجه)
• اصل عقدنامه یا در صورت لزوم، درخواست رونوشت از دفترخانه. (اگه اصل عقدنامه رو نداری، با همین شناسنامه و کارت ملی می تونی درخواست رونوشت بدی.)

اگه دفترخانه جاش عوض شده باشه یا عقدنامه رو نداشته باشم چی؟

گاهی اوقات پیش میاد که دفترخانه محل عقدت تغییر مکان داده یا حتی منحل شده. نگران نباش، این مشکل هم راه حل داره:

اولین کاری که می تونی بکنی اینه که با کانون سردفتران و دفتریاران تماس بگیری و آدرس جدید یا اطلاعات مربوط به دفترخانه رو جویا بشی. اگه دفترخانه کلاً منحل شده باشه، پرونده هاش منتقل شده به یه دفترخانه دیگه یا به اداره ثبت مربوطه. اونا بهت میگن که پرونده عقد شما الان کجا نگهداری میشه تا بتونی برای گرفتن رونوشت عقدنامه یا درخواست اجرائیه به اونجا مراجعه کنی.

اگه اصل عقدنامه رو نداری، با همون مدارک شناسایی خودت به دفترخانه (یا هر جایی که پرونده تون منتقل شده) مراجعه می کنی و درخواست رونوشت میدی. این کار معمولاً خیلی وقت گیر نیست و به راحتی انجام میشه.

دو مسیر اصلی برای گرفتن مهریه: کدوم راه برای تو بهتره؟

بعد از مرحله اول که رفتن به دفترخانه بود، حالا نوبت انتخاب مسیره. همونطور که گفتم، دو تا راه اصلی برای اجرا گذاشتن مهریه داری: از طریق اداره ثبت یا از طریق دادگاه. هر کدوم داستان و مراحل خودشون رو دارن و بسته به شرایطت، یکی می تونه برات بهتر باشه. بیا دونه دونه بررسی شون کنیم.

مسیر اول: از طریق اداره ثبت اسناد و املاک

این روش رو خیلی ها ترجیح میدن، مخصوصاً اگه بدونی شوهرت اموالی به نامش داره که میشه توقیف کرد. چرا؟

مزایا و معایبش چیه؟

• سرعت نسبی بالاتر: اگه اموالی از شوهرت سراغ داری و بتونی معرفی کنی، روند توقیف و فروش اموال توی اداره ثبت معمولاً سریع تر از دادگاه پیش میره.
• هزینه اولیه کمتر: هزینه های شروع کار توی اداره ثبت معمولاً کمتر از هزینه های دادرسی توی دادگاهه.
• عدم نیاز به تشکیل جلسه دادرسی قضایی: توی این روش، دیگه لازم نیست بری دادگاه و وایستی نوبتت بشه و جلسه رسیدگی برگزار بشه. همه چی توی اداره ثبت پیگیری میشه.

البته یه عیب بزرگ هم داره: توی این روش نمی تونی درخواست جلب شوهرت رو بدی. اگه بخوای جلبش کنی، باید حتماً از طریق دادگاه اقدام کنی یا بعداً پرونده رو به دادگاه ببری.

مراحلش قدم به قدم:

1. درخواست صدور اجرائیه از دفترخانه محل عقد: این مرحله رو که گفتیم، اول میری دفترخانه و درخواست صدور اجرائیه مهریه رو میدی.
2. مراجعه به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک: بعد از اینکه اجرائیه صادر شد، باید با همون اجرائیه و مدارکت بری اداره اجرای ثبت. معمولاً یه واحد تخصصی برای مهریه دارن که بهش میگن اداره پنجم مهریه.
3. تشکیل پرونده و اخذ شماره بایگانی: اونجا پرونده ات تشکیل میشه و یه شماره بایگانی میگیری که برای پیگیری های بعدی لازمته.
4. درخواست استعلام اموال زوج: حالا نوبت مهم ترین قسمته. باید از اداره ثبت بخوای که اموال شوهرت رو استعلام کنن. این استعلام ها شامل:
   • بانک ها: برای موجودی حساب ها و سپرده ها.
   • راهنمایی و رانندگی: برای شناسایی خودروها.
   • بورس: برای سهام و اوراق بهادار.
   • اداره ثبت املاک و اسناد: برای ملک و زمین.
   • و هر جای دیگه ای که فکر می کنی ممکنه اموالی به نامش باشه.
5. درخواست توقیف اموال مکشوفه: بعد از اینکه اموالی از طریق استعلامات پیدا شد، تو باید با ارائه مشخصات دقیق اون اموال، درخواست توقیفشون رو بدی. مثلاً اگه خودرو پیدا شد، شماره پلاکشو میگی و توقیف میشه.
6. درخواست ممنوع الخروجی زوج (در صورت لزوم): اگه دلت میخواد شوهرت نتونه از کشور خارج بشه، می تونی همونجا درخواست ممنوع الخروجی هم بدی.
7. مراحل کارشناسی، مزایده و وصول مهریه از محل فروش اموال: اگه اموال توقیف شده قابل فروش باشن (مثل خودرو یا ملک)، بعد از کارشناسی و قیمت گذاری، توی مزایده فروخته میشن و مهریه شما از پول حاصل از فروش پرداخت میشه.

