توهین به وکیل حین انجام وظیفه

توهین به وکیل حین انجام وظیفه، جرمی است که قانونگذار برای حمایت از جایگاه مهم وکیل در فرآیند دادرسی پیش بینی کرده. این یعنی کسی نمی تواند بدون عواقب قانونی به وکیل، وقتی مشغول کارش است یا به خاطر کاری که انجام داده، بی احترامی کند. این کار به معنای برهم زدن عدالت و ایجاد اختلال در روند قانونی است و مجازات های خاص خودش را دارد.

وکیل دادگستری، ستون اصلی برقراری عدالت و محافظ حقوق مردمه. فرض کنید وکیلی نتونه با آرامش و بدون دغدغه، کارشو انجام بده، چون مدام نگران توهین و بی احترامیه. خب معلومه که اینجوری، کل سیستم قضایی آسیب می بینه و دیگه نمی شه انتظار داشت که همه حقشون رو بگیرن. واسه همین، قانون یه سری حمایت های ویژه برای وکیل ها در نظر گرفته تا بتونن با خیال راحت، وظایف سنگینشون رو انجام بدن. یکی از این حمایت ها، جرم انگاری توهین به وکیل حین انجام وظیفه است. این مقاله می خواد یه راهنمای کامل و خودمانی باشه تا بفهمیم این جرم دقیقاً چیه، چه مجازاتی داره، چطور می شه ازش شکایت کرد و کلاً باید چه کارهایی انجام داد.

تعریف جرم توهین و فرقش با افترا و نشر اکاذیب

قبل از اینکه بریم سراغ توهین به وکیل، خوبه که اول بفهمیم اصلاً توهین یعنی چی؟ تو قانون، توهین یه تعریف کلی داره که باید اونو خوب درک کنیم تا بتونیم فرقش رو با جرم های شبیه به خودش مثل افترا یا نشر اکاذیب متوجه بشیم.

مفهوم کلی توهین تو قانون مجازات اسلامی

توهین تو قانون ما، یعنی هر نوع رفتاری – چه با حرف، چه با عمل – که باعث بشه آبرو و حیثیت یه نفر، تو جمع یا حتی تو خلوت، خدشه دار بشه و بهش بی احترامی بشه. ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) به طور مشخص در مورد توهین ساده صحبت می کنه و میگه:

توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد، مستوجب جزای نقدی درجه شش خواهد بود.

اینجا مهمه که به چند نکته توجه کنیم:

• مصادیق رایج: وقتی می گیم توهین، ممکنه ذهن ما بره سمت فحاشی یا استفاده از کلمات زشت و رکیک. بله، این ها اصلی ترین نمونه های توهین کلامی هستن. اما گاهی اوقات، یه سری حرکت ها یا ژست ها هم می تونن توهین آمیز باشن. مثلاً اگه کسی با اشاره دست یا حالت چهره اش به شما بی احترامی کنه، این هم می تونه از مصادیق توهین رفتاری باشه.
• اهمیت عرف: یکی از مهم ترین فاکتورها برای تشخیص توهین، عرف جامعه ست. یعنی اینکه آیا یه کلمه یا یه حرکت تو جامعه ما، توهین محسوب می شه یا نه؟ چیزی که تو یه فرهنگ ممکنه عادی باشه، تو فرهنگ دیگه ممکنه توهین تلقی بشه. پس قاضی وقتی می خواد در مورد توهین تصمیم بگیره، حتماً به عرف جامعه و موقعیتی که توهین اتفاق افتاده، توجه می کنه.

یادتون باشه، توهین یعنی تحقیر کردن و پایین آوردن شأن و شخصیت یه آدم. همین نکته اساسی، باعث می شه توهین با بقیه جرم هایی که الان بهشون اشاره می کنیم، فرق داشته باشه.

فرق توهین با افترا و نشر اکاذیب

شاید خیلی ها توهین، افترا و نشر اکاذیب رو با هم قاطی کنن، اما تو قانون این ها سه تا جرم کاملاً جدا هستن و مجازات های خودشون رو دارن:

افترا: ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) افترا رو اینطوری تعریف می کنه:

هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحاً نسبت دهد یا آن ها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید جز در مواردی که موجب حد است به جزای نقدی درجه شش محکوم خواهد شد.

