در صورت فوت شوهر اموال به کی میرسه

وقتی متأسفانه مردی فوت می کنه، اموالش طبق قانون به همسر و خویشاوندانش به ارث می رسه. سهم الارث زن در صورت داشتن فرزند، یک هشتم از تمام اموال و در صورت نداشتن فرزند، یک چهارم از کلیه امواله. باقی مانده اموال هم بعد از پرداخت بدهی ها و مهریه، بین فرزندان، پدر، مادر و سایر طبقات وراث تقسیم میشه. البته این موضوع جزئیات و ریزه کاری های زیادی داره که دونستنش برای همه ورثه خیلی مهمه.

از دست دادن عزیزان همیشه تلخ و سخته. توی این شرایط، مسائل حقوقی و مالی مثل تقسیم ارث، می تونن به این سختی اضافه کنن و آدم رو حسابی درگیر کنن. خیلی از اوقات، خانواده ها به خاطر نداشتن اطلاعات کافی درباره قوانین ارث، دچار سردرگمی میشن و ممکنه اختلافاتی هم پیش بیاد. تو این مقاله قراره با همدیگه یک دور کامل بزنیم و ببینیم وقتی خدای نکرده شوهر فوت می کنه، تکلیف اموالش چی میشه و سهم هر کس چقدره. از اولویت های پرداخت بدهی ها تا معرفی طبقات ارث و سهم زن از اموال شوهر، همه رو با زبانی ساده و خودمانی توضیح میدم تا بتونی حسابی سر در بیاری و با خیال راحت تری به کارهات برسی.

اولویت ها قبل از تقسیم ارث: بدهی ها، وصیت و ترکه

قبل از اینکه اصلاً بخوایم به تقسیم ارث و اینکه سهم هر کی چقدر میشه فکر کنیم، یه سری کارهای مهم هست که باید انجام بشه. یعنی چی؟ یعنی اموال متوفی تا زمانی که بدهی ها و وصیتش پرداخت نشده، نمیشه بین ورثه تقسیم بشه. این مرحله اول، خیلی حساسه و اگه درست انجام نشه، بعدها مشکلات بزرگی به وجود میاره.

ترکه (ماترک) چیه؟

اولین قدم اینه که بدونیم اصلاً «ترکه» یا «ماترک» چیه. ترکه، به همه اموالی میگن که از متوفی به جا مونده؛ از خونه و ماشین و زمین بگیر تا پول نقد توی بانک، سهام، حتی وسایل شخصی مثل طلا و جواهرات. خلاصه هر چی که متوفی داشته و مالکش بوده، جزو ترکه به حساب میاد.

اول کدام بدهی ها پرداخت می شوند؟

خب، حالا که ترکه رو شناختیم، قبل از هر کاری باید یه سری هزینه ها و بدهی ها ازش کم بشه. اینا اولویت دارن و ورثه نمی تونن بگن اول ارث رو تقسیم کنیم، بعداً بدهی ها رو میدیم. این هزینه ها شامل موارد زیر میشه:

1. هزینه های کفن و دفن: اولین چیزی که باید پرداخت بشه، هزینه های معقول و عرفی کفن و دفن متوفیه.
2. واجبات مالی متوفی: اگه متوفی واجبات مالی مثل حج نرفته، خمس یا زکات بدهکار بوده، اینا هم باید از ترکه پرداخت بشه.
3. دیون و بدهی های متوفی: هر بدهی که متوفی به کسی داشته، باید پرداخت بشه. این شامل وام بانکی، طلب مردم، و از همه مهمتر، مهریه همسر میشه. مهریه زن جزو بدهی های ممتاز متوفیه و اول باید پرداخت بشه، حتی قبل از تقسیم ارث بین بقیه ورثه.

پرداخت مهریه همسر متوفی جزو دیون ممتازه و باید قبل از تقسیم هرگونه ارثی بین ورثه، به طور کامل از اموال باقی مانده پرداخت بشه.

وصیت نامه متوفی: تا کجا معتبره؟

بعد از پرداخت بدهی ها، نوبت به وصیت نامه می رسه. اگه متوفی وصیت نامه ای داشته باشه، تا یک سوم از کل اموالش رو می تونه برای هر کاری که دوست داشته وصیت کنه؛ مثلاً به کسی ببخشه یا برای کار خیر کنار بذاره. ولی اگه بیشتر از یک سوم رو وصیت کرده باشه، اجرای اون بخش اضافه، به اجازه بقیه ورثه بستگی داره و بدون اجازه اون ها معتبر نیست.