نکات حقوقی مهم این مسیر:

• امکان توقیف اموال پیش از ابلاغ به زوج (تأمین خواسته ثبتی): یه نکته مهم اینه که اگه از اموال شوهرت خبر داری و می ترسی که قبل از اینکه اجرائیه به دستش برسه، اموالش رو منتقل کنه، می تونی همون اول کار درخواست تأمین خواسته ثبتی بدی. اینطوری اداره ثبت سریعاً اموال رو توقیف می کنه قبل از اینکه فرصت فرار از دین داشته باشه.
• بخشنامه جدید قوه قضائیه (مهر 1403): یه خبر خوب! طبق بخشنامه جدید، دیگه لازم نیست حتماً اول بری سراغ اداره ثبت و گواهی بگیری تا بتونی بری دادگاه. یعنی از همین اول هم می تونی مستقیماً بری دادگاه، حتی اگه از اداره ثبت چیزی نگرفته باشی. این خیلی برای بعضی ها که عجله دارن یا اموالی سراغ ندارن، کار رو راحت تر کرده.
• اگه مالی پیدا نشد: اگه ظرف 2 یا 6 ماه مالی پیدا نشد یا پرونده به نتیجه نرسید، می تونی درخواست گواهی بدی که اداره ثبت نتونسته مهریه ات رو بگیره. با این گواهی میتونی بری دادگاه و از طریق دادگاه پیگیری کنی.

مسیر دوم: از طریق دادگاه خانواده

این روش یه کم طولانی تره، ولی توی بعضی شرایط انتخاب بهتریه، مخصوصاً اگه از اموال شوهرت خبر نداری یا مهریه ات از نوع عندالاستطاعه ست.

مزایا و معایبش چیه؟

• امکان مطالبه مهریه در هر شرایطی: حتی اگه دقیقاً ندونی شوهرت چی داره و چی نداره، می تونی بری دادگاه. دادگاه خودش دستور استعلام رو میده.
• امکان طرح همزمان سایر دعاوی خانوادگی: اگه علاوه بر مهریه، پرونده های دیگه ای مثل طلاق، نفقه، حضانت و… هم داری، می تونی همه شون رو همزمان توی دادگاه مطرح کنی.
• رسیدگی به دادخواست اعسار زوج و تقسیط مهریه: اگه شوهرت بگه توان پرداخت یکجای مهریه رو نداره، می تونه دادخواست اعسار بده و دادگاه به این موضوع رسیدگی می کنه و مهریه رو قسط بندی می کنه.
• امکان صدور حکم جلب: تا سقف 110 سکه، اگه شوهرت اعسارش ثابت نشه و مهریه رو نده، دادگاه می تونه حکم جلبش رو صادر کنه. این رو اداره ثبت نمی تونه انجام بده.

عیب اصلی این روش اینه که معمولاً زمان بره و هزینه های دادرسی بالاتری هم داره.

مراحلش قدم به قدم:

1. ثبت نام در سامانه ثنا: قبل از هر کاری، باید توی سامانه ثنا (ابلاغ الکترونیکی قوه قضائیه) ثبت نام کنی. همه ابلاغ ها و پیگیری های پرونده از طریق این سامانه انجام میشه.
2. تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه مهریه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: حالا باید بری یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (که توی هر شهر زیاد پیدا میشه) و دادخواست مطالبه مهریه رو تنظیم و ثبت کنی. اگه مشخصات اموال شوهرت رو داری، حتماً توی دادخواست ذکر کن.
3. درخواست تأمین خواسته (توقیف فوری اموال قبل از اطلاع زوج): اگه از اموالی خبر داری و می ترسی که شوهرت اون ها رو منتقل کنه، می تونی همون اول کار، همزمان با دادخواست مهریه، درخواست تأمین خواسته هم بدی. اینطوری قبل از اینکه شوهرت خبردار بشه، اموالش توقیف میشن.
4. تشکیل جلسه رسیدگی در دادگاه خانواده: بعد از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه مربوطه توی دادگاه خانواده ارجاع میشه و وقت رسیدگی تعیین میشه. باید توی جلسات دادگاه حاضر بشی یا وکیلت رو بفرستی.
5. صدور حکم و ابلاغ آن به طرفین: بعد از بررسی های لازم، دادگاه حکم به پرداخت مهریه میده و این حکم به هر دو طرف ابلاغ میشه.
6. ارجاع پرونده به واحد اجرای احکام دادگستری: اگه شوهرت بعد از صدور حکم، مهریه رو پرداخت نکنه، پرونده به واحد اجرای احکام دادگستری میره تا اقدامات اجرایی انجام بشه.
7. بررسی دادخواست اعسار از پرداخت مهریه توسط زوج (در صورت ارائه) و تعیین پیش پرداخت و اقساط: اگه شوهرت توان پرداخت یکجای مهریه رو نداشته باشه، توی همین مرحله می تونه دادخواست اعسار بده. دادگاه به این موضوع رسیدگی می کنه و اگه اعسارش ثابت بشه، مهریه رو قسط بندی می کنه و یه مبلغی رو هم به عنوان پیش پرداخت تعیین می کنه.
8. صدور حکم جلب (در صورت عدم پرداخت تا 110 سکه و عدم اثبات اعسار): اگه شوهرت توی 110 سکه اول، توان پرداخت مهریه رو داشته باشه یا اعسارش ثابت نشه و باز هم مهریه رو نده، دادگاه می تونه حکم جلبش رو صادر کنه.