فرق اصلی افترا با توهین اینه که:

• ماهیت عمل: تو افترا، یه عمل مجرمانه (که طبق قانون جرمه) رو به دروغ به یه نفر نسبت می دیم. مثلاً می گیم فلانی دزدی کرده یا فلانی کلاهبرداری کرده، در حالی که این حرف درست نیست. اما تو توهین، ما دنبال نسبت دادن یه جرم نیستیم، بلکه هدفمون تحقیر کردن و بی احترامی به شخصه.
• نیاز به اثبات: تو افترا، اگه کسی بهتون تهمت بزنه، شما می تونید ازش بخواهید که حرفش رو ثابت کنه. اگه نتونست ثابت کنه، مجرم شناخته می شه. اما تو توهین، بحث اثبات یه عمل مجرمانه نیست، بلکه اثبات اینه که آیا اون حرف یا حرکت واقعاً توهین آمیز بوده یا نه.

نشر اکاذیب: این جرم هم با توهین و افترا فرق داره. تو نشر اکاذیب، شما یه خبر دروغ رو منتشر می کنید (چه اون خبر مربوط به یه جرم باشه، چه نباشه) به قصد اینکه به آبروی یه نفر لطمه بزنید یا تشویش اذهان عمومی ایجاد کنید. تو نشر اکاذیب، لزوماً عملی مجرمانه به کسی نسبت داده نمی شه، بلکه صرفاً یه دروغ منتشر می شه. مثلاً می گید فلانی ورشکست شده در حالی که این خبر دروغه . اینجا باز هم هدف، مثل توهین، تحقیر نیست، بلکه بیشتر متمرکز بر انتشار اطلاعات غلط به قصد ضرر زدنه.

پس، می بینیم که هر کدوم از این ها، با اینکه ممکنه تو نگاه اول شبیه هم باشن، اما تو قانون، تفاوت های ظریفی دارن که تعیین کننده نوع جرم و مجازات اون هاست.

جرم توهین به وکیل حین انجام وظیفه: ریز به ریز

حالا که فهمیدیم توهین به طور کلی یعنی چی، بیاید بریم سراغ بخش اصلی بحثمون: توهین به وکیل حین انجام وظیفه. این قضیه یه ذره فرق داره و قانون براش حساسیت بیشتری نشون داده.

توهین به وکیل تو قانون

اصلی ترین قانونی که از وکیل ها در برابر توهین حمایت می کنه، ماده ۲۰ لایحه استقلال کانون وکلای دادگستری مصوب سال ۱۳۳۳ هست. این ماده میگه:

هرکس نسبت به وکیل دادگستری در حین انجام وظیفه وکالتی یا به سبب آن توهین نماید به حبس تأدیبی از پانزده روز الی سه ماه محکوم خواهد گردید.

این ماده خیلی مهمه، چون جایگاه وکیل رو تو فرآیند عدالت خواهی به رسمیت می شناسه و براش یه چتر حمایتی باز می کنه. ولی نکته کلیدی اینجاست که توهین باید حین انجام وظیفه وکالتی یا به سبب آن اتفاق افتاده باشه. بیاید این شرط رو دقیق تر بررسی کنیم.

توضیح دقیق شرط حین انجام وظیفه وکالتی یا به سبب آن

این عبارت، قلب ماده ۲۰ هست و باید خوب بفهمیمش:

• معنای حین انجام وظیفه: یعنی دقیقاً وقتی که وکیل داره کار وکالتش رو انجام می ده. مثلاً:
  • وقتی تو دادگاه، دادسرا یا هر مرجع قضایی دیگه مشغول دفاع از موکلشه.
  • تو دفتر وکالتش، در حال مشاوره با موکل یا تنظیم لایحه.
  • تو جلسات مذاکره حقوقی یا جلسات داوری.
  • حتی وقتی داره مدارکی رو جمع آوری می کنه یا به دلیل پرونده ای تو یه اداره دولتی رفت وآمد می کنه.

  خلاصه هرجایی که وکیل به عنوان وکیل و در راستای شغلش فعالیت می کنه، مورد حمایت این ماده قرار می گیره.

• معنای به سبب آن: این قسمت از حین انجام وظیفه هم مهم تره و دامنه حمایت رو وسیع تر می کنه. یعنی اگه توهین به خاطر کارهایی باشه که وکیل قبلاً انجام داده و ربط به شغل وکالتش داره، باز هم این ماده شامل حالش می شه. مثلاً:
  • یه نفر تو خیابون به وکیل توهین می کنه، چون تو یه پرونده ای به ضررش رأی گرفته (وکیل هم نماینده طرف مقابل بوده). توهین اینجا مستقیم تو دادگاه نبوده، اما به سبب انجام وظیفه وکیل بوده.
  • شخصی تو فضای مجازی (بعد از اتمام پرونده) به وکیل فحاشی می کنه، چون از نتیجه کار وکیل ناراضیه. باز هم توهین به خاطر عملکرد وکالتی وکیل بوده.