گواهی انحصار وراثت: چرا و چطور؟

تا اینجا همه چیز رو در مورد ترکه و اولویت پرداخت ها گفتیم. اما چجوری باید این کارها رو انجام بدیم؟ اینجا پای «گواهی انحصار وراثت» وسط میاد. این گواهی یه سند قانونیه که دادگاه صادر می کنه و توش مشخص شده که چه کسانی وارث متوفی هستن و نسبت خویشاوندیشون با متوفی چیه. بدون این گواهی، هیچ اداره ای، چه بانک و چه ثبت اسناد، اموال متوفی رو به نام ورثه منتقل نمی کنه. برای گرفتن این گواهی، باید مدارکی مثل گواهی فوت، شناسنامه وراث، سند ازدواج (برای همسر) و استشهادیه از چند نفر معتمد رو به شورای حل اختلاف ببری.

وارثان متوفی: طبقات و درجات ارث از قانون مدنی

حالا که تکلیف بدهی ها و وصیت روشن شد، نوبت به اصل مطلب میرسه: تقسیم ارث بین وارثان. قانون مدنی ایران، وارثان رو به دو دسته کلی «وارثان سببی» و «وارثان نسبی» تقسیم کرده و برای وارثان نسبی هم سه طبقه و درجه مشخص کرده که خیلی مهمه. یعنی اگه کسی توی طبقه اول باشه، دیگه نوبت به طبقات بعدی نمی رسه. بیاید با هم ببینیم این طبقات و سهم هر کدوم چطوریه.

وارث های سببی: سهم همسر چقدره؟

تنها وارث سببی توی قانون ما، «همسر» (زوجه) هست. یعنی کسی که به خاطر ازدواج با متوفی، ازش ارث می بره. برخلاف وارثان نسبی که طبقات دارن و اگه یکی باشه، بقیه ارث نمی برن، همسر همیشه ارث می بره و هیچ کس نمی تونه مانع ارث بردنش بشه.

شرایط اصلی ارث بردن زن

قبل از اینکه بگیم سهم همسر چقدره، باید یه سری شرایط رو داشته باشه:

• عقد دائم: زن فقط در صورتی از شوهر ارث می بره که توی «عقد دائم» اون بوده باشه. توی ازدواج موقت (صیغه)، زن و شوهر از هم ارث نمی برن.
• زنده بودن زن در زمان فوت شوهر: مشخصه که اگه زن قبل از شوهرش فوت کرده باشه، دیگه ارثی بهش نمی رسه.
• نبودن موانع ارث: مواردی مثل قتل عمد شوهر یا کافر بودن زن (در صورتی که شوهر مسلمان بوده)، می تونه مانع ارث بردن بشه که جلوتر بیشتر توضیح میدم.

سهم الارث زن با فرزند: یک هشتم

اگه مردی که فوت کرده، از خودش (چه از این همسر و چه از همسران قبلی) یا حتی از فرزندانش (یعنی نوه) فرزند یا نوه داشته باشه، سهم همسرش یک هشتم (۱/۸) از کلیه اموال میشه. فرقی هم نمی کنه که این فرزند یا نوه، چند نفر باشن یا دختر باشن یا پسر.

سهم الارث زن بدون فرزند: یک چهارم

حالا اگه مردی که فوت کرده، هیچ فرزند یا نوه ای نداشته باشه، سهم همسرش یک چهارم (۱/۴) از کلیه اموال به جا مانده از شوهر میشه.

تغییرات قانون: ارث زن از اموال غیرمنقول (زمین و ساختمان)

یکی از مهمترین تغییرات توی قانون ارث زن از شوهر، مربوط به اموال غیرمنقول (مثل زمین، خونه، مغازه) میشه. قبل از اصلاحیه سال ۱۳۸۷ قانون مدنی، زن فقط از قیمت اعیان (یعنی ساختمون و بنا) ارث می برد و از عرصه (یعنی زمین) ارث نمی برد که خب خیلی بی انصافی بود و سهم زن رو کم می کرد.
اما با اصلاحیه ماده ۹۴۶ و ۹۴۷ قانون مدنی در سال ۱۳۸۷ و ۱۳۸۹، این قانون عوض شد. حالا زن هم از اموال منقول و هم از قیمت عرصه و اعیان (یعنی هم زمین و هم بنا) ارث می بره. این یعنی سهم زن از اموال غیرمنقول، عادلانه تر شده.

