ایا زن درخواست طلاق بدهد مهریه تعلق میگیرد

اغلب خانم ها نگران این هستند که اگر خودشان درخواست طلاق بدهند، مهریه شان چه می شود؟ راستش را بخواهید، مهریه یک حق مستقل و جداگانه است که به محض جاری شدن خطبه عقد به زن تعلق می گیرد و درخواست طلاق از طرف شما، معمولاً تاثیری روی اصل این حق ندارد. بگذارید این موضوع را کمی روشن تر توضیح دهیم تا ابهامات برطرف شود.

خیلی وقت ها پیش میاد که زندگی مشترک اون جوری که باید و شاید پیش نمیره و یکی از طرفین، خصوصاً خانم ها، تصمیم به جدایی می گیرن. توی این شرایط، سوالاتی مثل آیا اگه من طلاق بخوام، مهریه م رو از دست میدم؟ یا مهریه در طلاق از طرف زن چطوری محاسبه میشه؟ ذهن رو درگیر می کنه. این نگرانی ها طبیعیه و خب، سیستم حقوقی کشورمون هم پیچیدگی های خاص خودش رو داره. هدف ما توی این مقاله اینه که همه این گره ها رو باز کنیم و به زبون خودمونی بگیم که حق و حقوقتون چیه. پس با ما همراه باشید تا سیر تا پیاز مهریه توی طلاق از طرف زن رو با هم مرور کنیم.

مهریه چیه و چرا اصلا به زن داده میشه؟

بیایید از اول شروع کنیم. اصلا مهریه چیه؟ مهریه رو میشه یک مال یا تعهد مالی دونست که آقا موقع عقد، به خانومش قول میده که بهش بده. این یه جورایی مثل یه هدیه است که قانون هم پشتش وایساده و می گه این حق زن هست و با عقد، به صورت کامل مال اون میشه. حالا این مهریه می تونه سکه باشه، خونه باشه، زمین باشه، یا حتی یه کار خاص یا آموزش. مهم اینه که به محض اینکه بله رو گفتین و عقد جاری شد، شما صاحب مهریه تون میشین.

انواع مهریه رو بشناسیم: عندالمطالبه یا عندالاستطاعه؟

مهریه دو جور اصلی داره که دونستن تفاوتشون خیلی مهمه:

• مهریه عندالمطالبه: این همون مهریه معمولیه که هر وقت خانوم بخواد، می تونه درخواستش رو بده و مرد باید پرداخت کنه. اینجا دیگه توانایی مالی مرد مطرح نیست و وظیفه داره که مهریه رو بده.
• مهریه عندالاستطاعه: توی این نوع مهریه، پرداختش وابسته به اینه که مرد از لحاظ مالی توانایی پرداخت رو داشته باشه. یعنی اگه مردی واقعاً چیزی نداشته باشه، زن نمی تونه بگه حتماً باید الان پرداخت کنی. البته این به این معنی نیست که حق زن از بین میره، فقط شرایط پرداختش فرق می کنه.

اهمیت این تمایز توی مراحل بعدی پرونده های طلاق و مهریه خودش رو نشون میده. پس حواستون باشه که مهریه شما از کدوم نوعه.

قاعده کلی: مهریه حق مسلم زنه، حتی اگه خودش طلاق بخواد!

خب، می رسیم به اصل مطلب. توی سیستم حقوقی ما، مهریه یک حق مستقل مالیه که به زن تعلق می گیره و این حق، ربطی به اینکه زندگی مشترک چطور پیش بره یا کی درخواست طلاق بده نداره. یعنی اگه شما، به عنوان خانوم، تصمیم به جدایی گرفتین و درخواست طلاق رو مطرح کردین، اصل مهریه شما سر جاشه و مرد باید اون رو بپردازه. فکر نکنید چون خودتون طلاق می خواین، پس مهریه رو از دست میدین. نه، قضیه این جوری نیست.

مهریه مثل یک قول و قرار محکم میمونه که مرد موقع عقد داده و باید بهش عمل کنه. درخواست طلاق زن، این قول رو باطل نمی کنه.