نکات حقوقی مهم این مسیر:

• هزینه دادرسی بالاتر: همونطور که گفتم، هزینه های دادرسی توی دادگاه معمولاً بیشتر از اداره ثبته و بستگی به مبلغ مهریه داره. البته می تونی درخواست اعسار از هزینه دادرسی بدی و اگه قبول بشه، فعلاً از پرداخت این هزینه ها معاف میشی.
• مدت زمان معمولاً طولانی تر رسیدگی: پروسه دادگاه، به خاطر جلسات رسیدگی، مراحل ابلاغ و سایر تشریفات، معمولاً طولانی تر از اداره ثبته.
• نقش ماده 22 قانون حمایت خانواده (110 سکه و مازاد بر آن): یادت باشه که طبق ماده 22 قانون حمایت خانواده، فقط تا سقف 110 سکه تمام بهار آزادی (یا معادلش) میشه شوهر رو جلب کرد. برای مازاد بر این مقدار، فقط اگه بتونی ثابت کنی که شوهرت توانایی مالی داره، میشه مهریه رو گرفت. یعنی برای سکه های بالای 110 تا، دیگه امکان جلب وجود نداره و فقط باید از اموالش بگیری.

مقایسه جامع و انتخاب بهترین روش برای شما: کدام یک برای شرایط تو بهتره؟

حالا که با هر دو مسیر آشنا شدی، ممکنه باز هم برات سوال باشه که بالاخره کدوم روش برای من بهتره؟ برای اینکه بتونی تصمیم بهتری بگیری، بیا این دو روش رو توی یه جدول کنار هم بذاریم و بعدش هم چند تا سناریوی کاربردی رو با هم مرور کنیم.

جدول مقایسه ای تفصیلی:

ویژگی	اجرای مهریه از طریق اداره ثبت	اجرای مهریه از طریق دادگاه خانواده
اولین گام	دفترخانه عقد ازدواج	دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (بعد از ثبت نام ثنا)
سرعت رسیدگی	بالاتر (در صورت وجود مال و پیگیری فعال)	کندتر (نیازمند جلسات دادرسی و تشریفات قضایی)
هزینه اولیه	کمتر (فقط هزینه دفترخانه و استعلامات)	بیشتر (حق دادرسی بر اساس میزان مهریه)
امکان جلب زوج	خیر (ابتدا باید به دادگاه ارجاع شود)	بله (تا 110 سکه، پس از حکم دادگاه و عدم اثبات اعسار)
رسیدگی به اعسار	خیر (صرفاً توقیف اموال و مزایده)	بله (امکان تقسیط مهریه با تشخیص دادگاه)
تنوع دعاوی	فقط مطالبه مهریه	مطالبه مهریه و سایر دعاوی خانوادگی (مثل طلاق، نفقه، حضانت)
پیچیدگی فرآیند	نسبتاً کمتر در مراحل اولیه توقیف	پیچیدگی های دادرسی، لایحه نویسی و اثبات (نیاز به وکیل بیشتر حس می شود)
پیش نیاز (شناسایی اموال)	هر چه دقیق تر، سریع تر به نتیجه می رسد.	در صورت عدم اطلاع از اموال نیز قابل انجام است (دادگاه استعلام می کند).

چه زمانی کدام روش توصیه می شود؟ (با سناریوهای کاربردی)

انتخاب مسیر درست به شرایط شخصی خودت و همسرت بستگی داره. اینجا چند تا سناریو آوردم که می تونه بهت کمک کنه:

• روش ثبت (اداره ثبت) رو انتخاب کن اگه:
  • از اموال شوهرت اطلاع دقیق داری: مثلاً میدونی یه ماشین به نامشه، یا یه ملک داره، یا حساب بانکی پر و پیمونی داره. اینجوری اداره ثبت میتونه سریع تر اموال رو توقیف کنه.
  • سرعت برات خیلی مهمه: اگه می خوای هر چه سریع تر به نتیجه برسی و از معطل شدن توی دادگاه خسته میشی.
  • نمی خوای هزینه دادرسی بالایی بدی: هزینه های اولیه توی ثبت معمولاً کمتره.
  • فقط میخوای مهریه رو بگیری و فعلاً قصد طرح دعاوی دیگه نداری.
• روش دادگاه (دادگاه خانواده) رو انتخاب کن اگه:
  • از اموال شوهرت خبر نداری یا مطمئن نیستی: دادگاه خودش دستور استعلام رو میده و اگه چیزی پیدا نشه، میتونی درخواست جلب تا 110 سکه رو بدی.
  • مهریه ات عندالاستطاعه ست: چون توی دادگاه میشه به این موضوع رسیدگی کرد و تمکن مالی شوهر رو بررسی کرد.
  • قصد داری همزمان با مهریه، دعاوی دیگه ای مثل طلاق، نفقه یا حضانت رو هم مطرح کنی.
  • می خوای امکان جلب شوهرت رو هم داشته باشی: این امکان فقط توی دادگاه وجود داره (تا سقف 110 سکه).
  • شوهرت داره اعسار میده و میخوای این موضوع به صورت قانونی و با قسط بندی حل بشه.

یه نکته خیلی مهم: همیشه بهتره قبل از هر اقدامی، با یه وکیل متخصص خانواده مشورت کنی. شرایط پرونده هر کسی منحصر به فرده و یه وکیل باتجربه می تونه با بررسی دقیق جزئیات، بهترین و سریع ترین راه رو بهت نشون بده.

مدارک مورد نیاز برای به اجرا گذاشتن مهریه (همشو اینجا داری!)