نحوه محاسبه و پیگیری:
اگه وراث بخوان با هم کنار بیان، یه کارشناس رسمی دادگستری میاد و قیمت زمین و ساختمون رو مشخص می کنه و زن می تونه سهم خودش رو از اون قیمت بگیره.
اگه وراث همکاری نکنن و نخوان سهم زن رو پرداخت کنن، زن می تونه از دادگاه درخواست کنه که اون مال غیرمنقول رو بفروشن و سهمش رو از پولش برداره. حتی اگه امکان فروش نباشه، زن می تونه با حکم دادگاه عین اموال غیرمنقول رو به اندازه ی سهمش تملک کنه. یعنی در واقع، حق و حقوق زن خیلی بهتر از قبل تضمین شده.

اگه شوهر چند تا زن داشته باشه چی میشه؟

اگه خدای نکرده مردی فوت کنه و چند تا همسر دائم داشته باشه، سهم الارث مشخص شده برای همسر (یعنی اون یک هشتم یا یک چهارم)، بین تمام همسران دائمش به طور مساوی تقسیم میشه. مثلاً اگه مرد فرزند داشته باشه و دو تا زن دائم، اون یک هشتم کل اموال بین هر دو زن نصف میشه.

فوت شوهر در عده طلاق رجعی: وضعیت ارث

یه حالت خاص دیگه هم هست: اگه شوهر، زن رو طلاق رجعی داده باشه و در طول مدت عده فوت کنه، زن از شوهرش ارث می بره. چون طلاق رجعی در طول عده، هنوز به طور کامل به معنای قطع رابطه زوجیت نیست. ولی اگه فوت شوهر بعد از تموم شدن عده باشه یا طلاق از نوع بائن باشه، دیگه زن ارث نمی بره.

وارث های نسبی: طبقات ارث

حالا می رسیم به وارثان نسبی که همون خونی ها هستن. قانون اینا رو به سه طبقه تقسیم کرده و اصل کلی اینه که وجود یه نفر از طبقه جلوتر، مانع ارث بردن افراد طبقات بعدی میشه. یعنی تا وقتی از طبقه اول کسی هست، طبقه دوم ارث نمی بره و همینطور تا آخر.

طبقه اول: پدر، مادر، فرزندان، نوه ها

اینا نزدیکترین خویشاوندان متوفی هستن و اولویت اول رو دارن.

قاعده کلی: وجود این طبقه مانع ارث بردن طبقات بعدی میشه.

حالت های مختلف تقسیم:

• فقط پدر و مادر: اگه مرد فقط پدر و مادر داشته باشه و زن یا فرزندی نداشته باشه، مادر یک سوم و پدر دو سوم اموال رو به ارث می برن.
• پدر، مادر و فرزندان: اگه پدر و مادر و فرزندان (چه دختر و چه پسر) با هم باشن، سهم هر کدوم از پدر و مادر یک ششم کل اموال میشه. بقیه اموال بین فرزندان تقسیم میشه؛ اینجا قاعده معروف پسر دو برابر دختر اجرا میشه. مثلاً اگه یک پسر و یک دختر باشه، سهم پسر دو برابر سهم دختر میشه.
• فقط فرزندان (پدر و مادر فوت شده اند): اگه پدر و مادر در قید حیات نباشن و فقط فرزندان باشن، کل اموال (بعد از سهم زن، اگه زن زنده باشه) بین فرزندان تقسیم میشه و باز هم پسر دو برابر دختر ارث می بره.
• فقط یک دختر / چند دختر: اگه مرد فقط یک دختر داشته باشه، اون دختر نصف ترکه رو به ارث می بره (بعد از سهم زن). اگه دو یا چند دختر باشه و پسر نباشه، دو سوم ترکه بین دخترها به تساوی تقسیم میشه.
• فقط یک پسر / چند پسر: اگه فقط یک پسر باشه، تمام ترکه (بعد از سهم زن و پدر و مادر اگه باشن) به اون پسر میرسه. اگه چند پسر باشن، به تساوی بینشون تقسیم میشه.
• وجود نوه ها: اگه خدای نکرده هیچ کدوم از فرزندان متوفی زنده نباشن، نوبت به نوه ها می رسه. اونا به قائم مقامی پدر یا مادر خودشون که فوت کرده، ارث می برن و سهمشون به اندازه سهمی میشه که پدر یا مادرشون می برد.