البته، همیشه توی هر قانونی استثنائاتی هم وجود داره که باید حواسمون بهشون باشه. این استثنائات و شرایط خاص رو در ادامه با هم بررسی می کنیم تا تصویر کامل تری داشته باشیم.

بررسی مهریه در انواع طلاق به درخواست زن

حالا که فهمیدیم قاعده کلی چیه، بیایید ببینیم توی هر کدوم از انواع طلاق که از طرف زن درخواست میشه، وضعیت مهریه چطور میشه. هر نوع طلاق، قواعد خاص خودش رو داره.

طلاق توافقی: هر دو راضی، هر دو کنار می آیند؟

طلاق توافقی همون طور که از اسمش پیداست، وقتی اتفاق می افته که زن و شوهر هر دو برای جدا شدن به توافق می رسن. توی این نوع طلاق، همه چیز بستگی به توافق بین دو طرف داره؛ از حضانت بچه ها گرفته تا نفقه و مهریه. خیلی وقت ها پیش میاد که خانوم برای اینکه آقا راحت تر به طلاق رضایت بده و کارها سریع تر پیش بره، بخشی یا حتی کل مهریه خودش رو به آقا می بخشه. به این کار می گن بذل مهریه.

ولی یادتون باشه، بخشیدن مهریه توی طلاق توافقی یه انتخابه، نه اجبار. اگه خانوم نخواد مهریه ش رو ببخشه، می تونه اونو هم کامل مطالبه کنه و توافق بر سر سایر مسائل انجام بشه. این بخشش مهریه با از بین رفتن حق مهریه فرق داره. یعنی شما خودتون با رضایت خودتون می بخشین، نه اینکه حقش رو از دست داده باشین.

طلاق خلع: وقتی زن کراهت داره و حاضر به فداکاری میشه

طلاق خلع یک مدل طلاقه که وقتی خانوم از شوهرش «کراهت» داره، یعنی اصلاً نمی تونه باهاش زندگی کنه و این زندگی براش غیرقابل تحمله، اتفاق میفته. توی طلاق خلع، چون زن خودش خواهان طلاقه و مرد ممکنه راضی نباشه، زن باید برای جلب رضایت مرد و متقاعد کردنش به طلاق، یک چیزی به مرد ببخشه. این چیز معمولاً بخشی از مهریه یا حتی کل مهریه است. البته ممکنه مال دیگه ای هم باشه.

اینجا هم باز مثل طلاق توافقی، میزان بخشش مهریه بستگی به توافق بین طرفین داره. ممکنه زن همه مهریه ش رو ببخشه، ممکنه فقط قسمتی از اون رو ببخشه یا حتی یه چیز دیگه رو به عنوان فدیه (عوض) به مرد بده.

طلاق به دلیل عسر و حرج یا سوء رفتار مرد: وقتی صبر زن لبریز میشه

گاهی اوقات زندگی مشترک اون قدر سخت و غیرقابل تحمل میشه که ادامه دادنش برای زن غیرممکنه. به این شرایط «عسر و حرج» می گن. مصادیق عسر و حرج خیلی گسترده است و شامل مواردی مثل عدم پرداخت نفقه، کتک کاری، اعتیاد شدید مرد، ترک زندگی مشترک بدون دلیل موجه، زندانی شدن مرد برای مدت طولانی و هر شرایطی که ادامه زندگی رو برای زن «دشوار و غیرممکن» کنه، میشه.

اگه زن بتونه توی دادگاه ثابت کنه که توی شرایط عسر و حرج قرار داره یا مرد سوء رفتار جدی داشته، نه تنها می تونه طلاق بگیره، بلکه حق مهریه اش هم کاملاً سر جاشه و می تونه همه مهریه ش رو مطالبه کنه. اینجا دیگه بحث بخشیدن مهریه برای جلب رضایت مرد مطرح نیست، چون دادگاه بر اساس دلایل موجه، حکم طلاق رو صادر می کنه و مهریه رو هم به زن میده.