خب، حالا که مسیرت رو انتخاب کردی، بریم سراغ مدارک لازم. برای اینکه کارات بدون دردسر پیش بره، باید همه مدارکت آماده باشه. یه لیست کامل از هر چیزی که لازم داری، اینجا برات آوردم:

مدارک عمومی (که در هر دو روش ثبت و دادگاه لازمه):

• اصل و کپی شناسنامه خودت (زوجه)
• اصل و کپی کارت ملی خودت (زوجه)
• اصل عقدنامه یا رونوشت رسمی و معتبر اون: همونطور که گفتم، اگه اصلش پیشت نیست، باید از دفترخانه محل عقد یه رونوشت بگیری.
• گواهی ثبت نام در سامانه ثنا: این برای هرگونه اقدام قضایی لازمه، چون همه ابلاغ ها و مکاتبات از طریق این سامانه انجام میشه. اگه هنوز ثبت نام نکردی، حتماً برو یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و این کار رو انجام بده.

مدارک اختصاصی (که در صورت لزوم باید همراهت باشه):

• مشخصات اموال زوج: اگه از اموال شوهرت اطلاع داری، هر مدرکی که این اموال رو نشون بده، خیلی کمکت می کنه. مثلاً:
  • سند خودرو: اگه سندشو داری یا شماره پلاکشو میدونی.
  • پلاک ثبتی ملک: اگه ملکی به نامش هست و پلاک ثبتیشو میدونی (حتی اگه سندشو نداری).
  • شماره حساب بانکی: اگه شماره حساب یا مشخصات بانکی رو داری.
  • مشخصات سهام: اگه میدونی سهامی توی بورس یا شرکتی داره.
  • هر مدرک دیگه: هر مدرکی که نشون بده شوهرت مال و اموالی داره.
• وکالتنامه (در صورت استفاده از وکیل): اگه کارات رو به وکیل سپردی، وکیل خودش وکالتنامه داره و نیازی به این مدارک نیست، اما برای اطمینان وکیل خودش مدارک شما رو میخواد.
• گواهی عدم سازش (در صورت طلاق): اگه توی مراحل طلاق هستی یا طلاق قبلاً اتفاق افتاده، گواهی عدم سازش ممکنه لازم بشه.

یه نکته مهم اینه که هر چقدر مدارک کامل تر و دقیق تر باشه، کارات سریع تر پیش میره و کمتر به مشکل برمی خوری.

هزینه های به اجرا گذاشتن مهریه چقدره؟ (حساب و کتاب دقیقش رو بفهم!)

یکی از سوالات مهمی که ممکنه برات پیش بیاد، هزینه های این کاره. گرفتن مهریه ممکنه هزینه هایی داشته باشه که باید از قبل بدونی تا بتونی برنامه ریزی کنی. بیا ببینیم چقدر باید کنار بذاری.

هزینه های مربوط به دفترخانه:

اگه از طریق اداره ثبت اقدام می کنی، اولین هزینه ها مربوط به دفترخانه محل عقدته:

• صدور اجرائیه: برای اینکه دفترخانه اجرائیه مهریه رو صادر کنه، یه مبلغی دریافت می کنه.
• رونوشت عقدنامه: اگه اصل عقدنامه رو نداری و نیاز به رونوشت داری، باید هزینه اش رو پرداخت کنی.

این هزینه ها معمولاً خیلی بالا نیستن و بسته به تعداد صفحات و نوع خدمات، ممکنه بین چند صد هزار تومان تا حدود 2 میلیون تومان متغیر باشه.

هزینه های دادرسی در دادگاه:

اگه مسیر دادگاه رو انتخاب کنی، هزینه های دادرسی بالاتره. این هزینه ها بر اساس مبلغ مهریه تعیین میشه:

• در مرحله بدوی: تا سقف دویست میلیون ریال (20 میلیون تومان) معادل 2.5 درصد مبلغ مهریه، و برای مازاد بر اون، 3.5 درصد مبلغ مهریه.
• در مرحله واخواهی و تجدید نظر: اگه پرونده به این مراحل برسه، هزینه دادرسی معادل 4.5 درصد بهای خواسته یا محکوم به خواهد بود.

البته یه نکته خوب اینجاست که اگه توان پرداخت این هزینه های دادرسی رو نداری، می تونی همزمان با دادخواست مهریه، درخواست اعسار از هزینه دادرسی رو هم بدی. اگه دادگاه اعسارت رو قبول کنه، از پرداخت این هزینه ها معاف میشی یا به صورت قسطی پرداختشون می کنی.

هزینه نیم عشر دولتی در اجرای ثبت:

این هزینه فقط زمانی ازت گرفته میشه که مهریه رو از طریق اداره ثبت به صورت کامل وصول کنی. مبلغش هم نیم عشر دولتی (یعنی یک بیستم یا 5 درصد) کل مهریه است. اما نکته مهم اینه که:

• اگه قبل از اینکه پرونده به نتیجه برسه، با شوهرت صلح کنی یا مهریه رو ببخشی، این نیم عشر ازت گرفته نمیشه.
• اگه مهریه از طریق اجرای ثبت وصول بشه، می تونی این نیم عشر و سایر هزینه های اجرایی (مثل هزینه کارشناسی، آگهی و…) رو از شوهرت بگیری.