  پس فرقی نمی کنه که توهین درست همون لحظه که وکیل داره کار می کنه اتفاق بیفته یا بعداً و به خاطر همون کارهاش. مهم اینه که توهین ربط مستقیم به شغل وکالت وکیل داشته باشه.

تفاوت با توهین شخصی (زمانی که ارتباطی به وظیفه وکیل ندارد)

البته باید حواسمون باشه که توهین به وکیل حین انجام وظیفه یا به سبب آن، با توهین شخصی فرق داره. اگه دو نفر، که یکی شون وکیله، به دلایل شخصی با هم اختلاف پیدا کنن و به هم توهین کنن (مثلاً سر جای پارک یا یه بحث خانوادگی)، اینجا دیگه وکیل به عنوان یه شهروند عادی مورد توهین قرار گرفته و اون فرد توهین کننده، مثل توهین به هر شهروند عادی دیگه، طبق ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی مجازات می شه، نه طبق ماده ۲۰ لایحه استقلال. شرط اصلی برای استفاده از ماده ۲۰، اینه که پای شغل وکالت وکیل در میون باشه.

مجازات توهین به وکیل حین انجام وظیفه چیه؟

خب، حالا که فهمیدیم توهین به وکیل حین انجام وظیفه یعنی چی، بیاید ببینیم قانون برای این جرم چه مجازاتی در نظر گرفته:

• مجازات اولیه طبق ماده ۲۰: همونطور که گفتیم، ماده ۲۰ لایحه استقلال، مجازات حبس تأدیبی از پانزده روز الی سه ماه رو پیش بینی کرده. حبس تأدیبی نوعی از حبسه که هدفش تربیت و اصلاح مجرمه.
• تعدیل مجازات: اینجا یه نکته مهم هست. با تصویب ماده ۳ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین، که بیشتر برای کاهش جمعیت زندان ها و جایگزینی حبس با مجازات های مالی وضع شده، خیلی از مجازات های حبس سبک (مثل همین ۱۵ روز تا ۳ ماه) به جزای نقدی تبدیل شدن.

  پس، الان اگه کسی به وکیل توهین کنه، دادگاه به جای اینکه اونو به زندان بفرسته، براش جزای نقدی تعیین می کنه. میزان این جزای نقدی به تشخیص قاضی و با توجه به شدت توهین و شرایط پرونده مشخص می شه.

• تفاوت این مجازات با مجازات توهین به افراد عادی: شاید براتون سوال باشه که مجازات توهین به وکیل سبک تره یا سنگین تر از توهین به افراد عادی؟ واقعیتش اینه که به نوعی سبک تره. توهین به افراد عادی طبق ماده ۶۰۸، مجازات جزای نقدی درجه شش داره. در گذشته هم برای توهین ساده مجازات شلاق هم در نظر گرفته می شد، اما الان بیشتر به سمت جزای نقدی رفته. دلیل این تفاوت چیه؟ دلیل اصلی، اهمیت جایگاه وکیل و ضرورت حمایت از اون تو فرآیند دادرسیه. قانونگذار خواسته با جرم انگاری خاص توهین به وکیل حین انجام وظیفه، نشون بده که این قشر از جامعه، به خاطر نقش حیاتی که دارن، باید بیشتر مورد احترام و حمایت باشن. این جرم رو به عنوان یک جرم خاص و مهم در نظر گرفته، اما در عمل، مجازات حبس اون تعدیل شده به جزای نقدی، که از این نظر با توهین به افراد عادی شبیه شده، اما نکته اینجاست که برای وکیل، مستقیماً به دادگاه می ره و نیاز به طی مراحل دادسرا نداره که خودش یه جور تسهیله.
• عوامل مؤثر بر میزان مجازات: قاضی وقتی می خواد مجازات رو تعیین کنه، به چند تا فاکتور مهم توجه می کنه:
  • شدت توهین: آیا فقط یه کلمه بوده یا فحاشی شدید؟
  • وضعیت روحی و روانی مرتکب: آیا توهین در حالت عصبانیت شدید و غیرعادی بوده یا با قصد و نیت قبلی؟
  • سوابق مرتکب: آیا قبلاً هم سابقه جرم داشته یا نه؟
  • تکرار جرم: آیا این اولین باره که این کار رو می کنه یا عادت داره به توهین کردن؟

  همه این ها می تونن تو تصمیم قاضی برای تعیین میزان جزای نقدی یا حبس (در صورت عدم تبدیل) تأثیرگذار باشن.