وارث	وضعیت	سهم الارث (پس از سهم زن و دیون)	مثال عددی (از ۱۲۰ میلیون تومان باقیمانده ترکه)
پدر و مادر (با فرزند)	هر دو زنده	هر کدام ۱/۶	هر کدام ۲۰ میلیون تومان
پدر و مادر (بدون فرزند)	هر دو زنده	مادر ۱/۳، پدر ۲/۳ (از باقیمانده)	مادر ۴۰ میلیون، پدر ۸۰ میلیون
فقط یک دختر	فرزندان دیگر نباشند	۱/۲	۶۰ میلیون تومان
دو یا چند دختر	فرزندان دیگر نباشند	۲/۳	۸۰ میلیون تومان (به تساوی)
یک یا چند پسر	فرزندان دیگر نباشند	تمام باقیمانده	۱۲۰ میلیون تومان (به تساوی بین پسران)
فرزندان (دختر و پسر)	پدر و مادر نباشند	پسر ۲ برابر دختر	مثلاً یک پسر و یک دختر: پسر ۸۰ میلیون، دختر ۴۰ میلیون

طبقه دوم: اجداد، خواهر و برادر، فرزندان آن ها

این طبقه، وقتی ارث می بره که هیچ کس از طبقه اول (پدر، مادر، فرزندان، نوه ها) زنده نباشه. وارثان این طبقه شامل پدربزرگ و مادربزرگ (اجداد)، خواهر و برادر متوفی و فرزندان اون ها (خواهرزاده و برادرزاده) میشن.

قاعده: وجود این طبقه در صورتیه که هیچ یک از افراد طبقه اول نباشن.

حالت های مختلف تقسیم:

• سهم اجداد: اگه فقط اجداد باشن، اجداد پدری (پدربزرگ و مادربزرگ پدری) دو سوم و اجداد مادری (پدربزرگ و مادربزرگ مادری) یک سوم ارث می برن. بین اجداد هم، سهم مرد دو برابر زن هست.
• سهم خواهر و برادر: اگه فقط خواهر و برادر باشن:
  • خواهر و برادر پدری یا پدری و مادری (ابی و امی): سهم مرد دو برابر زن هست.
  • خواهر و برادر مادری: به تساوی ارث می برن.
• سهم فرزندان خواهر و برادر: اگه هیچ کدوم از خواهر و برادر زنده نباشن، فرزندان اون ها به قائم مقامی پدر یا مادرشون ارث می برن.

توی این طبقه هم ممکنه سناریوهای مختلفی پیش بیاد که محاسبه دقیقش ممکنه پیچیده باشه و بهتره از مشاور حقوقی کمک بگیری.

طبقه سوم: عموها، عمه ها، دایی ها، خاله ها، فرزندان آن ها

این طبقه، آخرین گروه از وارثان نسبی هستن که فقط در صورتی ارث می برن که هیچ کس از طبقات اول و دوم (حتی نوه های اون ها) زنده نباشه. این وارثان شامل عموها، عمه ها، دایی ها و خاله های متوفی و فرزندان اون ها (عموزاده، عمه زاده، دایی زاده، خاله زاده) میشن.

قاعده: وجود این طبقه در صورتیه که هیچ یک از افراد طبقات اول و دوم نباشن.

حالت های مختلف تقسیم:

• سهم اعمام و اخوال (عموها، عمه ها، دایی ها، خاله ها):
  • دایی ها و خاله ها (اَخوال): به تساوی سهم می برن.
  • عموها و عمه ها (اعمام): سهم مرد دو برابر زن هست.
  • اگه هم اعمام و هم اخوال باشن، اخوال (دایی و خاله) یک سوم و اعمام (عمو و عمه) دو سوم ترکه رو ارث می برن.
• سهم فرزندان آن ها: اگه هیچ کدوم از عمو، عمه، دایی و خاله زنده نباشن، فرزندان اون ها به قائم مقامی پدر یا مادرشون ارث می برن.