هزینه حق الوکاله وکیل:

اگه تصمیم بگیری از وکیل کمک بگیری (که توی پرونده های مهریه به شدت توصیه میشه)، باید هزینه حق الوکاله وکیل رو هم در نظر بگیری. این مبلغ کاملاً توافقی بین تو و وکیلت خواهد بود و بسته به پیچیدگی پرونده، میزان مهریه، و تجربه وکیل، متفاوته. حتماً قبل از شروع کار، سر مبلغ با وکیلت به توافق برس و قرارداد کتبی ببند.

یادت باشه که هزینه های گرفتن مهریه می تونه سنگین باشه، مخصوصاً اگه پرونده طولانی بشه یا به مراحل بالاتر کشیده بشه. اما اگه برنده پرونده بشی و مهریه ات رو بگیری، خیلی از این هزینه ها رو می تونی از شوهرت پس بگیری.

مستثنیات دین در پرداخت مهریه: چه اموالی قابل توقیف نیستند؟

یکی از اصطلاحات حقوقی مهمی که توی پرونده مهریه باید بدونی، مستثنیات دین هست. یعنی چی؟ یعنی یه سری اموال و دارایی ها هستن که حتی اگه شوهرت بدهکار باشه و دادگاه حکم بده که باید مهریه رو پرداخت کنه، این اموال رو نمیشه توقیف کرد تا مهریه ازشون پرداخت بشه. این قانون برای اینه که کسی به خاطر بدهی، کاملاً بی خانمان و بی چیز نشه.

ماده 24 قانون اجرای محکومیت های مالی، این موارد رو به طور دقیق مشخص کرده. بیا ببینیم این مستثنیات دین دقیقاً شامل چه چیزهایی میشن:

1. منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکوم علیه (شوهرت) در حالت اعسار او باشد: یعنی خونه ای که توش زندگی می کنه و از نظر عرف و شرایط زندگیش، یه خونه معمولی و ضروری محسوب میشه. اگه خونه لوکس و خیلی گرون قیمت باشه، ممکنه قابل توقیف باشه.
2. اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است: یعنی وسایل ضروری خونه مثل یخچال، گاز، تختخواب و چیزایی که برای یه زندگی عادی لازمه. لوازم تجملاتی و اضافه، جزو این دسته بندی نیستن.
3. آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود: یعنی مواد غذایی موجود توی خونه که برای مصرف خودش و خانواده اش تا یه مدت معقول (نه یک سال!) کافی باشه.
4. کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها: اگه شوهرت دانشجو، استاد یا محققه، کتاب ها و ابزار کار علمی اش قابل توقیف نیستن، البته اگه متناسب با شأنش باشن.
5. وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است: مثلاً اگه شوهرت راننده تاکسیه، ماشینش ممکنه مستثنیات دین باشه. یا اگه کشاورزه، ابزار کشاورزیش. اینها وسایلی هستن که بدون اونا نمی تونه کار کنه و زندگی خودش و خانواده اش رو اداره کنه.
6. تلفن مورد نیاز مدیون: تلفن همراه یا خط تلفن که برای ارتباطات ضروریشه.
7. مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد: یعنی مبلغ رهن خونه اجاره ای که توش زندگی می کنه، قابل توقیف نیست، به شرطی که خونه ای که اجاره کرده، متناسب با شأنش باشه و بدون اون مبلغ رهن نتونه خونه اجاره کنه.

یه مثال کاربردی: فرض کن شوهرت یه ماشین داره و با همون مسافرکشی می کنه. این ماشین جزو ابزار کارش محسوب میشه و اگه بتونه ثابت کنه که منبع درآمدش همینه، ممکنه جزو مستثنیات دین قرار بگیره و نتونی توقیفش کنی. اما اگه دو تا ماشین مدل بالا داشته باشه و فقط یکی رو برای کار استفاده کنه، ماشین دوم قابل توقیف خواهد بود.

شناختن این موارد خیلی مهمه، چون ممکنه وقت و هزینه ات رو برای توقیف اموالی بذاری که در نهایت قابل توقیف نباشن و این برای خودت دردسر ساز خواهد شد. پس اگه اطلاعات دقیق از اموال شوهرت نداری، حتماً از یه وکیل مشاوره بگیر.

عواقب و پیامدهای به اجرا گذاشتن مهریه: برای هر دو طرف

اجرا گذاشتن مهریه یه تصمیم بزرگه که هم برای تو و هم برای شوهرت پیامدهای مهمی داره. این موضوع فقط به جنبه مالی محدود نمیشه و می تونه روی جنبه های روانی و روابط خانوادگی هم اثر بذاره. بیا ببینیم چه اتفاقاتی ممکنه بیفته:

برای زوج (آقا):

• ممنوع الخروجی: یکی از اولین و جدی ترین عواقب، ممنوع الخروجی مرد از کشوره. یعنی تا وقتی که مهریه رو پرداخت نکرده یا تکلیفش مشخص نشده، اجازه خروج از کشور رو نداره.
• توقیف اموال و مسدودی حساب های بانکی: اگه اموالی به نامش باشه (مثل ملک، ماشین، سهام یا پول توی حساب بانکی)، اینها توقیف میشن و ممکنه حساب هاش مسدود بشه. این کار میتونه زندگی روزمره و کسب و کارش رو مختل کنه.
• احتمال صدور حکم جلب (تا 110 سکه): همونطور که قبلاً گفتم، برای مهریه تا سقف 110 سکه، اگه توانایی مالی داشته باشه و از پرداختش سر باز بزنه یا اعسارش ثابت نشه، دادگاه می تونه حکم جلبش رو صادر کنه و به زندان بیفته.
• سابقه قضایی و تبعات آن: درگیری در پرونده های قضایی می تونه برای مرد سابقه قضایی ایجاد کنه که در آینده ممکنه برای شغل یا برخی فعالیت هاش مشکل ساز بشه.
• تنش های شدید خانوادگی: مطالبه مهریه اغلب با افزایش شدید تنش و کدورت بین زن و شوهر و خانواده هایشان همراه میشه که می تونه به رابطه برای همیشه آسیب بزنه.