مصداق های عملی توهین به وکیل وقتی سر کاره

فقط حرف های رکیک نیست که توهین محسوب می شه. توهین می تونه شکل های مختلفی داشته باشه:

• توهین کلامی (فحاشی، تمسخر، تحقیر):
  • استفاده از کلمات زشت و نامناسب تو دادگاه یا دفتر وکیل.
  • مسخره کردن وکیل یا حرکات تمسخرآمیز تو جلسه دادرسی.
  • تحقیر کردن وکیل و زیر سوال بردن دانش و توانایی هاش به صورت علنی.
• توهین رفتاری (اشارات توهین آمیز، پرتاب اشیاء، ممانعت از انجام وظیفه):
  • اشاره دست یا حرکت های بدنی که عرفاً توهین آمیز تلقی می شن.
  • پرتاب کردن کاغذ، خودکار یا اشیاء دیگه به سمت وکیل.
  • اخلال در کار وکیل یا ممانعت از اینکه بتونه وظیفه ش رو انجام بده، البته اگه این ممانعت با توهین همراه باشه.
• توهین در فضای مجازی (پیامک، ایمیل، شبکه های اجتماعی):
  • فرستادن پیامک های توهین آمیز یا فحاشی به وکیل.
  • انتشار مطلب یا کامنت های توهین آمیز در مورد وکیل تو شبکه های اجتماعی مثل اینستاگرام، تلگرام و…
  • ارسال ایمیل هایی با محتوای تحقیرآمیز یا توهین آمیز به آدرس ایمیل کاری وکیل.

  فضای مجازی هم از این قاعده مستثنی نیست و توهین تو این فضا هم پیگرد قانونی داره، مخصوصاً اگه بشه ثابت کرد که توهین کننده کی بوده.

چطور شکایت کنیم؟ مراحل رسیدگی به جرم توهین به وکیل

اگه خدای نکرده با وضعیت توهین به وکیل حین انجام وظیفه روبرو شدین، دونستن مراحل شکایت و رسیدگی بهش خیلی مهمه. اینکه بدونیم کجا بریم، چی بگیم و چه مدارکی با خودمون ببریم، می تونه کمک زیادی به روند پرونده بکنه.

کجا باید شکایت کرد؟

بسته به اینکه شاکی کیه و توهین توسط چه کسی صورت گرفته، مراجع صالح برای شکایت می تونه فرق داشته باشه:

• دادسرای عمومی و انقلاب (جنبه کیفری): اگه وکیل، از طرف شخص عادی یا حتی یه مقام دیگه (غیر از وکیل) مورد توهین قرار گرفته، باید به دادسرای عمومی و انقلاب مراجعه کنه. اینجا شکایت جنبه کیفری داره و دادسرا پس از تحقیقات اولیه، پرونده رو به دادگاه می فرسته تا توهین کننده مجازات بشه.
• دادسرای انتظامی کانون وکلای دادگستری (جنبه انتظامی): این مرجع برای دو حالت کاربرد داره:
  • توهین وکیل به وکیل: اگه یه وکیل، وکیل دیگه ای رو مورد توهین قرار بده، وکیل شاکی می تونه هم به دادسرای عمومی و انقلاب شکایت کنه (جنبه کیفری) و هم به دادسرای انتظامی کانون وکلا شکایت انتظامی ببره.
  • تخلفات انتظامی وکیل: اگه یه وکیل به موکل خودش یا هر شخص دیگه ای (حتی قاضی) توهین کنه، این عمل از طرف وکیل، تخلف انتظامی محسوب می شه و مرجع رسیدگی بهش، دادسرای انتظامی کانون وکلا هست.

  به طور خلاصه، برای شکایت از توهین یک فرد عادی به وکیل، دادسرای عمومی و انقلاب مرجع اصلیه. اما برای تخلفات خود وکلا، دادسرای انتظامی کانون وکلا هم نقش پررنگی داره.