طلاق بر اساس شروط ۱۲ گانه عقدنامه: بندهایی برای حمایت از زن

حتماً موقع عقد، صفحات آخر عقدنامه رو دیدین که کلی شرط و شروط توش نوشته شده. اینا همون شروط ۱۲ گانه یا شروط ضمن عقد هستن که خیلی ها بهشون بی توجهی می کنن، ولی واقعاً می تونن کمک حال خانوم ها باشن. این شروط مثل یک کاتالیزور عمل می کنن و اگه هر کدوم از اونا اتفاق بیفته و زن بتونه توی دادگاه ثابتش کنه، بهش حق طلاق میده و در عین حال، حق مهریه اش هم سر جاش باقی میمونه.

بعضاً خانم ها در زمان عقد این شروط را امضا نمی کنند یا از آن ها بی اطلاع هستند، در حالی که این شروط می توانند اهرمی قانونی برای آن ها باشند.

برخی از این شروط مهم عبارتند از:

• عدم پرداخت نفقه: اگه مرد برای مدت مشخصی نفقه زن رو نده و نشه به زور قانون هم ازش گرفت.
• سوء رفتار و بدرفتاری: اگه مرد طوری رفتار کنه که زندگی برای زن غیرقابل تحمل بشه (مثل ضرب و شتم مداوم).
• اعتیاد مضر: اگه مرد به چیزی اعتیاد داشته باشه که به زندگی خانوادگی ضرر بزنه و درمان هم نکنه.
• ترک زندگی مشترک: اگه مرد بدون دلیل موجه، برای مدت ۶ ماه یا بیشتر، خونه رو ترک کنه.
• ازدواج مجدد مرد بدون اجازه زن: اگه مرد بدون اجازه همسر اولش دوباره ازدواج کنه.
• محکومیت مرد به حبس: اگه مرد به زندان طولانی مدت (معمولاً بیش از ۵ سال) محکوم بشه.

برای استفاده از این شروط، زن باید توی دادگاه ثابت کنه که شرط مورد نظر اتفاق افتاده. اگه ثابت بشه، دادگاه حکم طلاق رو صادر می کنه و زن می تونه مهریه اش رو هم کامل بگیره.

شرایط خاص: مواردی که ممکنه مهریه به زن تعلق نگیره یا کمتر بشه

همون طور که گفتیم، برای هر قاعده ای استثنائاتی وجود داره. اینجا به چند مورد اشاره می کنیم که ممکنه روی مهریه زن تاثیر بذاره:

بذل و بخشش رسمی و قطعی مهریه

اگه خانوم مهریه اش رو به صورت کامل و رسمی، یعنی با یک سند معتبر (مثلاً صلح نامه یا اقرارنامه توی دفتر اسناد رسمی) به مرد ببخشه، دیگه مهریه ای بهش تعلق نمی گیره. این کار باید با رضایت کامل و آگاهانه زن انجام بشه. اینجا دیگه نه حرفی از مطالبه می مونه و نه حقی برای زن.

طلاق قبل از نزدیکی (باکره بودن): نصف مهریه

این یکی یه مورد خاصه. اگه طلاق قبل از اینکه بین زن و شوهر رابطه زناشویی (نزدیکی) برقرار بشه، اتفاق بیفته و زن همچنان باکره باشه، مهریه ای که به زن تعلق می گیره، نصف کل مهریه است. یعنی اگه مهریه صد سکه باشه و طلاق قبل از دخول اتفاق بیفته، زن فقط حق مطالبه پنجاه سکه رو داره.

نشوز زن: تاثیر بر نفقه، نه مهریه

نشوز به این معنیه که زن بدون دلیل موجه از انجام وظایف زناشویی خودش (مثل تمکین به معنی عام) سر باز بزنه. خیلی ها فکر می کنن اگه زن ناشزه باشه، مهریه اش هم از بین میره، ولی این یک اشتباه رایجه. نشوز زن به خودی خود مهریه رو ساقط نمی کنه. مهریه همچنان حق زن باقی می مونه، اما ممکنه روی حقوق دیگه ای مثل نفقه زن تاثیر بذاره و نفقه بهش تعلق نگیره.