برای زوجه (خانم):

• طولانی شدن فرآیند (به ویژه در صورت اعسار زوج): اگه شوهرت توان پرداخت یکجا رو نداشته باشه و دادخواست اعسار بده، پروسه پرداخت مهریه ممکنه خیلی طولانی بشه و به صورت اقساطی دربیاد که ممکنه سال ها طول بکشه.
• افزایش تنش ها و کدورت ها در روابط خانوادگی: اگه قصد جدایی نداری و فقط میخوای حقت رو بگیری، این اقدام میتونه رابطه شما رو بدتر کنه و زندگی مشترک رو از بین ببره.
• هزینه های پنهان و استرس روانی: حتی اگه بتونی هزینه های دادرسی رو از شوهرت بگیری، استرس، رفت و آمد به مراجع قضایی، و پیگیری های مداوم می تونه از نظر روانی برات خیلی سخت و فرسایشی باشه.
• عدم امکان توقیف برخی اموال: ممکنه با وجود همه تلاش ها، شوهرت مالی به نامش نداشته باشه یا اموالش جزو مستثنیات دین باشن و نتونی مهریه رو وصول کنی.

قبل از اینکه دست به اقدام بزنی، همه این عواقب رو خوب بسنج و با یه وکیل معتمد صحبت کن تا با چشم باز تصمیم بگیری.

مراحل به اجرا گذاشتن مهریه

رسیدیم به بخش اصلی که همون مراحل گام به گام اجرا گذاشتن مهریه ست. فرقی نمیکنه کدوم مسیر رو انتخاب کردی، توی این قسمت میخوام بهت نشون بدم که برای هر کدوم، باید چه مراحلی رو طی کنی.

از طریق اداره ثبت:

1. مراجعه به دفترخانه ازدواج: اول از همه با مدارک شناسایی و عقدنامه ات میری دفترخانه ای که عقد کردی و درخواست صدور اجرائیه مهریه رو میدی.
2. تکمیل فرم های استعلام اموال: توی دفترخانه، یا خودت یا با کمک مسئول دفتر، فرم های مربوط به استعلام اموال رو پر می کنی. اینجا میتونی مشخصات اموالی که از شوهرت سراغ داری رو اعلام کنی تا سریع تر پیگیری بشه.
3. مراجعه به اداره اجرای ثبت: بعد از اینکه اجرائیه صادر شد، باید بری اداره اجرای ثبت اسناد و املاک شهرتون (معمولاً واحد اجرای مهریه) و پرونده رو اونجا تشکیل بدی.
4. درخواست توقیف اموال و ممنوع الخروجی: حالا میتونی درخواست بدی که اموال شوهرت رو استعلام و توقیف کنن. اگه لازم بود، می تونی درخواست ممنوع الخروجی هم بدی.
5. ارزیابی و مزایده اموال: اگه اموالی پیدا و توقیف بشه، توسط کارشناس دادگستری قیمت گذاری میشه و بعدش اگه شوهرت مهریه رو پرداخت نکرد، از طریق مزایده به فروش میرسه تا مهریه شما از محلش پرداخت بشه.
6. اخذ گواهی برای مراجعه به دادگاه (در صورت عدم موفقیت): اگه بعد از 2 تا 6 ماه توی اداره ثبت مالی پیدا نشد یا پرونده به نتیجه نرسید، می تونی گواهی بگیری که اداره ثبت نتونسته مهریه رو وصول کنه. با این گواهی میتونی بری دادگاه.

خیلی مهمه که بدونی، اگه شوهرت اموالی رو که قابل توقیف هستن، بعد از مطالبه مهریه به اسم کس دیگه ای بزنه، ممکنه این انتقال مال «معامله به قصد فرار از دین» محسوب بشه و قابل ابطال باشه. این نکته میتونه برای تو خیلی مهم باشه، پس اگه همچین اتفاقی افتاد، حتماً با وکیلت صحبت کن.

از طریق دادگاه خانواده:

1. ثبت نام در سامانه ثنا: این مرحله رو قبلاً هم گفتم، برای شروع هر کار قضایی لازمه.
2. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با مدارک شناسایی و عقدنامه ات به یکی از این دفاتر میری و دادخواست مطالبه مهریه رو تنظیم و ثبت می کنی. اینجا هم اگه اموالی از شوهرت میدونی، بهتره توی دادخواست ذکر کنی و درخواست تأمین خواسته (یعنی توقیف فوری اموال) رو بدی.
3. تعیین وقت رسیدگی و تشکیل جلسه دادگاه: پرونده به شعبه دادگاه خانواده ارجاع میشه و وقت رسیدگی تعیین میشه. تو و شوهرت (یا وکلاتون) باید توی جلسات حاضر بشید.
4. صدور حکم دادگاه: بعد از بررسی های لازم، دادگاه حکم به پرداخت مهریه میده.
5. ابلاغ حکم و مهلت پرداخت: حکم به شوهرت ابلاغ میشه و معمولاً یه مهلت زمانی (مثلاً 10 روز) برای پرداخت بهش داده میشه.
6. درخواست اجرای حکم و ارجاع به اجرای احکام دادگستری: اگه شوهرت توی مهلت مقرر مهریه رو نده، باید درخواست اجرای حکم رو بدی و پرونده میره به واحد اجرای احکام دادگستری.
7. رسیدگی به دادخواست اعسار: اگه شوهرت توی دادگاه اعسار خودشو ثابت کنه، دادگاه مهریه رو قسط بندی می کنه و یه پیش پرداخت هم تعیین می کنه.
8. صدور حکم جلب (تا 110 سکه): اگه شوهرت اعسارش ثابت نشه و مهریه رو نده (تا سقف 110 سکه)، می تونی درخواست حکم جلبش رو بدی.