قدم به قدم ثبت شکایت

ثبت شکایت، خودش یه مراحل داره که باید دقیق انجام بشه:

1. نحوه تنظیم شکوائیه: اولین قدم، تنظیم یه شکوائیه (دادخواست کیفری) هست. تو این شکوائیه باید موارد زیر رو حتماً بنویسید:
   • مشخصات کامل خودتون (شاکی) و وکیلتون (اگه وکیل دارین).
   • مشخصات کامل فردی که بهتون توهین کرده (مشتکی عنه)، اگه می شناسینش.
   • شرح کامل و دقیق واقعه توهین: کجا اتفاق افتاد؟ کی اتفاق افتاد؟ دقیقاً چه حرفی زده شد یا چه عملی انجام شد؟ چه کسانی شاهد بودن؟
   • ذکر مواد قانونی مربوطه (مثل ماده ۲۰ لایحه استقلال کانون وکلا یا ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی).
   • خواسته هاتون از دادگاه (مثلاً درخواست مجازات توهین کننده).
2. مدارک و مستندات لازم: هرچی مدرک و سند داشته باشید، به قوی تر شدن پرونده تون کمک می کنه. این مدارک می تونن شامل:
   • شهود: اگه کسانی شاهد توهین بودن، می تونید اسم و آدرسشون رو تو شکوائیه بنویسید و از دادگاه بخواید که اون ها رو برای شهادت احضار کنه.
   • فیلم یا عکس: اگه از صحنه توهین فیلم یا عکس دارین (مثلاً تو دادگاه یا تو دفتر کار)، این ها می تونن مدارک خیلی قوی باشن.
   • پیامک، صوت یا ایمیل: اگه توهین از طریق پیامک، وویس (صدای ضبط شده) یا ایمیل انجام شده، حتماً اونا رو به عنوان مدرک ارائه بدین.
   • صورت جلسه: اگه توهین تو یه مرجع رسمی (مثل دادگاه) اتفاق افتاده و همونجا صورت جلسه شده، اون صورت جلسه هم مدرک خوبی محسوب می شه.
3. اهمیت جمع آوری ادله تو زمان وقوع جرم: یه نکته طلایی! هرچی زودتر بعد از توهین، مدارک رو جمع آوری کنید، شانس موفقیت پرونده تون بیشتره. مثلاً اگه شاهدها رو تو همون لحظه پیدا کنید و اطلاعات تماسشون رو بگیرید، یا اگه فیلم و عکس وجود داره، اونا رو فوراً ذخیره کنید. چون بعد از گذشت زمان، ممکنه پیدا کردن شاهدها سخت بشه یا مدارک دیگه از بین برن.

مراحل دادرسی و حکم نهایی

بعد از ثبت شکوائیه و ارائه مدارک، مراحل دادرسی به این صورت پیش می ره:

1. احضار طرفین و تحقیق: اولش، دادسرا شما (شاکی) و فرد توهین کننده (مشتکی عنه) رو احضار می کنه تا ازتون تحقیق کنه. اگه شاهد هم داشته باشین، اون ها هم احضار می شن. تو این مرحله، بازپرس سعی می کنه حقیقت رو کشف کنه.
2. نقش قاضی در تشخیص توهین و صدور رأی: بعد از تحقیقات دادسرا، اگه دلایل کافی برای توهین وجود داشته باشه، پرونده به دادگاه فرستاده می شه. قاضی دادگاه با بررسی همه مدارک و شنیدن دفاعیات طرفین، تشخیص می ده که آیا توهین اتفاق افتاده یا نه و اگه بله، چه مجازاتی براش تعیین می کنه (که معمولاً جزای نقدیه).
3. اعتراض به رأی: اگه یکی از طرفین (چه شاکی، چه متهم) از رأی صادر شده راضی نباشه، می تونه تو مهلت قانونی (معمولاً ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رأی)، به رأی صادره اعتراض کنه و پرونده به دادگاه تجدیدنظر فرستاده می شه تا دوباره بررسی بشه.

پس، می بینید که مراحل شکایت و رسیدگی به توهین به وکیل حین انجام وظیفه، یه فرآیند کاملاً قانونی و مشخص داره که باید با دقت و با کمک افراد متخصص (مثل یه وکیل مجرب) طی بشه.

آیا توهین به وکیل بخشیدنیه (قابل گذشت است)؟

یکی از سوال های رایجی که پیش میاد اینه که آیا جرم توهین به وکیل حین انجام وظیفه، مثل بعضی از جرم ها، با رضایت شاکی تموم می شه و قابل گذشته یا نه؟ بیاید این موضوع رو با هم بررسی کنیم.