مراحل قانونی مطالبه مهریه وقتی زن درخواست طلاق میده

خب، حالا که فهمیدیم مهریه در چه شرایطی به زن تعلق می گیره، بریم سراغ اینکه چطور میشه مهریه رو مطالبه کرد. مراحلش معمولاً به این شکله:

1. مراجعه به دادگاه خانواده یا اجرای ثبت: اولین قدم اینه که درخواست مطالبه مهریه رو به دادگاه خانواده یا اجرای ثبت ببرین. اگه مهریه سند رسمی باشه (مثل سکه که توی سند ازدواج قید شده)، می تونید مستقیم از طریق اجرای ثبت اقدام کنید که معمولاً سریع تره.
2. امکان توقیف اموال مرد: اگه مرد از پرداخت مهریه سر باز بزنه، شما می تونید درخواست بدید که اموالش (مثل حساب بانکی، ماشین، ملک و …) توقیف بشه تا مهریه از اون طریق وصول بشه. البته یک سری اموال هستن که بهشون «مستثنیات دین» میگن و قابل توقیف نیستن (مثلاً خونه ای که مرد توش زندگی می کنه و تنها سرپناهشه).
3. درخواست اعسار از پرداخت مهریه توسط مرد و تقسیط: اگه مرد واقعاً توانایی پرداخت یکجای مهریه رو نداشته باشه، می تونه از دادگاه درخواست «اعسار» بده. یعنی بگه من معسر هستم و نمی تونم یکجا پرداخت کنم. در این صورت، دادگاه با بررسی وضعیت مالی مرد، مهریه رو قسط بندی می کنه و مرد باید طبق اقساط تعیین شده، مهریه رو پرداخت کنه.

این مراحل ممکنه کمی پیچیده و زمان بر باشن، برای همین خیلی مهمه که حتماً با یک وکیل خانواده مشورت کنید.

نکات مهم و حقوقی برای زنانی که قصد طلاق دارند

اگه شما خانومی هستین که دارین به طلاق فکر می کنید یا درگیر مراحلش هستید، چند تا نکته مهم هست که باید حسابی بهشون دقت کنید:

• مشاوره حقوقی حرفه ای رو دست کم نگیرید: قبل از هر اقدامی، حتماً با یک وکیل متخصص خانواده مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه راهنماییتون کنه، از حقوق شما دفاع کنه و نذاره که اشتباهی مرتکب بشید.
• شروط عقدنامه رو خوب بخونید: همون شروط ۱۲ گانه که صحبت کردیم، خیلی مهمن. اگه این شروط توی عقدنامه شما امضا شده، می تونه برگ برنده شما باشه. دقیقاً بدونید چی توی عقدنامه تون هست.
• مدارک و مستندات رو جمع آوری کنید: اگه قصد دارین به دلیل عسر و حرج یا سوء رفتار مرد درخواست طلاق بدید، از همین حالا مدارک و شواهد لازم رو جمع آوری کنید. پیامک ها، عکس ها، شهادت شهود، مدارک پزشکی و هر چیزی که بتونه ادعای شما رو ثابت کنه، لازمه.
• تفاوت های عملی و نظری رو بشناسید: توی عالم قانون، بعضی چیزها رو کاغذ یه شکله و توی اجرا ممکنه یه شکل دیگه باشه. وکیل خوب می تونه این تفاوت ها رو به شما نشون بده و شما رو برای هر سناریویی آماده کنه.

به یاد داشته باشید، داشتن اطلاعات کافی و حمایت حقوقی مناسب، می تونه تفاوت بزرگی توی نتیجه پرونده طلاق و مهریه شما ایجاد کنه.

سوالات متداول

آیا بعد از طلاق هم زن می تواند مهریه خود را مطالبه کند؟

بله، مهریه یک حق مستقل از طلاق است. حتی اگر طلاق جاری شده باشد و زن قبلاً مهریه خود را نبخشیده باشد، می تواند بعد از طلاق هم برای مطالبه آن اقدام کند. هیچ محدودیتی از این بابت وجود ندارد.

اگر مهریه کامل پرداخت شده باشد و زن درخواست طلاق دهد، آیا باید آن را برگرداند؟

خیر، مهریه ای که یک بار به طور کامل و قانونی به زن پرداخت شده، حق اوست و دیگر نباید آن را برگرداند، حتی اگر خودش درخواست طلاق داده باشد. این پول یا مال، ملک زن محسوب می شود.