هر کدوم از این مراحل ریزه کاری های خودشون رو دارن و اگه وکیل داشته باشی، اون از طرف تو همه این کارها رو پیگیری می کنه و تو فقط کافیه در جریان روند پرونده قرار بگیری.

مدت زمان اجرا گذاشتن مهریه

یکی از سوالات پرتکرار اینه که چقدر طول می کشه تا مهریه رو بگیرم؟ راستش رو بخوای، نمیشه یه عدد دقیق و ثابت برای این سوال گفت. مدت زمان اجرا گذاشتن مهریه به عوامل مختلفی بستگی داره و ممکنه از چند ماه تا حتی چند سال طول بکشه. بیا ببینیم چه چیزایی روی این مدت زمان اثر میذاره:

عوامل مؤثر بر مدت زمان:

1. مسیر انتخابی (ثبت یا دادگاه):
   • از طریق اداره ثبت: اگه از اموال شوهرت اطلاع دقیق داری و بتونی معرفی کنی، این مسیر می تونه سریع تر باشه. چون دیگه نیازی به طی کردن مراحل طولانی دادرسی و صدور حکم توی دادگاه نیست. اگه همه چیز خوب پیش بره و مال قابل توقیف باشه، ممکنه بین 3 تا 6 ماه طول بکشه. اما اگه مالی پیدا نشه یا شوهرت بخواد سنگ اندازی کنه، ممکنه طولانی تر بشه.
   • از طریق دادگاه: مسیر دادگاه معمولاً زمان برتره. به خاطر نوبت های رسیدگی، ابلاغ ها، امکان تجدیدنظرخواهی و اگه شوهرت هم دادخواست اعسار بده، ممکنه پرونده بین 6 ماه تا 2 سال و حتی بیشتر هم طول بکشه.
2. وجود یا عدم وجود اموال زوج:
   • اگه شوهرت اموال زیادی به نامش داشته باشه و دسترسی بهشون راحت باشه، طبیعتاً روند توقیف و وصول مهریه سریع تر پیش میره.
   • اما اگه مالی به نامش نباشه یا اموالش پنهان باشن، باید زمان بیشتری رو صرف استعلام و پیدا کردن این اموال کنی که خب، خودش به طولانی شدن پرونده دامن میزنه.
3. سنگ اندازی ها و مقاومت زوج:
   • بعضی از مردان ممکنه برای عدم پرداخت مهریه، انواع و اقسام کارهای قانونی (مثل دادخواست اعسار) یا حتی غیرقانونی (مثل انتقال صوری اموال) رو انجام بدن. این کارها باعث میشه پرونده طولانی تر بشه.
4. پیچیدگی پرونده:
   • اگه مهریه از نوع عندالاستطاعه باشه، اثبات تمکن مالی شوهر زمان بره.
   • اگه بین زوجین دعاوی دیگه ای هم مطرح باشه (مثلاً طلاق، نفقه)، ممکنه پرونده مهریه هم تحت تاثیر قرار بگیره و طولانی تر بشه.
5. حجم کاری مراجع قضایی و ثبتی:
   • توی شهرهای بزرگ که پرونده ها زیاده، ممکنه به خاطر شلوغی، کارها کندتر پیش بره.
6. داشتن وکیل:
   • داشتن یه وکیل متخصص و باتجربه می تونه خیلی به سرعت بخشیدن پرونده کمک کنه. وکیل می دونه چه مراحل و چه کارهایی رو سریع تر انجام بده و از اتلاف وقت جلوگیری کنه.

به طور کلی، انتظار داشته باش که این فرآیند حداقل چند ماه و حداکثر چند سال طول بکشه. برای همین، صبر و حوصله توی این مسیر خیلی مهمه. ولی اگه پیگیری های لازم رو انجام بدی و از مشاوره حقوقی استفاده کنی، می تونی بهترین نتیجه رو توی کوتاه ترین زمان ممکن بگیری.

سوالات متداول (FAQ)

مدت زمان تقریبی به اجرا گذاشتن مهریه چقدر است؟

مدت زمان ثابتی وجود نداره و به عوامل مختلفی مثل مسیر انتخابی (ثبت یا دادگاه)، وجود اموال زوج، و پیچیدگی پرونده بستگی داره. اما به طور کلی، می تونه از ۳ ماه تا بیش از ۲ سال طول بکشه.

آیا می توان مهریه را به صورت قسطی دریافت کرد؟

بله، اگه شوهر توان پرداخت یکجای مهریه رو نداشته باشه و توی دادگاه بتونه اعسار خودشو ثابت کنه، دادگاه مهریه رو قسط بندی می کنه و شما می تونید اون رو به صورت اقساطی دریافت کنید.