معنی جرم قابل گذشت و غیرقابل گذشت

تو قانون ما، جرم ها به دو دسته اصلی قابل گذشت و غیرقابل گذشت تقسیم می شن:

• جرایم قابل گذشت: این جرم ها، جرم هایی هستن که شروع تعقیب و رسیدگی بهشون، فقط با شکایت شاکی شروع می شه. مهم تر اینکه، اگه شاکی (همون فردی که بهش توهین شده یا آسیب رسیده) بعداً رضایت بده و از شکایتش بگذره، پرونده بسته می شه و دیگه قابل ادامه نیست. مثلاً جرم توهین ساده یا ضرب و جرح عمدی سبک (اگه منجر به نقص عضو نشه) معمولاً قابل گذشت هستن.
• جرایم غیرقابل گذشت: این جرم ها، حتی اگه شاکی هم رضایت بده، پرونده بسته نمی شه و دادگاه به رسیدگی خودش ادامه می ده. چون این جرم ها، علاوه بر اینکه به فرد خاصی آسیب می زنن، به نظم عمومی جامعه هم لطمه می زنن و جنبه عمومی دارن. مثلاً جرم قتل، دزدی های کلان، کلاهبرداری های بزرگ یا جرایم مربوط به امنیت ملی، از نوع غیرقابل گذشت هستن.

توهین به وکیل، گذشت داره یا نه؟

پاسخ صریح و قانونی اینه که توهین به وکیل، مثل توهین به سایر اشخاص، در حالت عادی یک جرم قابل گذشت محسوب می شه. یعنی چی؟ یعنی اگه وکیلی مورد توهین قرار بگیره و شکایت کنه، اما بعداً به هر دلیلی تصمیم بگیره که از حقش بگذره و رضایت بده، پرونده تو دادگاه بسته می شه و فرد توهین کننده دیگه مجازات نمی شه.

دلیلش هم اینه که با وجود اهمیت شغل وکالت، توهین به وکیل از اون دسته جرایمی نیست که مستقیماً نظم و امنیت عمومی رو به خطر بندازه و بیشتر جنبه حق شخصی وکیل رو در پی داره. پس مثل توهین به یه شهروند عادی، اگه شاکی رضایت بده، مجرم از مجازات معاف می شه.

البته باید حواسمون به یه استثنای مهم هم باشه: توهین به مقامات در حین انجام وظیفه که جنبه عمومی پیدا می کند. در بعضی موارد، توهین به وکیل ممکنه با توهین به مقامی همراه بشه که جنبه عمومی داره. مثلاً اگه وکیل در حال دفاع در دادگاه باشه و فردی با توهین به وکیل، نظم دادگاه رو به طور جدی به هم بزنه و به قاضی یا سایر مقامات هم توهین کنه، اینجا ممکنه پرونده جنبه عمومی پیدا کنه و حتی با رضایت وکیل هم، بخش عمومی پرونده ادامه پیدا کنه. اما به طور خاص، توهین به خود وکیل، قابل گذشت محسوب می شه.

وکیل توهین دیده چه کارهایی باید انجام بده؟ حمایت های قانونی

اگه خدای نکرده شما به عنوان وکیل، مورد توهین حین انجام وظیفه قرار گرفتید، دونستن اینکه چطور باید با این شرایط کنار بیاید و چه اقداماتی انجام بدین، خیلی مهمه. این اقدامات نه تنها به شما کمک می کنه تا حقتون رو بگیرید، بلکه باعث می شه شأن و احترام شغل وکالت هم حفظ بشه.

اقدامات اولیه وکیل قربانی توهین

وقتی توهینی اتفاق می افته، اولین قدم ها خیلی حیاتی هستن:

• حفظ آرامش و ثبت مستندات: شاید تو اون لحظه عصبانی بشین، ولی مهم اینه که آرامش خودتون رو حفظ کنید. سعی کنید با گوشی همراهتون (اگه اجازه دارید و موقعیت مناسبه) از صحنه فیلم یا عکس بگیرید، یا اگه امکان نداره، حداقل دقیقاً تاریخ، ساعت و مکان توهین رو یادداشت کنید. اگه کسی شاهد بوده، حتماً اسم و شماره تماسش رو بگیرید. اگه تو دادگاه یا اداره ای بودین، از مسئولین اونجا بخواهید که صورت جلسه کنن یا شهادت بدن. هر مدرکی که بتونید جمع کنید، تو مراحل بعدی به دردتون می خوره.
• مشاوره با وکیل متخصص یا مراجع کانون وکلا: بعد از اینکه آرامش گرفتین و مدارک اولیه رو جمع کردین، بهتره فوراً با یه وکیل با تجربه در زمینه جرایم توهین یا با کانون وکلای دادگستری محل خدمتتون تماس بگیرید و ازشون مشاوره بخواهید. اون ها بهتر می تونن شما رو راهنمایی کنن که چطور شکایت رو تنظیم کنید و چه مدارکی نیاز دارین.