آیا مرد می تواند از پرداخت مهریه سر باز بزند؟

مرد از نظر قانونی موظف به پرداخت مهریه است. اگر توانایی مالی برای پرداخت یکجا را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار و تقسیط بدهد، اما نمی تواند به طور کامل از پرداخت آن امتناع کند. در صورت امتناع، زن می تواند از طریق قانونی برای توقیف اموال و وصول مهریه اقدام کند.

اگر زن حق طلاق داشته باشد، آیا همچنان می تواند مهریه بگیرد؟

بله، داشتن حق طلاق (که معمولاً به صورت وکالت در طلاق به زن داده می شود) به زن این امکان را می دهد که به سادگی و بدون نیاز به رضایت مرد، خودش را طلاق دهد. اما این حق، تاثیری روی حق مهریه او ندارد و زن می تواند همزمان با طلاق، تمام مهریه خود را مطالبه کند، مگر اینکه خودش تصمیم به بخشش آن بگیرد.

آیا هزینه های جشن و مراسم عروسی در صورت طلاق از طرف زن، قابل استرداد است؟

خیر، هزینه هایی مثل جشن عروسی، خرید وسایل اولیه زندگی یا سایر خرج هایی که قبل یا در طول زندگی مشترک برای شروع یا ادامه آن صرف شده، معمولاً قابل استرداد نیستند. مگر اینکه هدایایی در دوران نامزدی داده شده باشد که در برخی موارد خاص و با شرایطی ممکن است قابل استرداد باشند، اما هزینه های مراسم جزو این دسته نیست.

اگر مهریه عندالاستطاعه باشد و مرد مالی نداشته باشد، زن به مهریه اش می رسد؟

در صورتی که مهریه عندالاستطاعه باشد و مرد واقعاً هیچ مالی برای پرداخت نداشته باشد، زن نمی تواند او را مجبور به پرداخت کند. اما این به معنی ساقط شدن مهریه نیست. حق مهریه همچنان باقی می ماند و هر زمان که مرد توانایی مالی پیدا کند، زن می تواند برای مطالبه آن اقدام کند. این موضوع نیازمند اثبات عدم استطاعت مالی مرد در دادگاه است.

نتیجه گیری: مهریه یک حق مستقل و پایدار

حالا که به آخر این بحث رسیدیم، فکر می کنم پاسخ سوال اصلی مقاله که ایا زن درخواست طلاق بدهد مهریه تعلق میگیرد، براتون کاملاً روشن شده باشه. در یک کلام، بله، مهریه یک حق مستقل و مالیه که به محض عقد به زن تعلق می گیره و درخواست طلاق از طرف زن، به خودی خود باعث از بین رفتن این حق نمیشه. مگر اینکه خود زن با اراده و آگاهی کامل، تصمیم بگیره که مهریه اش رو ببخشه یا در شرایط خاص طلاق خلع، بخشی از اون رو به عنوان عوض طلاق بذل کنه.

همون طور که دیدید، هر نوع طلاق و هر پرونده ای، جزئیات و ریزه کاری های حقوقی خاص خودش رو داره. ممکنه توی نگاه اول ساده به نظر برسه، ولی توی واقعیت پیچیدگی های زیادی وجود داره که اگه بهشون مسلط نباشید، ممکنه حقوق خودتون رو از دست بدید. به همین خاطر، توصیه اکید ما اینه که قبل از هر تصمیم و اقدامی، حتماً با یک وکیل متخصص توی زمینه حقوق خانواده مشورت کنید. یک وکیل خوب می تونه تمام ابهامات رو براتون روشن کنه، بهترین مسیر رو نشونتون بده و از حقوق شما به بهترین شکل دفاع کنه تا خدایی نکرده پشیمانی به بار نیاد.

اگه سوالی دارید یا نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه طلاق و مهریه احساس می کنید، درنگ نکنید. با ما تماس بگیرید تا راهنمایی های لازم رو بهتون ارائه بدیم و کمکتون کنیم تا با اطمینان خاطر بیشتری قدم بردارید.