اگر مرد اموالش را به نام دیگران منتقل کرده باشد، چکار باید کرد؟

اگه ثابت بشه که این انتقال اموال به قصد فرار از دین (پرداخت مهریه) بوده، این معامله قابل ابطاله. برای پیگیری این موضوع حتماً باید از طریق دادگاه اقدام کنید و از کمک وکیل متخصص بهره بگیرید.

آیا برای مهریه در عقد موقت هم می توان به اداره ثبت مراجعه کرد؟

خیر، مهریه در عقد موقت (صیغه) فقط از طریق دادگاه خانواده قابل پیگیری و مطالبه ست و اداره ثبت به این نوع مهریه رسیدگی نمی کنه.

نقش وکیل در این فرآیند چیست و آیا حضور او ضروری است؟

حضور وکیل ضروری نیست اما به شدت توصیه میشه. وکیل به خاطر تخصص و تجربه ای که داره، می تونه مراحل رو سریع تر پیش ببره، از اشتباهات احتمالی جلوگیری کنه، بهترین راهکار رو برای شرایط شما پیشنهاد بده و از حقوق شما به بهترین نحو دفاع کنه. این موضوع به ویژه توی پرونده های پیچیده یا وقتی شوهر مقاومت می کنه، اهمیت بیشتری پیدا می کنه.

اگر دفترخانه محل وقوع عقد تغییر کرده باشد، چه باید کرد؟

می تونید با کانون سردفتران ازدواج و طلاق تماس بگیرید یا به اداره ثبت اسناد و املاک مراجعه کنید تا از آدرس جدید یا محل نگهداری پرونده های اون دفترخانه مطلع بشید.

چگونه می توان تقاضای رفع ممنوع الخروجی را مطرح کرد؟

زوج می تونه بعد از اینکه پیش پرداخت مهریه رو پرداخت کرد و چند قسط رو هم داد و دادخواست اعسارش پذیرفته شد، از دادگاه یا اجرای ثبت درخواست رفع ممنوع الخروجی بده. البته این موضوع هم بستگی به نظر قاضی و شرایط پرونده داره.

چه اموالی را نمی توان بابت مهریه توقیف کرد؟

اموالی که جزو مستثنیات دین محسوب میشن، قابل توقیف نیستن. این اموال شامل منزل مسکونی در شأن محکوم علیه، اثاثیه ضروری زندگی، ابزار کار، آذوقه مورد نیاز، کتب علمی و مبلغ رهن مسکن میشه. توضیحات کامل تر رو توی بخش مستثنیات دین می تونید بخونید.

آیا بعد از بخشش مهریه می توان دوباره آن را مطالبه کرد؟

معمولاً خیر. اگه مهریه به صورت رسمی و قطعی بخشیده شده باشه، دیگه قابل مطالبه مجدد نیست. مگر اینکه بخشش مشروط بوده باشه یا به صورت هبه (بخشش) بوده و هنوز به قبض (در اختیار قرار گرفتن) نرسیده باشه که در این صورت امکان رجوع از هبه وجود داره. این مورد پیچیده است و حتماً نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی داره.

آخرین بخشنامه قوه قضائیه در مورد مهریه چه می گوید؟

جدیدترین بخشنامه (مهر 1403) میگه که دیگه لازم نیست حتماً اول از طریق اداره ثبت برای مهریه اقدام کنید. یعنی میتونید از همون اول مستقیماً دادخواست مطالبه مهریه رو توی دادگاه خانواده مطرح کنید، بدون اینکه نیاز به گواهی عدم وصول مهریه از ثبت داشته باشید. این بخشنامه به شما آزادی عمل بیشتری توی انتخاب مسیر داده.

نتیجه گیری

همونطور که دیدی، اجرا گذاشتن مهریه یه مسیر حقوقی پیچیده با ریزه کاری های خاص خودشه که تصمیم گیری و اقدام توش نیاز به آگاهی و دقت زیادی داره. حالا دیگه میدونی که برای «برای اجرا گذاشتن مهریه کجا برم؟» دو تا راه اصلی داری: اداره ثبت و دادگاه خانواده. هر کدوم مزایا و معایب و مراحل خاص خودشون رو دارن که انتخاب بهترین راه بستگی به شرایط مالی شوهرت، اطلاع تو از اموالش، و هدف کلی تو از مطالبه مهریه داره.

توی این مسیر، صبر و حوصله حرف اول رو میزنه، چون ممکنه با چالش هایی مثل طولانی شدن فرآیند، هزینه های مختلف، یا مقاومت طرف مقابل روبرو بشی. اما دونستن حقوق خودت و آشنایی با مراحل قانونی، بهت کمک می کنه که با آرامش و قدرت بیشتری قدم برداری.

برای اینکه از سردرگمی ها کم کنی و بهترین نتیجه رو توی کوتاه ترین زمان بگیری، شدیداً پیشنهاد می کنیم که حتماً با یه وکیل متخصص خانواده مشورت کنی. یه وکیل باتجربه میتونه با بررسی دقیق جزئیات پرونده ات، بهترین راهنمایی رو بهت بده، مدارکت رو آماده کنه، و پرونده ات رو از صفر تا صد پیگیری کنه تا به حقت برسی. یادت باشه، گاهی یه مشاوره کوچیک میتونه از کلی هزینه و زمان اضافی جلوگیری کنه و خیال تو رو راحت کنه.