همونطور که دیدی، قوانین ارث خیلی جزئیات دارن و فهمیدن همه سناریوهاش بدون راهنمایی تخصصی، سخته. برای همین، مشورت با یه وکیل متخصص ارث می تونه خیلی بهت کمک کنه که حقوق خودت و بقیه ورثه رو کامل بدونی و هیچ حقی ضایع نشه.

کی از ارث محروم میشه؟ موارد خاص و موانع ارث از شوهر

تا اینجا در مورد اینکه چه کسانی ارث می برن و سهم شون چقدره، صحبت کردیم. اما بعضی وقتا پیش میاد که یک نفر، با اینکه نسبتی با متوفی داره و جزو وارثان حساب میشه، اما به دلایل خاصی از ارث محروم میشه. این موانع رو قانون مشخص کرده و دونستنشون حسابی مهمه.

قتل مورث

این یکی دیگه خیلی واضحه و تو ماده ۸۸۰ قانون مدنی هم اومده: اگه کسی عمداً مورث (همون کسی که ارث به جا گذاشته) خودش رو به قتل برسونه، از ارث اون محروم میشه. البته اینجا منظور قتل عمد هست و قتل غیرعمد یا خطایی، جزو موانع ارث نیست. مثلاً اگه زنی به دلیل اختلاف، شوهرش رو عمداً بکشه، دیگه ازش ارث نمی بره.

کافر بودن

توی قانون ایران، اگه وارث، کافر باشه و متوفی مسلمان، وارث کافر از متوفی مسلمان ارث نمی بره. اما برعکسش ممکنه: یعنی اگه متوفی کافر باشه و یکی از ورثه اش مسلمان، اون وارث مسلمان ارث می بره و مانع ارث بردن بقیه وراث کافر میشه. این یکی از قواعد فقهی اسلامه که وارد قانون مدنی ما شده.

لعان

«لعان» یه موضوع خاص حقوقیه که خیلی کم اتفاق میفته. اگه بین زن و شوهر لعان واقع بشه (یعنی زن و مرد همدیگه رو به زنا متهم کنن و هر دو قسم بخورن)، مطابق ماده ۸۸۲ قانون مدنی، زن و شوهر دیگه از هم ارث نمی برن. علاوه بر این، فرزندی هم که با این لعان انکار شده، از پدر و پدر از اون ارث نمی بره.

ازدواج موقت (صیغه)

قبلاً هم گفتم، شرط اصلی ارث بردن بین زوجین، عقد دائم هست. توی ازدواج موقت (همون صیغه)، زن و شوهر از همدیگه ارث نمی برن. حتی اگه توی صیغه نامه شرط کنن که از هم ارث ببرن، این شرط باطل و بی اثره و فایده ای نداره.

ازدواج در دوران بیماری منجر به فوت

این مورد هم یه ذره پیچیده تره و تو ماده ۹۴۵ قانون مدنی بهش اشاره شده: اگه مردی در دوران بیماری که ممکنه به فوتش منجر بشه، با زنی ازدواج کنه و قبل از اینکه باهاش نزدیکی کنه (رابطه زناشویی) و قبل از اینکه از اون بیماری خوب بشه، فوت کنه، اون زن ازش ارث نمی بره. اما اگه بعد از نزدیکی یا بعد از بهبودی از اون بیماری فوت کنه، زن ارث می بره. یعنی انگار قانون خواسته از سوءاستفاده های احتمالی جلوگیری کنه.

طلاق و وضعیت ارث

معمولاً بعد از طلاق، رابطه زوجیت تموم میشه و زن و شوهر دیگه از هم ارث نمی برن. اما دو تا استثنای مهم هست:

1. طلاق رجعی در عده: اگه مردی زنش رو طلاق رجعی بده و در طول مدت عده (که زن هنوز توی این مدت میتونه رجوع کنه) فوت کنه، زن از شوهرش ارث می بره.
2. طلاق در مرض منجر به فوت: اگه مردی در دوران بیماری که ممکنه به فوتش منجر بشه، زنش رو طلاق بده و تا یک سال بعد از طلاق به دلیل همون بیماری فوت کنه، زن ازش ارث می بره. البته شرطش اینه که زن در این یک سال دوباره ازدواج نکرده باشه. این مورد حتی اگه طلاق بائن باشه هم صدق می کنه.