نقش کانون های وکلای دادگستری در حمایت از اعضا

کانون های وکلا، نقش بسیار مهمی در حمایت از اعضای خودشون دارن. این حمایت ها شامل موارد زیر می شه:

• مشاوره حقوقی و معاضدت قضایی به وکلای قربانی: کانون ها معمولاً بخش هایی دارن که به وکلای عضو، مشاوره حقوقی ارائه می دن. اگه وکیلی مورد توهین قرار بگیره، می تونه از مشاوره های این بخش ها استفاده کنه. حتی در برخی موارد، کانون وکلا می تونه به صورت معاضدتی (یعنی با هزینه کمتر یا رایگان) برای وکیل قربانی، وکیل مدافع تعیین کنه تا پرونده شکایتش رو پیگیری کنه.
• حفظ شأن و جایگاه وکالت: کانون وکلا به عنوان نهاد متولی صنف وکالت، وظیفه داره که از شأن و جایگاه این شغل دفاع کنه. وقتی توهینی به یه وکیل میشه، کانون می تونه با پیگیری قاطعانه، این پیام رو به جامعه بده که توهین به وکیل حین انجام وظیفه، بی جواب نمی مونه و هر کسی که به این قشر توهین کنه، با مجازات های قانونی روبرو خواهد شد.

وقتی وکیل به موکل یا بقیه توهین می کنه (تخلف انتظامی)

تا اینجا در مورد توهین به وکیل حین انجام وظیفه صحبت کردیم، اما حالا می خوایم یه روی دیگه سکه رو هم ببینیم. یعنی وقتی که خود وکیل دادگستری، به موکلش یا به هر شخص دیگه ای توهین می کنه. این قضیه یه ذره فرق داره و بیشتر جنبه تخلف انتظامی پیدا می کنه تا جرم کیفری.

ماهیت تخلف

• توهین وکیل به موکل یا قاضی، جرم کیفری نیست اما تخلف انتظامی محسوب می شود: خیلی ها فکر می کنن اگه وکیل به موکلش یا مثلاً به قاضی توهین کنه، مرتکب یه جرم کیفری شده. اما اینطور نیست. این عمل وکیل، به عنوان تخلف از مقررات و شئونات حرفه وکالت در نظر گرفته می شه و از طریق دادسرای انتظامی کانون وکلا پیگیری می شه، نه از طریق دادسراهای عمومی و انقلاب. البته استثناهایی هم وجود داره، مثلاً اگر توهین وکیل به حدی شدید و علنی باشه که نظم عمومی رو به هم بزنه یا به قصد اخلال در دادرسی باشه، ممکنه جنبه کیفری هم پیدا کنه، اما حالت عادی، تخلف انتظامیه.
• اهمیت حفظ شأن و ادب حرفه ای وکیل: یه وکیل دادگستری، باید نماد ادب، احترام و قانون مداری باشه. اون باید الگویی باشه برای بقیه. به همین خاطر، آیین نامه ها و قوانین مربوط به وکالت، تاکید زیادی بر حفظ شأن و احترام متقابل بین وکیل و موکل، وکیل و قاضی، وکیل و سایر همکارانش دارن. هرگونه توهین یا بی احترامی از طرف وکیل، به معنی زیر پا گذاشتن این اصول حرفه ایه.

مرجع رسیدگی و مجازات های انتظامی

• دادسرای انتظامی کانون وکلا: مرجع اصلی رسیدگی به تخلفات انتظامی وکلای دادگستری، دادسرای انتظامی کانون وکلا هست. این دادسرا، شکایات مربوط به تخلفات وکیل رو بررسی می کنه و اگه تخلفی ثابت بشه، پرونده رو برای صدور رأی به دادگاه انتظامی وکلا می فرسته.
• مجازات های انتظامی: مجازات هایی که برای تخلفات انتظامی وکیل در نظر گرفته می شه، با مجازات های کیفری فرق داره و هدفش، حفظ نظم حرفه ای و تنبیه وکیل خاطیه. این مجازات ها می تونن از سبک ترین حالت تا شدیدترین حالت باشن:
  • توبیخ کتبی: یه اخطار کتبی به وکیل.
  • توبیخ با درج در پرونده: اخطاری جدی تر که تو پرونده کاری وکیل ثبت می شه.
  • محرومیت موقت از وکالت: وکیل برای یه مدت مشخص (مثلاً ۶ ماه تا ۲ سال) نمی تونه کار وکالت انجام بده.
  • ابطال پروانه وکالت: این شدیدترین مجازاته و یعنی وکیل برای همیشه حق کار وکالت رو از دست می ده.