این موارد نشون میده که قوانین ارث تا چه حد دقیق و جزئی هستن و برای همین، همیشه تاکید می کنم که برای اطمینان از حقوق خودتون، حتماً با یه متخصص مشورت کنید.

کارهای مهم بعد از فوت و توصیه های حقوقی

از دست دادن عزیزان خودش به اندازه کافی سخته. دیگه درگیر شدن با کارهای قانونی و اداری بعد از اون، حسابی آدم رو خسته می کنه. اما خب چاره ای نیست و باید یه سری کارها رو انجام داد تا حقوق همه ورثه حفظ بشه و بعدها مشکلی پیش نیاد. اینجا یه سری نکات مهم و کاربردی رو میگم که به دردت می خوره.

مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت

همونطور که قبلاً گفتم، برای اینکه بتونید کارهای تقسیم ارث و انتقال اموال رو انجام بدید، اول از همه به گواهی انحصار وراثت نیاز دارید. برای درخواست این گواهی به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی، باید این مدارک رو آماده کنید:

• گواهی فوت متوفی (که از اداره ثبت احوال صادر میشه)
• اصل شناسنامه و کارت ملی متوفی
• اصل شناسنامه و کارت ملی تمام ورثه (یعنی همسر، فرزندان، پدر و مادر و هر کس دیگه که وارثه)
• اصل سند ازدواج دائم (برای همسر متوفی)
• در صورت وجود، وصیت نامه متوفی
• استشهادیه از حداقل سه نفر معتمد که گواهی کنن ورثه متوفی چه کسانی هستن و اونا رو می شناسن (این استشهادیه باید در دفتر اسناد رسمی امضا بشه)

بعد از تکمیل این مدارک، درخواست انحصار وراثت رو تقدیم می کنید و مراحل اداری برای صدور گواهی طی میشه.

مالیات بر ارث

خیلی ها فکر می کنن همین که گواهی انحصار وراثت رو گرفتن، دیگه کار تمومه. اما نه، یه مرحله مهم دیگه هم هست: مالیات بر ارث. طبق قانون، ورثه باید مالیات اموالی که بهشون ارث رسیده رو به دولت پرداخت کنن. میزان این مالیات بسته به نوع اموال (منقول یا غیرمنقول) و نسبت وارث با متوفی (مثلاً فرزندان یا خواهر و برادر)، فرق می کنه. هر چقدر نسبت نزدیک تر باشه، مالیات کمتری هم باید پرداخت بشه. حواست باشه که تا این مالیات پرداخت نشه، نمی تونید اموال رو به نام خودتون بزنید یا بفروشید.

اگه وراث همکاری نکنن چی؟ تقسیم و فروش اموال غیرمنقول

گاهی اوقات پیش میاد که ورثه با هم کنار نمیان و مثلاً یکی از اونا نمی خواد یه ملک یا ماشین رو بفروشه تا بقیه به سهم شون برسن. توی این شرایط، هیچ کس نمی تونه دیگری رو مجبور به نگه داشتن مال مشاع (مشترک) کنه. یعنی اگه یکی از ورثه بخواد سهم الارثش رو بگیره، می تونه از طریق دادگاه اقدام کنه و درخواست تقسیم یا فروش مال مشاع رو بده. دادگاه هم اول سعی می کنه مال رو تقسیم کنه (اگه قابل تقسیم باشه) و اگه نشد، دستور فروش اون مال رو میده و پولش رو بین ورثه تقسیم می کنه.

حقوق بازنشستگی و بیمه: اینا فرق دارن!

یه نکته خیلی مهم دیگه که خیلیا اشتباه می کنن اینه که فکر می کنن حقوق بازنشستگی یا مستمری بیمه متوفی هم جزو ترکه است و باید مثل بقیه اموال تقسیم بشه. اما این اشتباهه! حقوق بازنشستگی و مستمری بیمه، جزو ترکه متوفی حساب نمیشن و طبق قوانین خاص خودشون (قوانین تأمین اجتماعی یا بازنشستگی کشوری)، بین بازماندگان واجد شرایط تقسیم میشن. مثلاً ممکنه فقط همسر و فرزندان صغیر یا دانشجویان ازش سهم ببرن و پدر و مادر یا خواهر و برادر سهمی نداشته باشن.