  نوع مجازات بستگی به شدت تخلف، سابقه وکیل و تشخیص دادگاه انتظامی داره.

چطور از وکیل شکایت کنیم؟

اگه شما به عنوان موکل یا هر شخص دیگه ای، فکر می کنید که وکیلی به شما توهین کرده یا مرتکب تخلف انتظامی شده، می تونید ازش شکایت کنید:

1. مراحل:
   • تنظیم شکوائیه انتظامی: باید یه شکوائیه تنظیم کنید و توش مشخصات کامل خودتون و وکیل، شرح دقیق توهین یا تخلف و زمان و مکان وقوع رو بنویسید.
   • ارسال به کانون وکلا: شکوائیه رو به کانون وکلای دادگستری شهر یا استانی که وکیل توش پروانه داره، تحویل بدین.
   • بررسی در دادسرای انتظامی: دادسرای انتظامی کانون وکلا، شکوائیه شما رو بررسی می کنه. اگه لازم باشه، از شما و وکیل تحقیق می کنه، مدارک رو بررسی می کنه و بعد تصمیم می گیره که آیا تخلفی اتفاق افتاده یا نه.
   • صدور رأی: اگه تخلف ثابت بشه، پرونده به دادگاه انتظامی می ره و رأی نهایی صادر می شه.
2. مستندات لازم: برای شکایت از وکیل، هم مثل شکایت از افراد عادی، مدارک و شواهد خیلی مهم هستن. هرچی سند محکم تری داشته باشین (مثل پیامک ها، ایمیل ها، صدای ضبط شده یا شهادت شاهدها)، به موفقیت پرونده تون کمک بیشتری می کنه.

پس، می بینیم که قانون هم برای حمایت از وکلا در برابر توهین برنامه ریزی کرده و هم برای رسیدگی به تخلفات خود وکلا، ساز و کارهای مشخصی داره تا شأن و اعتبار این حرفه حفظ بشه.

نتیجه گیری

همونطور که دیدیم، توهین به وکیل حین انجام وظیفه، یه جرم ساده نیست و قانونگذار بهش نگاه ویژه ای داره. وکیل، یه ستون اساسی تو سیستم قضایی ماست و اگه قرار باشه که موقع انجام کارش، مدام مورد بی احترامی و توهین قرار بگیره، عملاً نمی تونه وظیفه خودش رو به درستی انجام بده و این به ضرر همه، مخصوصاً به ضرر عدالت و حقوق مردم تموم می شه. ماده ۲۰ لایحه استقلال کانون وکلا دقیقاً برای همین وضع شده که از وکیل در برابر این بی احترامی ها حمایت کنه و نشون بده که توهین به وکیل، وقتی در حال دفاع از حق و قانون هست، قابل چشم پوشی نیست و مجازات خودش رو داره.

هدف از این مجازات ها، فقط تنبیه کردن فرد توهین کننده نیست؛ بلکه هدف اصلی، حفظ حرمت شغلیه که برای برقراری عدالت و دفاع از حقوق شهروندی، جایگاهی حیاتی داره. فرقی نمی کنه که شما یه وکیل باشید که مورد توهین قرار گرفتید، یا یه موکل که می خواید از حقوقتون دفاع کنید، یا حتی یه شهروند عادی که دوست دارید اطلاعات حقوقی تون رو بیشتر کنید، دونستن این نکات می تونه خیلی بهتون کمک کنه.

در نهایت، لازمه که همگی به جایگاه وکیل احترام بگذاریم. این احترام، نه فقط به خود شخص وکیل، بلکه به کل سیستم قضایی و فرآیند عدالت خواهی هست. یادمون باشه که در یه جامعه سالم، رعایت حقوق و احترام متقابل، اساسی ترین اصله. اگه تو هر مرحله از پرونده های حقوقی با چالش هایی مثل توهین به وکیل حین انجام وظیفه روبرو شدید، حتماً از مشاوره حقوقی تخصصی استفاده کنید. راهنمایی وکلای باتجربه می تونه بهترین راه برای دفاع از حقوق شما و طی کردن مسیر درست قانونی باشه.