چرا باید با وکیل متخصص ارث مشورت کنیم؟

همونطور که تا اینجا دیدی، قوانین ارث توی ایران خیلی پیچیده و پر از جزئیاته. هر مورد کوچیکی، مثل داشتن یا نداشتن فرزند، نوع طلاق، یا حتی زمان ازدواج، می تونه روی سهم الارث تأثیر بذاره. برای اینکه بتونی به بهترین شکل ممکن از حقوق خودت و عزیزانت دفاع کنی و از هرگونه اشتباه و اختلاف جلوگیری بشه، مشورت با یه وکیل متخصص ارث ضروریه. یه وکیل خوب می تونه:

• بهت کمک کنه گواهی انحصار وراثت رو درست و سریع بگیری.
• سهم الارث هر کس رو دقیقاً محاسبه کنه.
• توی مسائل مربوط به مالیات بر ارث راهنماییت کنه.
• اگه وراث با هم اختلاف دارن، بهت کمک کنه بهترین راه حل رو پیدا کنی یا از طریق قانونی اقدام کنی.

خلاصه که توی این مسیر پر از پیچ و خم، داشتن یه راهنمای آگاه و متخصص، می تونه حسابی بار رو از دوشت برداره و آرامش خاطرت رو تضمین کنه.

سوالات متداول درباره ارث شوهر

سهم الارث زن در صورت نداشتن فرزند چقدره؟

اگه شوهر فوت کنه و هیچ فرزند یا نوه ای نداشته باشه (چه از این همسر و چه از همسران قبلی)، همسرش یک چهارم (۱/۴) از کلیه اموال (هم منقول و هم غیرمنقول شامل عرصه و اعیان) رو به ارث می بره.

زن از چه اموالی ارث می بره؟ آیا قانون جدیدی اومده؟

بله، قانون جدید (اصلاحیه ماده ۹۴۶ و ۹۴۷ قانون مدنی در سال های ۱۳۸۷ و ۱۳۸۹) این موضوع رو شفاف تر کرده. زن هم از اموال منقول (مثل پول، ماشین، وسایل خانه) و هم از قیمت اموال غیرمنقول (مثل زمین و ساختمان) ارث می بره. یعنی دیگه مثل قانون قدیم فقط از قیمت بنا ارث نمی بره، بلکه از قیمت زمین هم سهم داره و حقش کامل تر شده.

اگه شوهر چند تا زن داشته باشه، سهم الارثشون چجوریه؟

اگه مرد متوفی چند تا همسر دائم داشته باشه، سهم الارث مشخص شده برای همسر (یعنی اون یک هشتم در صورت داشتن فرزند یا یک چهارم در صورت نداشتن فرزند)، بین تمام همسران دائمش به طور مساوی تقسیم میشه. مثلاً اگه مرد فرزند داشته و دو تا زن دائم، اون یک هشتم کل اموال بین هر دو زن نصف میشه.

مهریه قبل از تقسیم ارث پرداخت میشه یا بعدش؟

مهریه همسر جزو دیون ممتازه و بدهی های شوهر حساب میشه. بنابراین، باید قبل از تقسیم ارث بین وراث، به طور کامل از کل اموال شوهر پرداخت بشه. یعنی اول هزینه های کفن و دفن و دیون دیگه پرداخت میشه، بعد مهریه همسر، و بعد باقیمانده اموال بین ورثه تقسیم میشه.

آیا فرزندخوانده از شوهر فوت شده ارث می بره؟

خیر، طبق قانون مدنی ایران، ارث بردن فقط به واسطه رابطه نسبی (خونی) یا سببی (ازدواج دائم) هست. فرزندخوانده، با اینکه از نظر عاطفی و تربیتی مثل فرزند اصلیه، اما رابطه نسبی خونی نداره و به همین دلیل، از پدر و مادرخوانده خودش ارث نمی بره. البته اگه وصیتی به نفع فرزندخوانده شده باشه، تا یک سوم اموال قابل اجراست.